Η κατάσταση της Ένωσης το 2017 – η Επιτροπή παρουσιάζει τα επόμενα βήματα προς μια ισχυρότερη, πιο αποτελεσματική και πιο δίκαιη πολιτική της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο

Επιμέλεια κειμένου για την αναδημοσίευση: Αντώνης Πύργος,

Σύμβουλος στους τομείς της κοινωνικής πολιτικής και της κοινωνικής ένταξης, της μετανάστευσης, της αγοράς εργασίας

Λέξεις κλειδιά: μετανάστευση, προσφυγικό, ευρωπαϊκά προγράμματα

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί αναδημοσίευση από την επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Η Επιτροπή επανεξετάζει την πρόοδο σχετικά με το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Δράσης για τη Μετανάστευση του 2015 και καθορίζει τα επόμενα βήματα για την εφαρμογή των στοιχείων που υπολείπονται ώστε να διαμορφωθεί μια ισχυρότερη, πιο δίκαιη και πιο αποτελεσματική πολιτική της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο. Με βάση την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής, η Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα σειρά νέων πρωτοβουλιών σε καίριους τομείς: ένα νέο πρόγραμμα επανεγκατάστασης τουλάχιστον 50.000 προσφύγων, πιλοτικά έργα για τη νόμιμη μετανάστευση στη χρηματοδότηση και τον συντονισμό των οποίων η Επιτροπή μπορεί να συμβάλει και νέα μέτρα για να καταστεί αποτελεσματικότερη η πολιτική της ΕΕ στον τομέα της επιστροφής. Η Επιτροπή καλεί επίσης τα κράτη μέλη να σημειώσουν επειγόντως πρόοδο όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και να καταβάλουν περαιτέρω προσπάθειες συνεργασίας με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης των μεταναστών, ιδίως παρέχοντας πρόσθετες συνεισφορές στο Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική.

Η ενδιάμεση αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Δράσης για τη Μετανάστευση δείχνει τον θετικό αντίκτυπο της διαχείρισης της μετανάστευσης της ΕΕ κατά τα τελευταία δύο έτη όσον αφορά τη μείωση των κινήτρων για παράτυπη μετανάστευση, την ενίσχυση της προστασίας των εξωτερικών μας συνόρων, την τήρηση του καθήκοντος μας να συνδράμουμε τους πρόσφυγες και την προώθηση νόμιμων οδών προς την Ευρώπη. Με βάση τα αποτελέσματα αυτά, είναι πλέον ουσιώδους σημασίας να συνεχίσουμε τις προσπάθειες που καταβάλλουμε, να επιταχύνουμε τις εργασίες προς την κατεύθυνση πιο σταθερών και δομικών λύσεων, να παραμείνουμε δε έτοιμοι να ανταποκριθούμε σε απρόβλεπτες καταστάσεις, εφόσον η μεταναστευτική πίεση στην Ευρώπη παραμένει υψηλή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή προτείνει να γίνουν τα εξής επόμενα βήματα:

Να συνεχίσουμε να επιδεικνύουμε αλληλεγγύη

Μέχρι σήμερα 29.000 και πλέον άτομα έχουν μετεγκατασταθεί, στο πλαίσιο του πρώτου μεγάλης κλίμακας μηχανισμού μετεγκατάστασης που συντόνισε η ΕΕ, ο οποίος συνέβαλε στη σημαντική μείωση της πίεσης επί των συστημάτων ασύλου της Ιταλίας και της Ελλάδας. Άμεση προτεραιότητα είναι τώρα να διασφαλιστεί η ταχεία μετεγκατάσταση όλων των υπόλοιπων επιλέξιμων ατόμων που έφθασαν στην Ελλάδα και την Ιταλία. Συνολικά, 37.000 περίπου άτομα αναμένεται να μετεγκατασταθούν όντως στο πλαίσιο του σχετικού προγράμματος.

Η μεταναστευτική πίεση για την Ιταλία και την Ελλάδα εξακολουθεί, ωστόσο, να παραμένει υψηλή λόγω συσσώρευσης υποθέσεων από τις αφίξεις του 2016 και του πρώτου εξαμήνου του 2017. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να παράσχει οικονομική στήριξη στα κράτη μέλη που συνεχίζουν τις προσπάθειές τους στον τομέα της μετεγκατάστασης πέρα από τα ισχύοντα προγράμματα. Η βοήθεια που παρέχεται από την EASO και άλλους οργανισμούς της ΕΕ στην Ιταλία και την Ελλάδα θα πρέπει επίσης να συνεχιστεί και, όταν χρειάζεται, να ενισχύεται περαιτέρω.

Ταυτόχρονα, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να βασιζόμαστε σε ad hoc μέτρα. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή καλεί τους συννομοθέτες να αξιοποιήσουν την ευκαιρία που παρουσιάζεται σήμερα και να σημειώσουν αποφασιστική πρόοδο όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και ιδίως του κανονισμού του Δουβλίνου.

Να προωθήσουμε τις νόμιμες οδούς: τουλάχιστον 50.000 νέες θέσεις επανεγκατάστασης

Η Επιτροπή συνιστά ένα νέο ενωσιακό πρόγραμμα επανεγκατάστασης στην Ευρώπη, εντός της προσεχούς διετίας, τουλάχιστον 50.000 προσφύγων μεταξύ των πλέον ευάλωτων ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Τούτο αποτελεί μέρος των προσπαθειών της Επιτροπής να παράσχει βιώσιμες ασφαλείς και νόμιμες εναλλακτικές λύσεις για εκείνους που διακινδυνεύουν τη ζωή τους στα χέρια των εγκληματικών δικτύων παράνομης διακίνησης ανθρώπων. Το νέο πρόγραμμα θα εφαρμοστεί έως το 2019 και θα βασίζεται στα υφιστάμενα επιτυχή προγράμματα επανεγκατάστασης που πλησιάζουν στο τέλος τους, αφού έχουν χορηγήσει νέες κατοικίες σε 23.000 και πλέον άτομα στην ΕΕ.

Η Επιτροπή έχει δεσμεύσει 500 εκατ. EUR για τη στήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών όσον αφορά την επανεγκατάσταση. Ενώ η επανεγκατάσταση από την Τουρκία και τη Μέση Ανατολή πρέπει να συνεχιστεί, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην επανεγκατάσταση ευάλωτων ατόμων από τη Βόρεια Αφρική και το Κέρας της Αφρικής· κυρίως από τη Λιβύη, την Αίγυπτο, τον Νίγηρα, το Σουδάν, το Τσαντ και την Αιθιοπία. Τούτο θα συμβάλει στην περαιτέρω σταθεροποίηση των μεταναστευτικών ροών κατά μήκος της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου και ιδίως θα στηρίξει την UNHCR στο έργο της δημιουργίας μηχανισμού αναγκαστικής εκκένωσης από τη Λιβύη. Θα αποτελέσει τη γέφυρα κατά τη μεταβατική περίοδο έως την έγκριση του νέου, μόνιμου πλαισίου επανεγκατάστασης της ΕΕ που πρότεινε η Επιτροπή το 2016.

Επιπλέον, η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να καταρτίσουν προγράμματα ιδιωτικών χορηγιών που θα επιτρέπουν σε ομάδες ιδιωτών ή σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να οργανώνουν και να χρηματοδοτούν μετεγκαταστάσεις σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή κάλεσε την ΕΥΥΑ να συντονίσει ένα πιλοτικό έργο για προγράμματα ιδιωτικών χορηγιών με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη.

Για την μετατροπή των παράτυπων ροών σε οικονομική μετανάστευση στα κράτη μέλη της ΕΕ με βάση τις ανάγκες, η Επιτροπή προτείνει τον συντονισμό και τη χρηματοδοτική στήριξη πιλοτικών έργων για τη νόμιμη μετανάστευση με τρίτες χώρες. Τα έργα θα πρέπει αρχικά να εστιαστούν σε χώρες που έχουν επιδείξει πολιτική δέσμευση για την εξεύρεση κοινών λύσεων προς αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης και της επανεισδοχής παράτυπων μεταναστών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει επίσης να καταλήξουν σύντομα σε συμφωνία και να εγκρίνουν την πρόταση της Επιτροπής για αναθεώρηση της μπλε κάρτας της ΕΕ, η οποία θα βελτιώσει την ικανότητα της ΕΕ να προσελκύει και να συγκρατεί­ εργατικό δυναμικό υψηλής ειδίκευσης και θα διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη θα μπορούν να βασίζονται στο εργατικό δυναμικό που χρειάζονται, όταν το χρειάζονται.

Η κοινή πολιτική της ΕΕ για τις θεωρήσεις αποτελεί επίσης θεμελιώδες εργαλείο για την κινητικότητα, διευκολύνοντας ιδίως τον τουρισμό και τις επιχειρήσεις, αλλά και βασικό μέσο για την πρόληψη κινδύνων ασφάλειας ή κινδύνων παράτυπης μετανάστευσης. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει κατά πόσον η ισχύουσα πολιτική θεωρήσεων εξακολουθεί να ανταποκρίνεται στις ισχύουσες και τις μελλοντικές προκλήσεις, και θα εξετάσει την ανάγκη εκσυγχρονισμού της.

Μια αποτελεσματικότερη πολιτική της ΕΕ στον τομέα της επιστροφής

Τα ποσοστά επιστροφής παραμένουν μη ικανοποιητικά (γύρω στο 36 % το 2014-2015), ενώ εκτιμάται ότι 1,5 εκατ. άτομα πρέπει να επιστρέψουν από κράτη μέλη της ΕΕ στο εγγύς μέλλον. Υπό τις συνθήκες αυτές η Επιτροπή προτείνει εντατικότερες προσπάθειες στον τομέα της επιστροφής, σε όλα τα μέτωπα. Η Υπηρεσία Επιστροφών στο πλαίσιο του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής θα ενισχυθεί σημαντικά, ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο εν λόγω οργανισμός μπορεί να εφαρμόσει μια πραγματικά προδραστική διαχείριση των επιστροφών, αλλά και να προωθήσει και να συντονίσει τη διαχείριση των επιστροφών σε επίπεδο ΕΕ.

Τα κράτη μέλη πρέπει να εξορθολογίσουν περαιτέρω τις πολιτικές τους στον τομέα της επιστροφής σύμφωνα με τη σύσταση της Επιτροπής του 2017 και το ανανεωμένο σχέδιο δράσης για τις επιστροφές, αλλά και σε στενή συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής. Τα κράτη μέλη μπορούν, όπου αρμόζει, να κάνουν χρήση των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης στα εξωτερικά σύνορα, ώστε να εξασφαλιστεί η ταχεία διαχείριση των επιχειρήσεων επιστροφής, ιδίως σε περιπτώσεις σημαντικής εισροής αφίξεων.

Για την ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της επανεισδοχής από χώρες προέλευσης, πρέπει να εφαρμόζονται όλα τα κίνητρα και οι μοχλεύσεις που διατίθενται σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο.

Εξωτερική διάσταση: Επίτευξη προόδου βάσει του πλαισίου εταιρικής σχέσης

Από την κατάρτιση του πλαισίου εταιρικής σχέσης για τη μετανάστευση πριν από ένα έτος, επιτεύχθηκαν σημαντικά αποτελέσματα όσον αφορά τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών από κοινού με χώρες προέλευσης και διέλευσης. Ενώ η πρόοδος που σημειώθηκε πρέπει να συνεχιστεί, απαιτούνται περαιτέρω εργασίες σχετικά με ορισμένα βασικά ζητήματα. Τούτο περιλαμβάνει την περαιτέρω ενίσχυση του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική, ιδίως δε της θυρίδας του για τη Βόρεια Αφρική μέσω πρόσθετης χρηματοδότησης από τα κράτη μέλη.

Η μείωση του αριθμού των αφίξεων και των θανάτων στη θάλασσα σημαίνει ότι η συνεργασία κατά μήκος της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου πρέπει να συνεχιστεί. Οι εργασίες που πρέπει να επιταχυνθούν περιλαμβάνουν τη βελτίωση της κατάστασης των εγκλωβισμένων μεταναστών στη Λιβύη σε συνεργασία με την UNHCR και τον ΔΟΜ, ιδίως στα κέντρα κράτησης, την προώθηση των κοινωνικοοικονομικών ευκαιριών για τις τοπικές κοινότητες, την εντατικοποίηση των εργασιών για την υποστηριζόμενη οικειοθελή επιστροφή και την ενίσχυση της ικανότητας των λιβυκών αρχών να ελέγχουν τα νότια σύνορα. Επιπλέον, πρέπει να συνεχιστούν οι εργασίες κατά μήκος άλλων μεταναστευτικών διαδρομών, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την αυξανόμενη διασυνδεσιμότητα των εν λόγω διαδρομών.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να συνεργαστούν στενά για το φιλόδοξο Παγκόσμιο Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών για την ασφαλή, ελεγχόμενη και νόμιμη μετανάστευση, την εκπόνηση του Παγκόσμιου Συμφώνου για τους πρόσφυγες και το πλαίσιο ολοκληρωμένης αντιμετώπισης του προσφυγικού με πιλοτικές χώρες.

Για περισσότερες πληροφορίες

Ανακοίνωση σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Δράσης για τη Μετανάστευση

Σύσταση για την εξασφάλιση αποτελεσματικών νόμιμων οδών προς την Ευρώπη

Σύσταση για τη θέσπιση κοινού εγχειριδίου περί επιστροφής

Παράρτημα

Ενημερωτικό δελτίο: Προς την κατεύθυνση αποτελεσματικής και αξιόπιστης πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της επιστροφής

Ενημερωτικό δελτίο: Το άνοιγμα νόμιμων οδών προς την Ευρώπη

Ενημερωτικό δελτίο: Μετεγκατάσταση — επιμερισμός της ευθύνης: Σεπτέμβριος 2017

Δελτίο Τύπου: Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Δράσης για τη Μετανάστευση: Η ικανοποιητική πρόοδος ως προς τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών πρέπει να διατηρηθεί

Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Δράσης για τη Μετανάστευση

Πηγή: ec.europa.eu