Παρουσίαση του βιβλίου: “Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο – όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά” στην Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων

Ρεπορτάζ: Ντούνης Ανδρέας

H εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου της Δήμητρας Κογκίδου «Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο – Όλα τα παιχνίδια για Όλα τα παιδιά» στην Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, πραγματοποιήθηκε στις 27/4/2017 .

Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό εγχειρίδιο, που βρίσκεται πλέον στην συλλογή της Βιβλιοθήκης Θεμάτων Ισότητας και Φύλων, και που αποτέλεσε σημαντικό εργαλείο για τον έναν από τους φετινούς Πανελλήνιους Μαθητικούς Διαγωνισμούς της ΓΓΙΦ για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, με τίτλο «Όλα τα Παιχνίδια για Όλα τα Παιδιά».

Η Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, κ. Φωτεινή Κούβελα, αναφέρθηκε στη βαρύτητα που αποδίδει το έργο της ΓΓΙΦ στον τομέα της Εκπαίδευσης, υπό την πάγια θέση της ότι κρίνεται ως αναγκαία η εισαγωγή της θεματικής για την ισότητα των φύλων (έμφυλες ταυτότητες) ως αυτοτελές και ανεξάρτητο γνωστικό αντικείμενο στην Εκπαίδευση, στη βάση μιας διεπιστημονικής διαθεματικής προσέγγισης.

Ειδικότερα για το βιβλίο, η Γενική Γραμματέας έκανε λόγο για ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο εγχειρίδιο, το οποίο αποκαλύπτει με μαεστρία πως τα βαθιά εδραιωμένα έμφυλα στερεότυπα που κρύβονται πίσω από τα παιχνίδια, θέτουν σημαντικούς περιορισμούς στις επιλογές των παιδιών ανάμεσα σε «κοριτσίστικα» και «αγορίστικα» παιχνίδια – από την πολύ νεαρή κιόλας ηλικία τους- και επηρεάζουν τη μετέπειτα διαμόρφωση της ταυτότητάς τους.

Μέσω των έμφυλων κατατάξεων και ειδικότερα μέσω των παιχνιδιών αναπαράγονται εδραιωμένα στερεότυπα ως μία «βιομηχανία – παραγωγή ανισοτήτων».

Σε αυτό το πλαίσιο, η Γενική Γραμματέας τόνισε ότι: «Στόχος μας είναι να διευρύνουμε τους ορίζοντες των επιλογών των παιδιών και να τους εξελίξουμε με επιλογές που υπηρετούν τις αρχές τις ισότητας των φύλων, απαλλαγμένες από την προβληματική διχοτόμηση του κοριτσίστικου και αγορίστικου, που είναι βαμμένα με το ροζ και το γαλάζιο, αντίστοιχα. Στη θέση της, διεκδικούμε και προτάσσουμε ακριβώς ό,τι και ο υπότιτλος του βιβλίου, να είναι δηλαδή όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά».

Τον λόγο στη συνέχεια έλαβε η κ. Μαρία Στρατηγάκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πρόνοιας & Ισότητας στο Δήμο Αθηναίων, αναφερόμενη πρωταρχικά στο γεγονός πως αντί να αμβλύνεται, αντιθέτως έχει ενταθεί η διάκριση μεταξύ «ροζ» και «μπλε» στα παιδικά παιχνίδια.

Το παιχνίδι, σύμφωνα με την κυρία Στρατηγάκη, λειτουργεί ως ένα εργαλείο κοινωνικοποίησης, και ως μία διαχωριστική γραμμή φύλου.

«Στις κοινωνίες μας, ο έμφυλος διαχωρισμός υφίσταται, η κοινωνία διχοτομείται σε ανδρικό και γυναικείο μέσω των στερεοτύπων των φύλων. Ο διαχωρισμός αυτός οδηγεί στην ανισοκατανομή πλούτου – εξουσίας, πολιτικής εξουσίας – συμμετοχής στην λήψη αποφάσεων, εισοδηματικών ανισοτήτων αλλά και ανισοτήτων στην εργασία (αναφέροντας και τον οριζόντιο και κάθετο διαχωρισμό επαγγελμάτων)»

Η ανάλυση φύλου, σύμφωνα με την κ. Μαρία Στρατηγάκη, θα πρέπει να προσεγγίζεται κοινωνικοοικονομικά υπό όρους εξουσίας – ανισοτήτων κατανομής.

Επίσης, σημαντική προτεραιότητα έχει δοθεί ερευνητικά στην έννοια της «αντίστασης στην αλλαγή», ενώ πολύ οξυμένα είναι και τα ζητήματα ομοφοβίας στην κοινωνία μας.

 «Οι ανατροπές είναι πολύ δύσκολες… Οι μεγάλες κρίσεις ή/και οι πόλεμοι μπορούν να κλονίσουν «ολίγον» τον διαχωρισμό κατά φύλο»

Η κυρία Στέλλα Μπελιά, Νηπιαγωγός στο 9^ο Νηπιαγωγείο Κορυδαλλού, ανέλυσε τα στάδια ενός πρωτότυπου εκπαιδευτικού «πειράματος» με επίκεντρο το παιχνίδι/ παιχνίδια, θεωρώντας πώς στόχος του νηπιαγωγείο δεν αποτελεί η σχολειοποίηση.

Σε σχέση με τα αγαπημένα παιχνίδια για τα παιδιά στο νηπιαγωγείο, πολλές φορές τίθενται παράμετροι «καταλληλότητας» παιχνιδιών για τα παιδιά.

Τα στάδια του «πειράματος» είχαν ως εξής:

Ο έμφυλος διαχωρισμός χρησιμοποιείται από το marketing της βιομηχανίας παιχνιδιών, σύμφωνα με την κυρία Μπελιά, οδηγώντας σε προκαθορισμένους «ρόλους» στην παιδική ηλικία.

Στην συνέχεια..

Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας, με σημαντική βοήθεια από το βιβλίο της κυρίας Κογκίδου, ήταν να δημιουργηθούν και να κατασκευαστούν από τα παιδιά παιχνίδια ουδέτερα ως προς το φύλο. Μέσω αυτής της προσπάθειας, έγινε δυνατή «η αποδόμηση του στερεότυπου του χρώματος», και έγινε παραδεκτό ότι «όλες οι δυνατότητες για παιχνίδι είναι ανοικτές και διαθέσιμες».

Η κυρία Εύα Σπαθάρα, στέλεχος της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, ξεκίνησε την εισήγησή της αναφέροντας πως ο διαχωρισμός κατά φύλο υφίσταται από την παιδική κιόλας ηλικία, και πως το χρώμα καθορίζει τη ζωή των μικρών και των μεγάλων.

Η παιδική ηλικία, κατ’ αυτόν τον τρόπο, αποτελεί μία αφαίρεση και κατασκευή.

Όμως γιατί επιλέγεται το ρόζ και το μπλέ;

«Είναι σημαντικό να αναφερθεί πώς έως την δεκαετία του ’40 για τα αγόρια επιλεγόταν το ροζ χρώμα και για τα κορίτσια το μπλε, ενώ την αμέσως επόμενη δεκαετία του ’50 τα χρώματα «αντιστράφηκαν», εξού και η νέα διχοτομία».

Οι έμφυλες επενδύσεις λειτουργούν ως ταξινομίες. Η έννοια του παιχνιδιού στην παιδική ηλικία είναι εξαιρετικά σημαντική με την παραγωγή – marketing να καθορίζει – δυστυχώς – την ανάγκη.

«Τα παιχνίδια πριμοδοτούν την αρρενωπότητα και την θηλυκότητα όντας περισσότερο έμφυλα από ποτέ».

Οι εταιρίες παιχνιδιών και οι διαδικασίες marketing, σύμφωνα με την κυρία Σπαθάρα, λειτουργούν προς την κατεύθυνση της επαναληψιμότητας των έμφυλων διχοτομιών και είναι σημαντικό, σε αυτό το επίπεδο, πώς «η κυρία Κογκίδου πριμοδοτεί την ουδετερότητα των παιχνιδιών».

«Τα έμφυλα παιχνίδια είναι οικονομικά ασύμφορα, ενισχύοντας τις σχέσεις εξουσίας, ανισότητας και διαχωρισμού», ενώ σημαντικά βήματα μπορεί να αποτελέσουν οι

• Καμπάνιες ευαισθητοποίησης
• Ομάδες πίεσης (σημαντικά παραδείγματα σε χώρες όπως στην Αγγλία και στην Αυστραλία, όπου ομάδες πίεσης κατάφεραν να αναγκάσουν εταιρείες παιχνιδιών να αποσύρουν ετικέτες / σημάνσεις από συσκευασίες παιχνιδιών)
• Η επιμόρφωση των εργαζομένων

και ένα σημαντικό εργαλείο για γονείς και εκπαιδευτικούς αποτελεί το βιβλίο «Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο: Όλα τα Παιχνίδια για Όλα τα Παιδιά».

Η κυρία Κογκίδου, ευχαριστώντας τις εισηγήτριες, αναφέρθηκε στο γεγονός πώς η ουσιαστική ισότητα δεν έχει επιτευχθεί. Στο αντικείμενο των παιδικών παιχνιδιών, υφίσταται ένα έμφυλο marketing, ένα «marketing του χάσματος των φύλων» (όπως το αποκαλεί η ίδια), μέσω του έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών.

Η κατάτμηση της αγοράς, κατ’ αυτόν τον τρόπο, αποτελεί μία εξαιρετικά επικερδής επιχείρηση, που βλάπτει τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια. Δεξιότητες – κλειδιά για έναν άνθρωπο, όπως η πρώιμη εξοικείωση των αγοριών με την ενσυναίσθηση και τη συναισθηματική ρύθμιση βλάπτουν σημαντικά όταν εκλείπουν.

Η «εμμονή με τους υπερήρωες – παιχνίδια για τα αγόρια» παραπέμπει στην ιδεολογία του «ηγεμονικού ανδρισμού», δημιουργώντας πολύ συγκεκριμένες ανδρικές ταυτότητες, συνδεόμενη με την έμφυλη βία, αποκλείοντας παράλληλα την εκδήλωση άλλων μορφών ανδρισμού.

Αντίστοιχα, η έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών οδηγεί σε ένα συγκεκριμένο πρότυπο ομορφιάς για τα κορίτσια, ενώ παραγκωνίζονται πρώιμα ενδιαφέροντα και δεξιότητες των κοριτσιών που συνδέονται με την κατεύθυνση τους προς τις επιστήμες STEM (Science – Technology – Engineering – Mathematics), οδηγώντας σε πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις.

Θα πρέπει να υπάρχουν, σύμφωνα με τη συγγραφέα του βιβλίου, θεμιτές και νόμιμες επιλογές στα παιχνίδια, ενώ δυστυχώς συχνά παρατηρείται ο στιγματισμός των αγοριών εξαιτίας της ομοφοβικής κοινωνίας.

Όλες οι δυνατότητες είναι θεμιτές, σύμφωνα με την κυρία Κογκίδου, και θα πρέπει να συνεχιστεί η πάλη για περισσότερα ουδέτερα ως προς το φύλο παιχνίδια μέσω της κατάρριψης του έμφυλου marketing, και την συστράτευση για την κατάρριψη του έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών.

socialpolicy.gr