Υπάρχουν περίπου 370 εκατομμύρια αυτόχθονες στον κόσμο σήμερα. Στους πληθυσμούς αυτούς, συγκαταλέγονται περισσότερες από 5.000 διαφορετικές ομάδες σε περισσότερες από 70 χώρες. Παρόλο που οι αυτόχθονες πληθυσμοί αντιπροσωπεύουν το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού, αντιπροσωπεύουν το 15% των φτωχότερων ανθρώπων του κόσμου.
Οι αυτόχθονες λαοί έχουν μια κοινή ιστορική συνέχεια με μια συγκεκριμένη περιοχή πριν από τον αποικισμό και μια ισχυρή σύνδεση με τα εδάφη τους. Διατηρούν, τουλάχιστον εν μέρει, διαφορετικά κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά συστήματα. Έχουν διαφορετικές γλώσσες, κουλτούρες, πεποιθήσεις και εκπαιδευτικά συστήματα. Είναι αποφασισμένοι να διατηρήσουν και να αναπτύξουν την ταυτότητα τους και τους διαφορετικούς τους θεσμούς και σχηματίζουν έναν μη-κυρίαρχο τομέα της κοινωνίας.
Η Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών δεν περιλαμβάνει τον ορισμό τους. Σύμφωνα με τη διακήρυξη, ο αυτο-προσδιορισμός των αυτόχθονων θεωρείται θεμελιώδες κριτήριο. Η Διακήρυξη αναφέρεται στο δικαίωμά τους να καθορίζουν τη δική τους ταυτότητα ή ένταξη, σύμφωνα με τα ήθη και έθιμα τους.
Οι πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αυτόχθονες συνήθως περιλαμβάνουν την άρνηση του δικαιώματός τους να διατηρούν τον έλεγχο της ανάπτυξής τους με βάση τις δικές τους αξίες, τις ανάγκες και προτεραιότητες, η έλλειψη- ή πολύ χαμηλή – πολιτική εκπροσώπηση και έλλειψη πρόσβασης σε κοινωνικές υπηρεσίες. Συχνά αποκλείονται ή υποεκπροσωπούνται στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε θέματα που τους επηρεάζουν άμεσα και συχνά δεν ερωτώνται σχετικά με έργα που επηρεάζουν τα εδάφη τους ή για την υιοθέτηση νομοθετικών ή διοικητικών μέτρων, τα οποία μπορεί να τους επηρεάσουν. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί συχνά εκτοπίζονται από τα προγονικά εδάφη τους ως αποτέλεσμα επιχειρήσεων, όπως είναι η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων.
Το επίτευγμα της Διακήρυξης του Ντέρμπαν και το πρόγραμμα δράσης
Πολλά ζητήματα που εγείρονται από αυτόχθονες πληθυσμούς, όπως η κλιματική αλλαγή και η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό, είναι τώρα πιο ορατά σε διεθνές επίπεδο. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν τονίσει το πρόβλημα της διάκρισης κατά των αυτοχθόνων λαών από την πρώτη δεκαετία για την καταπολέμηση του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων το 1973-1982. Αυτή η ανησυχία οδήγησε το έτος 1982 στην ίδρυση της ομάδας εργασίας των Ηνωμένων Εθνών για τους ιθαγενείς πληθυσμούς, η οποία διατύπωσε τις ανάγκες και τις προσδοκίες τους σε ένα προσχέδιο Διακήρυξης για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών. Πρόοδος σχετικά με το σχέδιο πραγματοποιήθηκε με τη Διακήρυξη του Ντέρμπαν και το πρόγραμμα δράσης (DDPA). Το σχέδιο εγκρίθηκε τελικά από τη Γενική Συνέλευση τον Σεπτέμβριο του 2007. Η Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών αποτελεί ένα από τα κυριότερα επιτεύγματα της DDPA.
Η Διακήρυξη αναγνωρίζει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες των αυτοχθόνων λαών. Υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα των αυτοχθόνων λαών να είναι ελεύθεροι και ίσοι, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και στον ελεύθερο καθορισμό του πολιτικού καθεστώτος τους και να επιδιώκουν ελεύθερα την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική τους ανάπτυξη, το δικαίωμα να ασκούν και να ανανεώνουν τις πολιτιστικές τους παραδόσεις και έθιμα, το δικαίωμα να καθιερώνουν και να ελέγχουν τα εκπαιδευτικά τους συστήματα, το δικαίωμα να συμμετάσχουν πλήρως σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων σε θέματα τα οποία ενδέχεται να επηρεάσουν τα δικαιώματα, τη ζωή και το πεπρωμένο τους, το δικαίωμα στα εδάφη, τις περιοχές και τους πόρους τους, και το δικαίωμα να είναι ασφαλείς στην απόλαυση των δικών τους μέσων διαβίωσης και ανάπτυξης.
Η Επιτροπή για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων έχει καταστήσει σαφές ότι οι διακρίσεις κατά των αυτοχθόνων λαών είναι φυλετικές διακρίσεις. Έχει ερμηνεύσει τη μη-διάκριση ως προστασία των πτυχών της πολιτιστικής ταυτότητας και της γλώσσας των αυτοχθόνων και την προσφορά της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης ως την αποτελεσματική συμμετοχή και δικαιώματα επί των εδαφών, των περιοχών και των πόρων.
Τα Ηνωμένα Έθνη δημιούργησαν επίσης τρεις μηχανισμούς για την καταπολέμηση των διακρίσεων κατά των αυτοχθόνων λαών. Το Μόνιμο Φόρουμ για τα Ζητήματα των Αυτοχθόνων δημιουργήθηκε για να συμβουλεύει τον ΟΗΕ σχετικά με ζητήματα που σχετίζονται με τους αυτόχθονες λαούς και συγκεκριμένα για την ευαισθητοποίηση και την προώθηση του συντονισμού των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με ζητήματα αυτοχθόνων στο πλαίσιο του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών. Ο ειδικός εισηγητής για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών των αυτοχθόνων έχει την εντολή να συγκεντρώνει, να αναζητά, να λαμβάνει και να ανταλλάσει πληροφορίες σχετικά με εικαζόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Ο ειδικός μηχανισμός για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων λαών παρέχει στο Συμβούλιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεµατική πραγµατογνωµοσύνη για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων λαών.
Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, την επίτευξη σημαντικής αναγνώρισης, και τις βελτιώσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα των λαών που έχουν υποστεί αιώνες εκμετάλλευσης και περιθωριοποίησης, παραμένουν μια τεράστια πρόκληση για τις κυβερνήσεις και το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών.
Πηγή: un.org/en/letsfightracism
Μετάφραση/Απόδοση: Τομπέα Ελένη
socialpolicy.gr
