Η ομιλία του υπουργού Υγείας Ανδρέα Ξανθού για την Ψυχική Υγεία στην 67η Σύνοδο του Π.Ο.Υ. Ευρώπης, στη Βουδαπέστη
Χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία της 67ης συνόδου της περιφερειακής επιτροπής Ευρώπης του ΠΟΥ να ανοίξει ξανά το διάλογο για τη ψυχική υγεία και τη φροντίδα των ανθρώπων με μακροχρόνιες ψυχικές και νοητικές αναπηρίες.
Στην Ελλάδα, η συζήτηση για τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και την σταθερή υγειονομική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ατόμων με ψυχική νόσο, άνοια ή νοητική υστέρηση, προσκρούει διαρκώς τα τελευταία χρόνια στις σοβαρές δυσκολίες λόγω της κρίσης και των μέτρων λιτότητας. Η κρίση ως εκλυτικός παράγοντας για την εκδήλωση ψυχικών ασθενειών, αλλά και ως καθοριστικός παράγοντας αποδιοργάνωσης των δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας, έχει ήδη περιγραφεί και τεκμηριωθεί στη διεθνή βιβλιογραφία.
Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, η ψυχική υγεία των ατόμων απειλείται καθώς ευνοείται η εκδήλωση ψυχικών διαταραχών, ακόμα και η αυτοκτονική συμπεριφορά. Οι ψυχικές αυτές διαταραχές, οι οποίες συνδέονται στενά με την υποχώρηση κρίσιμων δεικτών κοινωνικής ευημερίας, όπως το εισόδημα, η εργασία,η κοινωνική προστασία, η δημόσια περίθαλψη και οι προνοιακές παροχές, πέραν των σημαντικών επιπτώσεων στην ποιότητα ζωής και τη λειτουργικότητα των ασθενών, αποτελούν και ένα σημαντικό οικονομικό φορτίο για τους ίδιους, την οικογένειά τους και το Σύστημα Υγείας.
Ο φαύλος κύκλος μεταξύ οικονομικής κρίσης, φτωχοποίησης και ψυχικής υγείας, ενισχύει τις ανισότητες και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Η παρέμβαση σε αυτόν τον φαύλο κύκλο, με την υλοποίηση πολιτικών στη βάση της στρατηγικής «Υγεία 2020» του ΠΟΥ καθώς και της «ατζέντας 2030» του ΟΗΕ, αποτελεί κρίσιμη πολιτική προτεραιότητα για την Ελλάδα.
Η προστασία των ατόμων υψηλού κινδύνου, η δραστική αντιμετώπιση των κοινωνικών προσδιοριστών της ψυχικής νόσου, η προάσπιση του κοινωνικού κράτους και των δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας, είναι οι άξονες αυτής της παρέμβασης. Σύμφωνα και με τις συστάσεις του ΠΟΥ, προγράμματα στήριξης της απασχόλησης που μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με ψυχική νόσο να διατηρήσουν ή να ξαναβρούν δουλειά, προγράμματα οικογενειακής στήριξης, καθώς και προσβάσιμες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας, μπορούν να προλάβουν τις δυσμενείς επιπτώσεις της κρίσης.
Βασικός μας στόχος είναι η αναθέρμανση του οράματος της Κοινοτικής και Κοινωνικής Ψυχιατρικής, η εγκατάλειψη της Ασυλικής-Ιδρυματικής Ψυχιατρικής και η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος δομών και υπηρεσιών ψυχικής υγείας που θα παρέχονται στην κοινότητα, με ταυτόχρονη αποδυνάμωση του ρόλου των ψυχιατρικών νοσοκομείων.
Υλοποιούμε, σε ένα ασφυκτικό δημοσιονομικό περιβάλλον, ένα διαφορετικό πολιτικό σχέδιο για την Ψυχική Υγεία με προτεραιότητα :
- Τη διοικητική μεταρρύθμιση του Συστήματος Ψυχικής Υγείας με έμφαση στην αποκέντρωση, τη δημοκρατική λειτουργία, τη δημόσια λογοδοσία και τον κοινωνικό έλεγχο, τη συμμετοχή των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και των οικογενειών τους στα όργανα διοίκησης και το σεβασμό των δικαιωμάτων και των ιδιαίτερων αναγκών των ψυχικά πασχόντων.
- Τη στοχευμένη ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού των υπαρχουσών δομών ψυχικής υγείας, με ψυχίατρους, παιδοψυχιάτρους και νοσηλευτικό προσωπικό.
- Την αλλαγή της διαδικασίας ακούσιας νοσηλείας, στην κατεύθυνση της προστασίας των δικαιωμάτων, της ασφάλειας και της αξιοπρέπειας των ψυχικά πασχόντων.
- Τη συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας – Κοινωνικής Αλληλεγγύης με στόχο τη διαμόρφωση πολιτικών για την ολοκλήρωση της αποασυλοποίησης και την ολιστική αντιμετώπιση όλων των πασχόντων που διαβιούν σε ασυλικά περιβάλλοντα.
- Την ενίσχυση των Κοινωνικών Συνεταιρισμών( ΚΟΙΣΠΕ) που απασχολούν ψυχικά ασθενείς, προκειμένου να αναπτύξουν νέες επιχειρηματικές δράσεις με στόχο, πέραν του θεραπευτικού οφέλους, την αυτονομία και την κοινωνική επανένταξη τους.
- Την ανάπτυξη νέων δημόσιων δομών κοινοτικής και πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας, αλλά και τη δικτύωση τους με τις δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), τις δομές αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων και τις κοινωνικές υπηρεσίες, με στόχο την παροχή καθολικής, ισότιμης, δωρεάν, έγκαιρης και, κυρίως, συντονισμένης και αποτελεσματικής φροντίδας.
Στόχος μας είναι, υπερβαίνοντας σταδιακά τους περιορισμούς της λιτότητας, να επανεκκινήσουμε με όρους δημόσιας και ανθρωποκεντρικής φροντίδας την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, που αποτελεί ένα πρόταγμα προσωπικής ελευθερίας, ανθρώπινης αξιοπρέπειας και κοινωνικής αλληλεγγύης.
