Στρατηγική Ανθεκτικότητας της Αθήνας: Παρεμβάσεις του Δήμου για την ανθεκτικότητα της πόλης

Με την ευκαιρία της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος και τη συμπλήρωση ενός έτους από την επίσημη παρουσίαση της Στρατηγικής Ανθεκτικότητας της Αθήνας με ορίζοντα το 2030, ο Δήμος Αθηναίων τονίζει τη σαφή του δέσμευση στην υλοποίηση πολιτικών που προασπίζουν την ανθεκτικότητα της πόλης και θέτουν γερά θεμέλια για τις επόμενες δεκαετίες.

Η Αθήνα έρχεται σταδιακά αντιμέτωπη με ορατούς κινδύνους που απορρέουν από την αύξηση των υψηλών θερμοκρασιών και των κυμάτων καύσωνα που επηρεάζουν τόσο την ποιότητα ζωής των Αθηναίων όσο και την οικονομική της δραστηριότητα. Αξίζει να αναφερθεί ότι η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας στην Αθήνα αυξάνεται κατά 4% ανά βαθμό αύξησης της θερμοκρασίας, σημαντικό κόστος για τους καταναλωτές (220,000 ευρώ /°C/ημέρα).

Στη Στρατηγική Ανθεκτικότητας της Αθήνας εντάσσονται μια σειρά από δράσεις που ενισχύουν τις πράσινες και μπλε υποδομές, δηλαδή υποδομές που προετοιμάζουν την πόλη να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, προστατεύουν τους πιο αδύναμους πληθυσμούς από αναμενόμενες κρίσεις, όπως ο σεισμός και οι καύσωνες, αλλά και χρόνιες πιέσεις όπως η οικονομική ύφεση και οι γερασμένες υποδομές.

Πιο συγκεκριμένα, ο Δήμος Αθηναίων έχει ήδη προχωρήσει εντατικά στις εξής παρεμβάσεις:

1. Επέκταση της στρατηγικής συνεργασίας με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Ο Δήμος Αθηναίων αξιοποιεί την εφαρμογή για κινητές συσκευές «EXTREMA» που ανέπτυξε το Εθνικό Αστεροσκοπείο, σε συνεργασία με το Δίκτυο των 100 Ανθεκτικών Πόλεων (100 Resilient Cities), μέλος του οποίου είναι η Αθήνα. H υπηρεσία στέλνει προσωποποιημένες προειδοποιήσεις για επερχόμενο καύσωνα τόσο στα κινητά τηλέφωνα των πολιτών, όσο και στις αρχές της τοπικές αυτοδιοίκησης, προκειμένου αυτές έγκαιρα να φροντίσουν να διαθέσουν κλιματιζόμενους χώρους σε όσους τους έχουν ανάγκη. Η εφαρμογή σχεδιάστηκε για την Αθήνα ως πιλότο και πλέον επεκτείνεται σε άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Παρίσι και το Ρότερνταμ, ενώ, παράλληλα, διευρύνει το αντικείμενό της στο φαινόμενο των ακραίων θερμοκρασιών κατά τη χειμερινή περίοδο.

2. Στρατηγική Συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ

Το μνημόνιο συνεργασίας που υπέγραψε ο Δήμος Αθηναίων με την ΕΥΔΑΠ στόχο έχει τη βιώσιμη διαχείριση του νερού, την ορθολογική χρήση του και την ανάδειξη της σημασίας του ως πολύτιμου δημόσιου αγαθού.

Αντικείμενο του μνημονίου αποτελεί, καταρχάς, η καταγραφή και κατανόηση του «Γαλάζιου Αποτυπώματος» του Δήμου Αθηναίων. Το Γαλάζιο Αποτύπωμα (Blue Water Footprint) είναι ένας σύνθετος δείκτης που περιγράφει την κατανάλωση τόσο του επιφανειακού όσο και του υπόγειου νερού και περιλαμβάνει ποσοτικά, ποιοτικά, γεωγραφικά και χρονικά στοιχεία. Ο δείκτης αυτός θα υποστηρίξει τον Δήμο Αθηναίων στη διερεύνηση και καταγραφή της χρήσης του νερού για κάθε υπηρεσία που παρέχει, δίνοντας έτσι χρήσιμες πληροφορίες για την αειφόρο διαχείριση των υδάτων.

Παράλληλα, ξεκινά η πιλοτική εγκατάσταση δημοσίων βρυσών σε τρία σημεία στο κέντρο της πόλης: α) Ερμού και Νίκης, β) Πλατεία Ασωμάτων γ) Είσοδος σταθμού μετρό «ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ». Η δράση θα επεκταθεί στη συνέχεια με περισσότερες βρύσες πόσιμου νερού σε κοινόχρηστους χώρους της πόλης, αναγνωρίζοντας το νερό ως πολύτιμο, δημόσιο και προσβάσιμο για όλους τους πολίτες αγαθό.

Επίσης, ο Δήμος Αθηναίων πρόκειται να εκμεταλλευθεί για ποτίσματα πρασίνου και καθαρισμό κοινόχρηστων χώρων, μέρος από τα μεγάλα αποθέματα νερού που βρέθηκαν πρόσφατα στο μοναδικό τεχνολογικό επίτευγμα κοινής ωφέλειας της ρωμαϊκής εποχής, το Αδριάνειο Υδραγωγείο. Η Αθήνα θα ξαναχρησιμοποιήσει αυτή την υποδομή, κατ’ εξοχήν σύμβολο ανθεκτικότητας της πόλης μέσα στους αιώνες.

3. Νέοι Κοινόχρηστο Χώροι Πρασίνου σε συνεργασία με τους Αθηναίους

Ο Δήμος Αθηναίων προχωρά στη δημιουργία νέων χώρων πρασίνου σε απαλλοτριωμένα οικόπεδα, εμπλέκοντας και τους κατοίκους της πόλης στη διαδικασία σχεδιασμού, υλοποίησης και φροντίδας, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι καθημερινές ανάγκες και επιθυμίες τους.

Η πρώτη πιλοτική εφαρμογή ήταν η δημιουργία ενός μικρού αστικού λαχανόκηπου στη συμβολή των οδών Ξούθου και Βερανζέρου, λίγα λεπτά από την Πλατεία Ομονοίας. Επόμενη, μεγάλης κλίμακας παρέμβαση είναι η διαμόρφωση του νέου πάρκου στη συμβολή των οδών Νικοσθένους, Πολέμωνος και Ελλανίκου, με τη συμμετοχή κατοίκων της γειτονιάς. Το νέο πάρκο έχει έκταση 800 τ.μ. και ολοκληρωθεί αρχές Σεπτεμβρίου. Αυτό το μοντέλο συμμετοχικής δημιουργίας νέων χώρων πρασίνου θα ακολουθηθεί και σε μια σειρά απαλλοτριωμένων οικοπέδων που προορίζονται για πάρκα γειτονιάς ή «πάρκα τσέπης».

4. Πλήρης καταγραφή και αποτύπωση δέντρων και μεγάλων χώρων πρασίνου στην πόλη

Ο Δήμος Αθηναίων για πρώτη φορά διαθέτει τοπογραφικά για τους δύο μεγαλύτερους χώρους πρασίνου που είναι στην κυριότητά του: τον Εθνικό Κήπο και τον λόφο του Λυκαβηττού, ενώ προχωρά σε χαρτογράφηση όλων των δέντρων, με τα χαρακτηριστικά τους. Η γεωχαρτογράφηση αυτή αποτελεί πιλοτικό έργο που θα επεκταθεί σε όλα τα δέντρα της πόλης, αναδεικνύοντας τον εξαιρετικά πολύτιμο ρόλο τους στο μέλλον της πόλης σε σχέση με μελλοντικά αυξανόμενες θερμοκρασίες.

Η επικαιροποίηση των δεδομένων για τον Εθνικό Κήπο, είναι ένα σημαντικό έργο που θα συμβάλει στη βιώσιμη αναζωογόνηση και το μέλλον του Κήπου. Με τη μελέτη του Εθνικού Κήπου, ασχολήθηκαν, όμως, φέτος και οι μικροί φίλοι του κήπου! Ο Δήμος Αθηναίων, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Α’ Αθήνας, ολοκλήρωσε το πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Τα μυστικά του Κήπου» στο οποίο συμμετείχαν 5 σχολεία της Αθήνας. Ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος οι μικροί επιστήμονες, που μελέτησαν τον Εθνικό Κήπο καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, παρουσιάζουν στον ίδιο χώρο τις προτάσεις τους σε με γιορτινή συνάντηση. Σκοπός του προγράμματος αυτού είναι να αποτελέσει ο Εθνικός Κήπος χώρο ανάπτυξης της σχέσης των παιδιών με τη φύση μέσα στο αστικό τοπίο και γνωριμίας με πτυχές της ιστορίας της Αθήνας.

5. Πιλοτική δράση «Δροσερές Γειτονιές»

Μια σημαντική πιλοτική εφαρμογή που αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή κι αποτελεί ευρωπαϊκή καινοτομία περιλαμβάνει μια σειρά από παρεμβάσεις χωρίς μεγάλα τεχνικά έργα σε δυο δρόμους του 4ου Διαμερίσματος, με στόχο τον δροσισμό τους. Σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών θα παρακολουθήσουμε τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων αυτών για 3 χρόνια, ώστε να σχεδιάσουμε τα επόμενα βήματα για Πράσινες Υποδομές και φυσικές λύσεις σε προβλήματα της πόλης.

6. Αξιοποίηση πόρων για την ανάπτυξη πράσινων και μπλε υποδομών

Με βάση τη Στρατηγική Βιώσιμης Ανάπτυξης, το σχέδιο Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης και τη Στρατηγική Ανθεκτικότητας του Δήμου Αθηναίων αυτή την στιγμή η πόλη έχει εξασφαλίσει πόρους ύψους 55 εκατομμυρίων ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Ο σχεδιασμός για την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων αυτών περιλαμβάνει στοχευμένες τεχνικές μελέτες για την θωράκιση κτηρίων όσον αφορά τους σεισμούς και την κλιματική αλλαγή (ενεργειακή αναβάθμιση) αλλά και την ανάπτυξη πράσινων και μπλε υποδομών στην πόλη.

7. Άλλα προγράμματα που ενισχύουν την ανθεκτικότητα της πόλης

Η Στρατηγική Ανθεκτικότητας της Αθήνας αποτελεί σημείο αναφοράς και υποστήριξης προγραμμάτων και άλλων Αντιδημαρχιών και δημοτικών φορέων που ενισχύουν την ανθεκτικότητας της πόλης, όπως το πρόγραμμα «Κοινωνίες και Σχολεία Ανοιχτά στην Κλιματική Προστασία και την Ενεργειακή Διαχείριση» της Αντιδημαρχίας για το Παιδί και το πρόγραμμα ΠΟΛΗ² [ΠΟΛΗ στο ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ] της Εταιρίας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών του Δήμου Αθηναίων.