Με επιτυχία ολοκληρώθηκε στην Αθήνα το τριήμερο 9-11 Ιουνίου το 4ο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Κοινωνικής & Αλληλέγγυας Οικονομίας, με τη συμμετοχή 30 αποστολών από όλη την Ευρώπη, συνεργατικών σχημάτων και συνεταιρισμών από όλη την Ελλάδα, αυτοοργανωμένων δομών, ακτιβιστών, οικονομολόγων και ερευνητών.
Σε 40 ανοιχτές συζητήσεις που ταξινομήθηκαν σε 7 θεματικές, ένας πολύμορφος γαλαξίας ενεργών εγχειρημάτων της Κ.ΑΛ.Ο. αντάλλαξε εμπειρίες, γνώσεις, εργαλεία και πρακτικές, με στόχο την αναζήτηση κοινών αφηγήσεων και στρατηγικών σε ελλαδικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η Κωνσταντίνα Κούνεβα, στηρίζοντας τα εγχειρήματα της Κ.ΑΛ.Ο, έλαβε μέρος ως εισηγήτρια σε συζήτηση το Σάββατο 10 Ιουνίου στις 10:00 π.μ. Στην ομιλία της, η ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες και εκδηλώσεις της ομάδας της ευρωπαϊκής Αριστεράς (GUE/NGL) να αναδείξει την κοινωνική οικονομία ως μια από τις στρατηγικές της επιλογές.
«Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, κατά κάποιο τρόπο, είναι η προβολή του μέλλοντος που οραματιζόμαστε: μια κοινωνία και μια οικονομία που δεν θα παίζει το πρωτεύοντα, ρόλο το ατομικό κέρδος, χωρίς στην απληστία, εκμετάλλευση και εξόντωση της φύσης», τόνισε η Κ. Κούνεβα.
Μετέφερε την εμπειρία από την επίσκεψη των ευρωβουλευτών της GUE/NGL στη Χώρα των Βάσκων την περασμένη εβδομάδα, όπου λειτουργεί η πιο εντυπωσιακή σε μέγεθος δομή κοινωνικής οικονομίας, ο συνεταιρισμός του Mondragon, και στα οφέλη από τη λειτουργία του: στη μείωση της ανεργίας, στη μείωση των ανισοτήτων και στο μετασχηματισμό των εργασιακών σχέσεων, στη διανομή των κερδών. Αναφέρθηκε επίσης στην υποκριτική στάση της Κομισιόν που προωθεί σε επίπεδο διακηρύξεων την Κοινωνική Οικονομία, αλλά μόνο σε πεδία δράσης που δεν ενδιαφέρουν τον ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα.
«Η Κομισιόν υποτίθεται ότι φιλοδοξεί να προσφέρει ευκαιρίες χρηματοδότησης στις συνεταιριστικές επιχειρήσεις ίσες με αυτές που προσφέρονται στον υπόλοιπο ιδιωτικό τομέα. Όμως, στην πραγματικότητα, μόλις 1 δισ. ευρώ από τα διάφορα χρηματοδοτικά ταμεία της Ε.Ε. κατευθύνονται στον τομέα αυτό. Μόλις 1 δισ. σε έναν προϋπολογισμό 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ για κάθε επταετία!», τόνισε η ευρωβουλευτής.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία της η Κ. Κούνεβα, προέβαλε την πρόταση για τη δημιουργία ενός ταμείου επενδύσεων για την Κ.ΑΛ.Ο.
«Αν η Ε.Ε. διέθετε 45 δισ. σε ένα Ταμείο Επενδύσεων Κοινωνικής Οικονομίας, είμαι βέβαιη ότι σε πολλές χώρες θα προκαλούνταν παραγωγική κοσμογονία. Θα δημιουργούνταν πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας και εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι θα έβρισκαν παραγωγική και κοινωνικά χρήσιμη διέξοδο».
Ολόκληρη η ομιλία της Κωνσταντίνας Κούνεβα:
«Θέλω να συγχαρώ τους διοργανωτές του συνεδρίου και, κυρίως, να δηλώσω τη χαρά μου για το γεγονός ότι η 4η πανευρωπαϊκή συνάντηση για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία γίνεται στην Αθήνα. Με πολλούς από τους συντελεστές αυτού του συνεδρίου είχαμε συνεργαστεί και στις Βρυξέλλες, για το 1ο Ευρωπαϊκό Φόρουμ για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία που έγινε από την πολιτική μου ομάδα, την GUE/NGL. Το φθινόπωρο θα γίνει το δεύτερο φόρουμ, κι ελπίζω να έχει κι αυτό επιτυχία, όπως το πρώτο. Η ομάδα της ευρωπαϊκής Αριστεράς έχει επιλέξει την κοινωνική οικονομία ως μια από τις στρατηγικές της πρωτοβουλίες.
Γι αυτό και ως GUE διοργανώσαμε την περασμένη εβδομάδα μέχρι και την Πέμπτη μια επίσκεψη στη Χώρα των Βάσκων, όπου δημιουργήθηκε και λειτουργεί η πιο εντυπωσιακή μορφή κοινωνικής οικονομίας.
Πήγαμε στο συνεταιρισμό του Mondragon και είδαμε στην πράξη το πώς σε μια πόλη με 12.000 κατοίκους, το 60% του εργατικού δυναμικού απασχολείται στην συνεταιριστική οικονομία .Θέλω να σας μεταφέρω μόνο ορισμένα στοιχεία που μας εντυπωσίασαν
– Στην Ουσκαλερία, όπου λειτουργεί ο Συνεταιρισμός Μοντραγκόν, η ανεργία σήμερα δεν ξεπερνά το 6%, όταν ο μέσος όρος στην Ισπανία είναι 18%.
– Οι εργασιακές σχέσεις μετασχηματίζονται. Γίνονται δικαιότερες και ανισότητες μειώνονται.
– Σε αυτόν το Συνεταιρισμό o οποίος περιλαμβάνει βιομηχανικές μονάδες, εμπόριο, τράπεζα και ερευνητικά κέντρα, το 80% των εργαζομένων είναι μέλη του Συνεταιρισμού. Για να μπουν στο συνεταιρισμό λαμβάνουν χαμηλότοκο δάνειο από τη Συνεταιριστική Τράπεζα, της οποίας πάλι είναι μέλη.
– Από τα κέρδη του συνεταιρισμού το 10% πάει στην Κοινότητα για κοινωνικούς σκοπούς, το 60% πάει στο αποθεματικό και το 30% γίνεται μέρισμα που διανέμεται στους συνεταιριστές.
– Στο Μοντραγκόν μεταξύ των εργαζομένων που προσλαμβάνονται στο συνεταιρισμό με συμβάσεις ορισμένου χρόνου δεν γίνονται απολύσεις, παρά μόνο για πολύ σοβαρό λόγο.
– Την ώρα που στην υπόλοιπη οικονομία η ψαλίδα των μισθών εργαζομένων με κατώτατο μισθό προς τους μισθούς των διευθυντικών στελέχη είναι 1 προς 50 ή 1 προς 100, στο Μοντραγκόν η αναλογία αυτή είναι 1 προς 6.
– Κάθε μέλος έχει μία ψήφο στη Γενική Συνέλευση όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις και όλοι βγαίνουν στη σύνταξη υποχρεωτικά στο 65ο έτος της ηλικίας τους
– Επίσης, ο συνεταιρισμός δημιούργησε δική του πανεπιστημιακή σχολή αλλά και κέντρα κατάρτισης και επανακατάρτισης των μελών του.
– Απασχολεί πάνω από 74.000 εργαζόμενους
– «Ποιο είναι το σημαντικότερο για να πετύχει ένας συνεταιρισμός;» ρωτήσαμε τα στελέχη του. «Nα υπάρχουν συνεταιριστές και συνεταιριστική συνείδηση», μας απάντησαν.
Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, κατά κάποιο τρόπο, είναι η προβολή του μέλλοντος που οραματιζόμαστε: μια κοινωνία και μια οικονομία που δεν θα παίζει το πρωτεύοντα ρόλο το ατομικό κέρδος, χωρίς την απληστία, την εκμετάλλευση και την εξόντωση της φύσης.
Δεν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι δημιουργώντας σχήματα κοινωνικής οικονομίας κάποια στιγμή, με κάποιο μαγικό τρόπο, θα απαλλαγούμε από τον καταστροφικό καπιταλισμό. Αλλά πιστεύουμε βαθιά ότι η συμμετοχή χιλιάδων, εκατομμυρίων ανθρώπων σ’ αυτόν τον εναλλακτικό τρόπο παραγωγής και οικονομικής δραστηριότητας θα τους βοηθήσει να καταλάβουν ότι μπορούν να είναι πραγματικά αφεντικά του εαυτού τους. Και ότι αυτό μπορεί να είναι αποδοτικό και για τους ίδιους, για τον καθένα ξεχωριστά, και για το κοινωνικό σύνολο.
Όπως ίσως θα ξέρετε η Ε.Ε., τουλάχιστον στις διακηρύξεις, προωθεί την Κοινωνική Οικονομία. Βεβαίως, το τι εννοεί η ηγεσία της Ε.Ε. μιλώντας για «κοινωνική οικονομία» είναι ένα μεγάλο ερώτημα. Η Κομισιόν συχνά μιλάει για τη λεγόμενη «κοινωνική οικονομία της αγοράς», θεωρώντας ότι αυτή είναι το μοντέλο που επικρατεί- λίγο πολύ- σε όλη την Ε.Ε. Υπάρχει, δηλαδή, μια σκόπιμη σύγχυση στις έννοιες και στους όρους. Και καλό είναι να τις ξεδιαλύνουμε.
Έπειτα, όταν η Κομισιόν περιγράφει τα πεδία δράσης της κοινωνικής οικονομίας, κατά κανόνα αναφέρεται σε αυτά που έτσι κι αλλιώς δεν ενδιαφέρουν τον ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα. Δηλαδή, αντιμετωπίζει την Κοινωνική Οικονομία είτε σαν κάτι περιθωριακό, είτε σαν ένα τομέα που θέλει απόλυτα να ελέγξει.
Τα στοιχεία είναι λίγο –πολύ γνωστά: Πάνω από 150 εκατομμύρια πολίτες της Ε.Ε. είναι μέτοχοι συνεταιρισμών κάθε είδους. Yπάρχουν πάνω από 250.000 συνεταιρισμοί στην Ε.Ε., σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, από τη γεωργία μέχρι το τραπεζικό σύστημα και το λιανικό εμπόριο. Ίσως, βέβαια, δεν είναι όλοι αυτοί οι συνεταιρισμοί αληθινά σχήματα κοινωνικής οικονομίας. Μπορεί κάποιοι απ’ αυτούς είναι μασκαρεμένες κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Όμως, οι αριθμοί δείχνουν μια πολύ σημαντική τάση, που μόνο περιθωριακή δεν μπορεί να θεωρηθεί.
Και επειδή μιλήσαμε πριν για το Συνεταιρισμό του Μοντραγκόν, να σας πω ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία που μας παρουσίασε ο δήμαρχος της περιοχής, μόνο μέσα στο 2016 στην ευρύτερη περιοχή της Ουσκαλερίας δημιουργήθηκαν άλλες 300 νέες συνεταιριστικές επιχειρήσεις.
Η Κομισιόν, με βάση τη στρατηγική για την κοινωνική οικονομία που τρέχει εδώ και έξι χρόνια, από το 2011, υποτίθεται ότι φιλοδοξεί να προσφέρει ευκαιρίες χρηματοδότησης στις συνεταιριστικές επιχειρήσεις ίσες με αυτές που προσφέρονται στον υπόλοιπο ιδιωτικό τομέα. Όμως, στην πραγματικότητα, μόλις 1 δισ. ευρώ από τα διάφορα χρηματοδοτικά ταμεία της Ε.Ε. κατευθύνονται στον τομέα αυτό. Μόλις 1 δισ. σε έναν προϋπολογισμό 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ για κάθε επταετία! Κι αυτό είναι που πρέπει να αλλάξουμε.
Το να προσφέρουμε απλά μια τυπική ισότητα ευκαιριών ανάμεσα στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, και μάλιστα τις μεγάλες και τις πολυεθνικές από τη μια, και τα σχήματα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας από την άλλη πλευρά, είναι καθαρή υποκρισία. Ας υποθέσουμε ότι οι δημόσιες συμβάσεις είναι ανοικτές σε όλους, ιδιωτικές επιχειρήσεις ή συνεταιρισμούς. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, είναι αδύνατο μια μικρή, κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση να ανταγωνιστεί την προσφορά που θα κάνει μια μεγάλη καπιταλιστική επιχείρηση, που έχει τη δυνατότητα να μειώνει τα κόστη της, τις περισσότερες φορές σε βάρος των εργαζομένων της.
Το ίδιο ισχύει για τα προγράμματα χρηματοδότησης επενδυτικών σχεδίων. Μια μικρή συνεταιριστική επιχείρηση είναι δύσκολο να ανταγωνιστεί τις μεγαλύτερες οργανωμένες ιδιωτικές επιχειρήσεις και να πετύχει την έγκριση του επενδυτικού της σχεδίου. Είναι σαν να βάζουμε σε αγώνα δρόμου τον λαγό και τη χελώνα, αλλά χωρίς το «χάπι έντ» που προβλέπει ο μύθος του Αισώπου για τη χελώνα.
Τα προγράμματα χρηματοδότησης που προσφέρονται ειδικά για την κοινωνική οικονομία είναι ελάχιστα, και με ελάχιστα χρήματα. Πρέπει λοιπόν να πιέσουμε σε μια ριζική αναμόρφωση των Ταμείων της Ε.Ε. υπέρ της Κοινωνικής Οικονομίας. Να διεκδικήσουμε να ανοίξουν παράθυρα προνομιακής πρόσβασης στη χρηματοδότηση, κι αυτή είναι η βασική ιδέα που θέλω να καταθέσω εδώ, στο συνέδριο αυτό. Η Κοινωνική Οικονομία δικαιούται να έχει ένα σημαντικό ποσοστό από τις κρατικές και κοινοτικές επιδοτήσεις. Ίσως μάλιστα να χρειάζεται ένα ιδιαίτερο ευρωπαϊκό ταμείο, εφοδιασμένο με σημαντικούς πόρους. Και αντίστοιχα ταμεία πρέπει να δημιουργηθούν σε εθνικό επίπεδο. Ξέρω ότι κάτι τέτοιο έχει ήδη προβλεφθεί στον νέο νόμο που ψηφίστηκε για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία πέρσι στην Ελλάδα, αλλά αυτό το Ταμείο χρειάζεται και χρήματα για να μπορεί να βοηθήσει πρωτοβουλίες κοινωνικής οικονομίας στο ξεκίνημά τους.
Και το τραπεζικό σύστημα, που επιτηρείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και έχει διασωθεί με χρήματα των φορολογουμένων, πρέπει να υποχρεωθεί να καθιερώσει ειδικά προγράμματα χρηματοδότησης με ευνοϊκούς όρους, αντίστοιχους προς τους σκοπούς της κοινωνικής οικονομίας.
Θεωρήθηκε μεγάλη καινοτομία η δημιουργία του λεγόμενου Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων με πρωτοβουλία του προέδρου της Κομισιόν. Περίπου 450 δισ. κοινοτικοί, εθνικοί και ιδιωτικοί πόροι θα πάνε σε μεγάλα επενδυτικά σχέδια, δημόσια ή ιδιωτικά. Ωφελούμενοι, όμως, είναι μεγάλες επιχειρήσεις. Ας υποθέσουμε ότι αυτό ήταν κάτι απαραίτητο για να στηριχθεί η ανάπτυξη στις χώρες της Ε.Ε. Αναρωτιέμαι, όμως, γιατί δεν δημιουργήθηκε ένα αντίστοιχο Ταμείο για την Κοινωνική Οικονομία, κι ας είχε το 10% μόνο των πόρων του «ταμείου Γιούνκερ». Αν η Ε.Ε. διέθετε 45 δισ. σε ένα «Ταμείο Επενδύσεων Κοινωνικής Οικονομίας», είμαι βέβαιη ότι σε πολλές χώρες θα προκαλούνταν παραγωγική κοσμογονία. Θα δημιουργούνταν πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας και εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι θα έβρισκαν παραγωγική και κοινωνικά χρήσιμη διέξοδο.
Εμείς, οι Ευρωβουλευτές, πρέπει να πιέσουμε ώστε να αλλάξουν προσανατολισμό οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις υπέρ της Κοινωνικής Οικονομίας. Αν η κοινωνική οικονομία, στις διάφορες μορφές της, καταφέρει να γίνει μια υπολογίσιμη δύναμη, θα αναγκάσει και τις πολιτικές ηγεσίες να την προσέξουν και να αναπροσαρμόσουν και τις πολιτικές τους, στη χρηματοδότηση και σε άλλα πεδία. Άλλωστε, αυτό είναι μια πραγματικότητα ήδη στις χώρες της Ε.Ε., όπου η κοινωνική οικονομία μετριέται ψηλά ως ποσοστό του ΑΕΠ, φτάνοντας ακόμη και το 15%.
Φυσικά, η ιδέα μιας ριζικής αναμόρφωσης των διαρθρωτικών ταμείων της Ε.Ε. υπέρ της Κοινωνικής Οικονομίας θέλει μελέτη και επεξεργασία από ειδικούς. Πρέπει να
είναι πειστική και να αποδεικνύει τα οφέλη για όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Και αυτό είναι κάτι στο οποίο και εγώ και η πολιτική ομάδα της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο φιλοδοξούμε να συμβάλουμε στο μέλλον, αρχίζοντας από το φόρουμ του φθινοπώρου στις Βρυξέλλες, στο οποίο ελπίζω με πολλούς από σας να ξαναβρεθούμε.
Έμβλημα μας ας γίνει το έμβλημα της Μοντραγκόν: Ηumanity at Work
Σας ευχαριστώ»
europarl.europa.eu
