Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιοποιήσουν την ευκαιρία που προσφέρει η οικονομική ανάκαμψη για τη συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, την τόνωση των επενδύσεων και την ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών τους. Οι προτεραιότητες διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, αλλά οι περαιτέρω προσπάθειες σε όλους τους τομείς είναι αποφασιστικής σημασίας για την επίτευξη πιο εύρωστης και βιώσιμης ανάπτυξης με λιγότερους αποκλεισμούς.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις (CRS) της για το 2017, οι οποίες καθορίζουν τις κατευθύνσεις οικονομικής πολιτικής για τα μεμονωμένα κράτη μέλη για τους επόμενους 12 έως 18 μήνες. Η οικονομία στην ΕΕ και τη ζώνη του ευρώ αποδεικνύεται ανθεκτική, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις, όπως η χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας, τα προβλήματα που κληροδότησε η κρίση, συμπεριλαμβανομένων των συνεχιζόμενων ανισοτήτων, και η αβεβαιότητα που προκαλείται κυρίως από εξωτερικούς παράγοντες. Η Επιτροπή καλεί, συνεπώς, τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν αυτήν την ευκαιρία για να ισχυροποιήσουν τα θεμελιώδη μεγέθη των οικονομιών τους με την υλοποίηση των οικονομικών και κοινωνικών προτεραιοτήτων που προσδιορίζονται από κοινού σε ευρωπαϊκό επίπεδο: τόνωση των επενδύσεων, συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και εξασφάλιση υπεύθυνων δημοσιονομικών πολιτικών. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις προκλήσεις και τις προτεραιότητες για τη ζώνη του ευρώ.
Ο αντιπρόεδρος Valdis Dombrovskis, αρμόδιος για το Ευρώ και τον Κοινωνικό Διάλογο, δήλωσε τα εξής:
«Οι οικονομικές τάσεις είναι συνολικά θετικές και θα πρέπει να αξιοποιήσουμε αυτή την ευκαιρία για να καταστεί η ευρωπαϊκή οικονομία πιο ανταγωνιστική, πιο ανθεκτική και πιο καινοτόμος. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις μεταρρυθμίσεις με τις οποίες μπορεί να επιτευχθεί ανάπτυξη με λιγότερους αποκλεισμούς και να αναζωογονηθεί η παραγωγικότητα. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι επενδύσεις και η συνεχής προσοχή στις υπεύθυνες δημοσιονομικές πολιτικές είναι απαραίτητες για την ενίσχυση και τη διατήρηση της οικονομικής ανάκαμψης στην ΕΕ.»
Η Marianne Thyssen, επίτροπος Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων, Δεξιοτήτων και Κινητικότητας Εργατικού Δυναμικού, δήλωσε τα εξής:
«Φέτος, η αντιμετώπιση της ανισότητας τίθεται αποφασιστικά στο επίκεντρο της αξιολόγησής μας. Κατορθώσαμε να γυρίσουμε τη σελίδα της κρίσης: το επόμενο κεφάλαιο είναι κοινωνικό. Καθώς η οικονομία προχωρά, πρέπει να αυξήσουμε τις ευκαιρίες για εκείνους που «έχουν μείνει πίσω» και να ανταποκριθούμε στις μεταβαλλόμενες ανάγκες σε δεξιότητες επενδύοντας στην εκπαίδευση και την κατάρτιση υψηλής ποιότητας. Η αύξηση της παραγωγικότητας θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται από την αύξηση των μισθών. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να υλοποιήσουμε την κοινή μας δέσμευση για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου για όλους».
Ο Pierre Moscovici, επίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε τα εξής:
«Στην ΕΕ σημειώνεται ανάπτυξη και αυτή η θετική τάση θα συνεχιστεί το 2018 για έκτη συνεχόμενη χρονιά. Ωστόσο, η ανάκαμψη εξακολουθεί να είναι άνιση και ευάλωτη. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για τη στήριξη της ανάπτυξης, μεταξύ άλλων τις έξυπνες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και μια έξυπνη εφαρμογή της δημοσιονομικής πολιτικής. Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη να επιτύχουν την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών και την επίτευξη μιας δημοσιονομικής πολιτικής που θα συμβάλει στην ενίσχυση και όχι στην υπονόμευση της ανάκαμψης.»
Ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2017
Η ευρωπαϊκή οικονομία βρέθηκε αντιμέτωπη με σημαντικές προκλήσεις και αποδείχτηκε ανθεκτική . Οι ρυθμοί ανάπτυξης τόσο στην ΕΕ όσο και στη ζώνη του ευρώ ανήλθαν περίπου στο 2 % το 2016, τα δημόσια οικονομικά βελτιώνονται και η απασχόληση έφθασε στο επίπεδο ρεκόρ των 233 σχεδόν εκατομμυρίων ατόμων. Η ανεργία βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2009 και οι επενδύσεις υπερβαίνουν τα επίπεδα πριν από την κρίση σε ορισμένα κράτη μέλη — σε αυτό συνέβαλε και το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη, το επονομαζόμενο σχέδιο Juncker. Ωστόσο, ο χαμηλός ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας και τα προβλήματα που κληροδότησε η κρίση, συμπεριλαμβανομένων των συνεχιζόμενων ανισοτήτων στο εσωτερικό των κρατών μελών και ανάμεσα σε αυτά, εξακολουθούν να επηρεάζουν αρνητικά την οικονομία, όπως και η αβεβαιότητα που απορρέει κυρίως από εξωτερικούς παράγοντες.
Προκειμένου να ενισχυθούν οι θετικές τάσεις και η σύγκλιση στο εσωτερικό των χωρών και της ΕΕ, είναι ουσιαστικής σημασίας να επιτευχθεί πιο εύρωστη και βιώσιμη ανάπτυξη, με λιγότερους αποκλεισμούς, μεταξύ άλλων με αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας. Αυτός είναι ο στόχος των συστάσεων που διατυπώνονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής. Η προσέγγιση αυτή περιλαμβάνει επίσης ενισχυμένη εστίαση στις κοινωνικές προτεραιότητες και προκλήσεις στα κράτη μέλη. Η Επιτροπή διατύπωσε πρόσφατα την πρότασή της για έναν ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που θεσπίζει βασικές αρχές και δικαιώματα τα οποία διασφαλίζουν τη δίκαιη και εύρυθμη λειτουργία των αγορών εργασίας και των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας.
Με την πάροδο του χρόνου, τα κράτη μέλη έχουν σημειώσει ορισμένη πρόοδο όσον αφορά τις δύο από τις τρεις ειδικές ανά χώρα συστάσεις κατά μέσο όρο, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι έχουν τεθεί σε εφαρμογή σημαντικές μεταρρυθμίσεις σε ολόκληρη την ΕΕ. Η θεώρηση σε πολυετή ορίζοντα παρέχει σαφέστερη εικόνα της εξέλιξης της προόδου σε σύγκριση με τον μονοετή ορίζοντα, διότι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των σημαντικών μεταρρυθμίσεων απαιτεί χρόνο. Καταγράφεται πρόοδος για τη μεγάλη πλειονότητα των μεταρρυθμίσεων, αλλά ο ρυθμός και το εύρος εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων από τα κράτη μέλη ποικίλλει, λαμβανομένων υπόψη και της πολυπλοκότητας και της σημασίας τους. Η πρόοδος των μεταρρυθμίσεων ήταν μεγαλύτερη στους τομείς πολιτικής που αφορούν τη «δημοσιονομική πολιτική και δημοσιονομική διακυβέρνηση», καθώς και στις «χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες», που αποτέλεσαν επείγοντα ζητήματα τα τελευταία έτη.
Μετά την έγκριση της δέσμης των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του περασμένου έτους, τα κράτη μέλη σημείωσαν την πιο σημαντική πρόοδο στον τομέα της δημοσιονομικής πολιτικής και της δημοσιονομικής διακυβέρνησης, καθώς και στις ενεργές πολιτικές για την αγορά εργασίας. Έχουν ληφθεί μέτρα στις φορολογικές πολιτικές (π.χ. για τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας), την αγορά εργασίας και τις κοινωνικές πολιτικές (ιδίως την κοινωνική ένταξη και τη φροντίδα των παιδιών) και τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Στους τομείς με τη μικρότερη πρόοδο συγκαταλέγονται ο ανταγωνισμός στον τομέα των υπηρεσιών και το επιχειρηματικό περιβάλλον. Η γενική εικόνα που προκύπτει είναι ότι τα κράτη μέλη εξακολουθούν να καταβάλλουν προσπάθειες για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, αλλά μέχρι στιγμής η πρόοδος κυμαίνεται από «περιορισμένη» έως «μερική» για τους περισσότερους τομείς πολιτικής που προσδιορίζονται στις ειδικές συστάσεις ανά χώρα του 2016.
Η δέσμη που παρουσιάστηκε σήμερα λαμβάνει υπόψη τα συμπεράσματα και αποτελεί συνέχεια της Χειμερινής Δέσμης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του Φεβρουαρίου, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών. Για την Κύπρο, την Ιταλία και την Πορτογαλία, οι οποίες αντιμετώπιζαν υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει λόγος ανάλυσης που να δικαιολογεί την επιτάχυνση της διαδικασίας, υπό την προϋπόθεση ότι οι τρεις χώρες θα εφαρμόσουν πλήρως τις μεταρρυθμίσεις που προβλέπονται στις οικείες ειδικές ανά χώρα συστάσεις.
Δημοσιονομικές εξελίξεις και αποφάσεις
Γενικά, το συνολικό επίπεδο του ελλείμματος στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να μειωθεί στο 1,4 % του ΑΕΠ φέτος έναντι του ανωτάτου επιπέδου του 6,1% του ΑΕΠ το 2010.
Βάσει της αξιολόγησης των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης του 2017, η Επιτροπή έχει επίσης λάβει ορισμένα μέτρα στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή συνιστά να κλείσουν οι διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος για την Κροατία και την Πορτογαλία. Αν το Συμβούλιο ακολουθήσει τη σύσταση της Επιτροπής, αυτό θα έχει ως συνέπεια μόνον τέσσερα κράτη μέλη να βρίσκονται υπό το διορθωτικό σκέλος του Συμφώνου, σε σύγκριση με 24 χώρες το 2011.
Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης εκθέσεις για το Βέλγιο και τη Φινλανδία σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), στις οποίες εξετάζει τη συμμόρφωσή τους με το κριτήριο του χρέους που προβλέπει η Συνθήκη. Και στις δύο περιπτώσεις, το συμπέρασμα είναι ότι το κριτήριο του χρέους θα πρέπει να θεωρείται ότι τηρείται επί του παρόντος. Στην περίπτωση του Βελγίου, το συμπέρασμα αυτό ισχύει υπό τον όρο ότι θα ληφθούν πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα το 2017 προκειμένου να εξασφαλιστεί ευρεία συμμόρφωση με την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου το 2016 και το 2017 μαζί. Στην περίπτωση της Φινλανδίας, σημειώνεται ότι η ταχεία θέσπιση και εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για αύξηση της παραγωγικότητας και της προσφοράς εργασίας είναι ουσιώδους σημασίας για τη βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα και τη βελτίωση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας.
Όσον αφορά την Ιταλία, η Επιτροπή επιβεβαιώνει ότι τα πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα που ζητήθηκαν για το 2017 έχουν ληφθεί και ότι, συνεπώς, δεν κρίνονται απαραίτητα περαιτέρω μέτρα για τη συμμόρφωση με το κριτήριο του χρέους στο παρόν στάδιο.
Η Επιτροπή απηύθυνε προειδοποίηση στη Ρουμανία σχετικά με την ύπαρξη σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου το 2016 και συνιστά στο Συμβούλιο να εγκρίνει σύσταση ώστε να λάβει η Ρουμανία τα κατάλληλα μέτρα το 2017, προκειμένου να διορθωθεί αυτή η σημαντική απόκλιση. Είναι η πρώτη φορά που η συγκεκριμένη διαδικασία του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ τίθεται σε λειτουργία. Παρέχει στις αρχές την ευκαιρία να λάβουν διορθωτικά μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί η κίνηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος.
Με βάση την αξιολόγηση των προγραμμάτων σταθερότητας του 2017, η Επιτροπή προτείνει να χορηγηθεί η αιτούμενη ευελιξία στη Λιθουανία και τη Φινλανδία.
Ιστορικό:
Μολονότι οι συστάσεις που απευθύνονται στα κράτη μέλη προσαρμόζονται κάθε έτος, ώστε να αποτυπώνουν την πρόοδο που σημειώθηκε και το μεταβαλλόμενο περιβάλλον, συνδέονται σταθερά με τις ευρύτερες προτεραιότητες που περιγράφονται στην ετήσια ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης την οποία εκφώνησε ο Πρόεδρος και στην ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης. Για τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ αντικατοπτρίζουν επίσης τις συστάσεις για τη ζώνη του ευρώ. Οι συστάσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου είναι συνεκτικές με το μακροπρόθεσμο όραμα της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».
Αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά της, η παρούσα Επιτροπή έχει επιφέρει έναν αριθμό αλλαγών στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, προκειμένου αυτό να καταστεί αποτελεσματικότερο και ουσιαστικότερο. Οι αλλαγές αυτές ανακοινώθηκαν τον Νοέμβριο του 2014 στην ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης για το 2015, αναπτύχθηκαν πλήρως στις αρχές του 2015 και επιβεβαιώθηκαν στην Ανακοίνωση για τα επόμενα βήματα προς την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης τον Οκτώβριο του 2015.
Βάσει αυτών των αλλαγών η Επιτροπή διατυπώνει σύσταση για τη ζώνη του ευρώ στην αρχή του κύκλου (τον Νοέμβριο), ώστε να μπορούν τα κράτη μέλη να λαμβάνουν υπόψη την προοπτική της ζώνης του ευρώ στα σχέδιά τους για τα επόμενα έτη.
Στο πλαίσιο αυτών των αλλαγών επίσης, τους τελευταίους μήνες η Επιτροπή πραγματοποίησε επαφές με κυβερνήσεις, εθνικά κοινοβούλια, κοινωνικούς εταίρους και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και διμερείς συναντήσεις με εθνικές αρχές για να συζητήσει τις προτεραιότητες της πολιτικής τους.
Τον Φεβρουάριο η Επιτροπή παρουσίασε λεπτομερή ανάλυση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης σε κάθε κράτος μέλος, με τη μορφή έκθεσης ανά χώρα, στο πλαίσιο της επονομαζόμενης χειμερινής δέσμης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2017.
Τον Απρίλιο τα κράτη μέλη παρουσίασαν τα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων και τα προγράμματα σταθερότητας (για τις χώρες της ζώνης του ευρώ) ή τα προγράμματα σύγκλισης (για τις χώρες εκτός ζώνης του ευρώ), συμπεριλαμβανομένων τυχόν επακόλουθων ενεργειών σε συνέχεια της χειμερινής δέσμης.
Η Επιτροπή διεξάγει επίσης τακτικές διαβουλεύσεις με τους κοινωνικούς εταίρους και κάλεσε τα κράτη μέλη να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στη συμβολή των εθνικών κοινωνικών εταίρων.
Οι σημερινές συστάσεις βασίζονται σε αυτούς τους διαλόγους, στα εθνικά προγράμματα, σε στοιχεία της Eurostat και στις πρόσφατα δημοσιευθείσες εαρινές οικονομικές προβλέψεις 2017 της Επιτροπής.
Η Επιτροπή έχει δημιουργήσει την Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων και ένα ειδικό μέσο της ΕΕ — το Πρόγραμμα Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (ΠΣΔΜ) — για την παροχή στοχευμένης βοήθειας για μεταρρυθμίσεις στα κράτη μέλη, κατόπιν αίτησής τους, προκειμένου να τα επικουρήσει στον σχεδιασμό και την εφαρμογή θεσμικών, διαρθρωτικών και διοικητικών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένων των μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στις ειδικές συστάσεις ανά χώρα.
Επόμενα βήματα:
Η Επιτροπή καλεί το Συμβούλιο να εγκρίνει την προτεινόμενη προσέγγιση, καθώς και τις προτεινόμενες ανά χώρα συστάσεις, και τα κράτη μέλη να τις εφαρμόσουν εγκαίρως στο σύνολό τους. Οι υπουργοί της ΕΕ αναμένεται να συζητήσουν τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις προτού τις εγκρίνουν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ. Στη συνέχεια εναπόκειται στα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τις συστάσεις εντάσσοντάς τες στις εθνικές τους οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές για την περίοδο 2017-2018.
