Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, στις 20 Ιουνίου, και στο πλαίσιο των τρεχουσών διαπραγματεύσεων για το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες (GCR), η Κάριτας Ευρώπης καλεί όλες τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ν’ αυξήσουν τους ασφαλείς και νόμιμους δρόμους για τους πρόσφυγες επεκτείνοντας τα εθνικά προγράμματα επανεγκατάστασης. Υποστηρίζουμε μια Ευρώπη που θα παρέχει μακρόχρονες και βιώσιμες λύσεις στους ανθρώπους που χρειάζονται ασφάλεια, και θα επιδεικνύει παγκοσμίως υπευθυνότητα, συμμετέχοντας στην φιλοξενία των προσφύγων σε συνεργασία με τις χώρες που ήδη φιλοξενούν την πλειοψηφία των προσφύγων σε όλον τον κόσμο.
«Έφυγα από την Ερυθραία προς την γειτονική Αιθιοπία. Μετά, δια μέσου του Σουδάν, της Λιβύης και της Τυνησίας, έφτασα εδώ, στο Βέλγιο. Ο πρώτος μου στόχος ήταν να σώσω τη ζωή μου και τις ζωές της γυναίκας μου και των παιδιών μου. Στην πατρίδα μου, είχα πάρει πτυχίο μηχανικού αυτοκινήτων, είχα σπουδάσει στο πανεπιστήμιο και είχα πάρει και πτυχίο γενικής διοίκησης (general management).
Στο Βέλγιο, κατάφερα να γίνω οδηγός για ανθρώπους με αναπηρία, και εκμεταλλεύομαι αυτήν την ευκαιρία για να ξεκινήσω μια καινούργια ζωή» εξηγεί ο Filmon, πρόσφυγας από την Ερυθραία που επανεγκαταστάθηκε στο Βέλγιο. «Για μένα», καταλήγει ο Filmon, «η επανεγκατάσταση δεν είναι μόνο το να μετακινείται ένας πρόσφυγας από έναν τόπο σε έναν άλλο, αλλά είναι μια διαδικασία που σώζει ζωές» (Πηγή: Κάριτας Βελγίου)
Σήμερα, 22,5 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο έχουν υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους. Το 85% των προσφύγων παγκοσμίως φιλοξενούνται σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως είναι η Αιθιοπία, όπου ζουν 749.000 άνθρωποι κι έχουν ανάγκη ασφάλειας. Η Τουρκία φιλοξενεί το μεγαλύτερο τμήμα προσφύγων παγκοσμίως (2,8 εκατομμύρια). Ένας στους έξι ανθρώπους είναι πρόσφυγας στον Λίβανο (1 εκατομμύριο πρόσφυγες). Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, τουλάχιστον 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν ανάγκη να επανεγκατασταθούν το 2017, αλλά μόνο το 5% έχει, όντως, επανεγκατασταθεί (65.100). Άνθρωποι όπως ο Filmon, δεν μπορούν να επιστρέψουν στις χώρες τους λόγω παρατεταμένων συγκρούσεων, πολέμων και διώξεων, ενώ έχουν ελάχιστες πιθανότητες να ενσωματωθούν στην πρώτη χώρα υποδοχής, είτε εξαιτίας πολιτικής αστάθειας, είτε φτώχειας και έλλειψης κατάλληλων υποδομών. Η έλλειψη ασφαλέστερων και νόμιμων οδών μετακίνησης για τους ανθρώπους που χρειάζονται ασφάλεια είναι πολύ μεγάλη. Αυτό υποχρεώνει πολλούς αιτούντες άσυλο να διακινδυνεύουν τη ζωή τους, επιλέγοντας «παράνομες» διαδρομές για να προσεγγίσουν ασφαλείς τόπους.
«Η επανεγκατάσταση μπορεί να είναι μια πολύ απτή απόδειξη της δέσμευσης μιας χώρας να συμβάλλει στην ασφάλεια των προσφύγων μαζί με εκείνες τις χώρες που σηκώνουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης αυτής, ενώ παράλληλα προσφέρει και μια μακρόχρονη λύση για την επανενσωμάτωση προσφύγων των οποίων η ζωή και τα βασικά δικαιώματα μπορεί να απειλούνται στην πρώτη χώρα υποδοχής όπου ζητούν άσυλο», λέει ο Shannon Pfohman, ο Διευθυντής Πολιτικής και Συνηγορίας της Κάριτας Ευρώπης. «Ωστόσο, η επανεγκατάσταση πρέπει να διατηρεί ανέπαφη τη λειτουργία της ως προς την ασφάλεια των ανθρώπων και δεν θα πρέπει να εξυπηρετεί πολιτικούς στόχους μεταναστευτικού ελέγχου και αποτροπής. Επίσης πιστεύουμε πως η επανεγκατάσταση δεν θα πρέπει ποτέ ν’ αντικαθιστά το δικαίωμα του να υποβάλλει αυθόρμητα κάποιος αίτηση ασύλου σε μια χώρα».
Μόνο αυξάνοντας τους τόπους μετεγκατάστασης και παρέχοντας αξιόπιστες, ασφαλείς και νόμιμες οδούς στους ανθρώπους που χρειάζονται προστασία, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι οι πρόσφυγες θα έχουν τα μέσα για να ξαναφτιάξουν με επιτυχία τις ζωές τους και να ξεκινήσουν από την αρχή. Σε αυτό το πλαίσιο, η συνεχιζόμενη διαπραγμάτευση για το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες είναι μια χρυσή ευκαιρία για να δείξουν τα κράτη την αλληλεγγύη τους με τις χώρες υποδοχής και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη ενός παγκόσμιου συστήματος κατανομής της φιλοξενίας των προσφύγων που δεν θα πρέπει να απουσιάζει.
- Επανεγκατάσταση είναι η επιλογή και η μεταφορά προσφύγων, κυρίως υπό την αιγίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, από ένα κράτος στο οποίο έχουν ζητήσει προστασία σε ένα τρίτο κράτος, το οποίο έχει συμφωνήσει αν τους δεχτεί –ως πρόσφυγες– με καθεστώς μόνιμης διαμονής (permanent residence status). Τα κριτήρια επιλογής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχουν ως βάση την αποτίμηση του επιπέδου ευπάθειας του εκάστοτε πρόσφυγα. Η μετεγκατάσταση είναι μία από τις τρεις μακρόχρονες λύσεις που αναγνωρίζονται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Οι άλλες δύο είναι ο εθελοντικός επαναπατρισμός στη χώρα καταγωγής τους και η ενσωμάτωσή τους στη χώρα υποδοχής στην οποία αιτούνται ασύλου.
- Τον Σεπτέμβριο 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε στα Κράτη Μέλη της ΕΕ να δεσμευτούν για την επιτυχή επανεγκατάσταση 50.000 προσφύγων μέχρι τον Μάιο του 2019. Οι χώρες, από όπου κατά προτεραιότητα, θα γίνουν οι επανεγκαταστάσεις είναι η Τουρκία, η Συρία, ο Λίβανος, η Ιορδανία και οι χώρες κατά μήκος της λεγόμενης Μεσογειακής Οδού (Λιβύη, Νιγηρία, Τσαντ, Αίγυπτος, Αιθιοπία και Σουδάν). Υπό διαπραγμάτευση βρίσκεται και ο κανονισμός επανεγκατάστασης της ΕΕ ως μέρος μιας γενικότερης μεταρρύθμισης στο Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου.
- Την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, η Κάριτας Ευρώπης θα εγκαινιάσει μια ευρωπαϊκή καμπάνια υπό την επωνυμία #whatishome, η οποία καλεί τους ανθρώπους να σκεφτούν τι σημαίνει σπίτι και τους λόγους εξαιτίας των οποίων οι άνθρωποι μετακινούνται από το ένα μέρος στο άλλο. Η καμπάνια είναι μέρος του MIND –Μετανάστευση, Διασύνδεση, Ανάπτυξη– ενός 3χρονου προγράμματος που χρηματοδοτεί η Γενική Διεύθυνση Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG DEVCO) και υλοποιούν 12 εθνικές Κάριτας της Γηραιάς Ηπείρου, συμπεριλαμβανομένης της Κάριτας Ευρώπης.
Το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες (GCR) είναι μια διεθνής συμφωνία που συζητείται στα Ηνωμένα Έθνη υπό την καθοδήγηση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Οι συνομιλίες συνεχίζονται και το τελικό κείμενο αναμένεται να υποβληθεί για έγκριση στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2018. Στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συμφώνου για τους Πρόσφυγες, 193 Κράτη δεσμεύτηκαν να εργαστούν με στόχο την αύξηση των προγραμμάτων μετεγκατάστασης και άλλων νομικών οδών για την υποδοχή των προσφύγων.
