Τι είναι η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία
Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (Κ.ΑΛ.Ο.) φαίνεται να έχει τις ρίζες της στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα στην Ευρώπη όπου άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτοι συνεταιρισμοί παραγωγών / αγροτών και εργατών και να γίνονται και οι πρώτες αναφορές στην οικονομική βιβλιογραφία (Dunoyer C.,«Πραγματεία περί της Κοινωνικής Οικονομίας», 1830).
Σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο η Κ.ΑΛ.Ο. αποτελεί ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης της οικονομίας που δίνει έμφαση στον κοινωνικό αντίκτυπο, την καλλιέργεια της κοινωνικής αλληλεγγύης και την προώθηση των δημοκρατικών αρχών διαχείρισης. Έτσι εκτός από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα υπάρχει και ένας τρίτος τομέας της οικονομίας που παράγει αγαθά και υπηρεσίες, αυτός της Kοινωνικής και ΑΛληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο.).
Ο τομέας αυτός διαφοροποιείται από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό λόγω δύο βασικώντου χαρακτηριστικών:
- οι δραστηριότητες που αναπτύσσει δίνουν προτεραιότητα στην κάλυψη των κοινωνικών αναγκών κι όχι στην επεκτατική κερδοφορία και
- οι δραστηριότητες αυτές αναπτύσσονται με συλλογικές και δημοκρατικές διαδικασίες συμμετοχής και λήψης αποφάσεων.
Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι, οι αρχές και οι προτεραιότητες της Κ.ΑΛ.Ο. περιλαμβάνουν:
- την παραγωγή προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών, που δεν προσφέρονται ή δεν προσφέρονται επαρκώς από τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα, με στόχο την πρόσβαση των μελών της τοπικής κοινωνίας σε αυτά,
- τον βιοπορισμό όσων παράγουν ή προσφέρουν τις υπηρεσίες αυτές και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας,
- τη δημοκρατική λειτουργία στον τρόπο εσωτερικής οργάνωσης της εργασίας, τον καθορισμό των μισθών, της παραγωγής και της επανεπένδυσης,
- την αειφορία του φυσικού περιβάλλοντος και την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων.
Οι δυνατότητες ανάπτυξης του τομέα Κ.ΑΛ.Ο. είναι μεγάλες, αν ληφθεί υπόψη ότι σε άλλες χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, λειτουργούν χιλιάδες επιχειρήσεις Κ.ΑΛ.Ο., οι οποίες σε κάποιες από αυτές, συνεισφέρουν στο εθνικό ΑΕΠ ποσοστό περί του 10%, ενώ στην Ελλάδα ο τομέας αυτός συνεισφέρει λιγότερο από 1%. Το όχημα για την ανάπτυξη της Κ.ΑΛ.Ο. είναι τα συνεργατικά σχήματα. Το καύσιμο του οχήματος είναι το σταθερό και διαφανές περιβάλλον που θα μπορεί να υποστηρίζει εμπράκτως την ανάπτυξη των παραγωγικών αυτών εγχειρημάτων.
Γιατί η ανάπτυξη της Κ.ΑΛ.Ο. αποτελεί προτεραιότητα για την ελληνική κυβέρνηση
Τα χαρακτηριστικά της Κ.ΑΛ.Ο., σύμφωνα και με την διεθνή εμπειρία, την καθιστούν προνομιακό φορέα παραγωγικής ανασυγκρότησης ιδιαίτερα στις σημερινές δύσκολες συνθήκες. Η Κ.ΑΛ.Ο. έχει αποδείξει ότι μπορεί να κινητοποιεί οικονομικούς και κοινωνικούς πόρους με μεγάλη αποδοτικότητα όσον αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη παραγωγικού ιστού. Ιδιαίτερα η γνώση και η διάθεση για δημιουργία και καινοτομία από τη μια, με την απαραίτητη υποστήριξη από την άλλη (μέσα από την αξιοποίηση αργούσας περιουσίας όπως δημόσια αγροτική γη, εργοστάσια που έχουν εγκαταλειφθεί, κτίρια που δεν χρησιμοποιούνται) και τη δημιουργία ενός σταθερού θεσμικού περιβάλλοντος, μπορούν να οδηγήσουν στην ενδυνάμωση και την ανάπτυξη του τομέα.
Η Κ.ΑΛ.Ο. κινητοποιεί και αξιοποιεί κοινωνικές δυνάμεις σε μια δημιουργική προοπτική. Ιδίως, η νεολαία, που στην Ελλάδα το μεγαλύτερο ποσοστό της έχει μεταλυκειακή εκπαίδευση, μπορεί να χρησιμοποιήσει την Κ.ΑΛ.Ο. ως όχημα για να προχωρήσει στη δημιουργία παραγωγικών σχημάτων. Η υψηλού επιπέδου γνώση θα αποτελέσει το κεφάλαιο ώστε να αναπτυχθούν μια σειρά βιώσιμων και καινοτόμων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών. Το φαινόμενο του brain drain μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο όταν ο φορέας της γνώσης γίνει πρωταγωνιστής και δοθούν τα απαραίτητα εργαλεία ώστε η γνώση που κατέχει να μπορέσει να μετατραπεί σε δημιουργία.
Το οικονομικό οικοσύστημα που δημιουργεί η Κ.ΑΛ.Ο. διακρίνεται από σταθερότητα, διαχρονικότητα και μεγάλη ανθεκτικότητα σε εξωτερικά σοκ. Η επένδυση στην Κ.ΑΛ.Ο., δηλαδή, δεν αποσκοπεί σε ένα προσωρινό και εύθραυστο “μπάλωμα” των συνεπειών της κρίσης, αλλά στη θωράκιση των κοινωνικών στρωμάτων που θα εμπλακούν απέναντι σε ένα εξαιρετικά ασταθές και αβέβαιο διεθνές περιβάλλον.
Η Κ.ΑΛ.Ο. επίσης συγκροτεί οικονομικά περιβάλλοντα που επιφέρουν πολλαπλά οφέλη σε όλους τους εμπλεκόμενους, όπως χειραφετημένη και ασφαλή εργασία, παροχή αποκλειστικά επωφελούς κοινωνικού έργου, υψηλής ποιότητας παρεχόμενα προϊόντα και υπηρεσίες, σεβασμό στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον, άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και φαινομένων αποκλεισμού.
Η Κ.ΑΛ.Ο. τέλος επιτρέπει και προϋποθέτει τον δημοκρατικό και συμμετοχικό σχεδιασμό της συνολικής οικονομίας, ως οικονομίας των κοινωνικών αναγκών. Σε αυτόν εμπλέκονται όλοι οι φορείς, οι τοπικές κοινωνίες, ο παραγωγός και ο χρήστης (καταναλωτής, λήπτης υπηρεσιών). Μέσα σε αυτό τον σχεδιασμό, οι υποκειμενικοί σκοποί των μεμονωμένων επιχειρήσεων δε χάνονται ή δεν περιορίζονται στην επίτευξη του μέγιστου δυνατού κόστους αλλά αποκτούν νέες λειτουργίες και εξυπηρετούν νέες αναγκαιότητες, συλλογικά αποτυπωμένες.
