Λέκτορας Ανθρωπολογίας,
University of Exeter
Η Ιαπωνία είναι γνωστή για τον ευρύτατο σεβασμό της προς τους ηλικιωμένους και την ισχυρή αίσθηση υποχρέωσης για τη φροντίδα τους. Η συμμετοχή και η ευθύνη των μελών της οικογένειας στην περίθαλψη των ηλικιωμένων ατόμων ενσωματώθηκε ακόμη και στον τύπο κράτους πρόνοιας της Ιαπωνίας. Ωστόσο, καθώς η δημογραφική δομή της κοινωνίας έχει αλλάξει και ο πληθυσμός προοδευτικά γερνάει – η Ιαπωνία έχει πλέον τον γηραιότερο πληθυσμό στον κόσμο – η παροχή φροντίδας θεωρείται ολοένα και περισσότερο ως κοινωνική μέριμνα (και όχι αποκλειστικά οικογενειακή).
Το 2000, η Ιαπωνία εισήγαγε την “Ασφάλιση μακροχρόνιας φροντίδας” (LCTI: Long Term Care Insurance), που σχεδιάστηκε για να παρέχει κάλυψη σε όλους τους ανθρώπους ηλικίας άνω των 65 ετών (σ.σ. το 2016, οι άνθρωποι ηλικίας άνω των 65 ετών αποτελούσαν το 26,5% του πληθυσμού) ανάλογα με τις ανάγκες τους. Ως εκ τούτου, το σύστημα είναι ένα από τα πιο ολοκληρωμένα συστήματα κοινωνικής φροντίδας για τους ηλικιωμένους στον κόσμο, που βασίζεται στο στόχο της μείωσης του φορτίου της φροντίδας από τις οικογένειες.
Πως λειτουργεί το σύστημα στην Ιαπωνία;
Στην Ιαπωνία, τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών απευθύνονται στην τοπική κυβέρνηση, η οποία πραγματοποιεί έναν πολύπλοκο έλεγχο για να εκτιμήσει τις ανάγκες τους. Ένας διαχειριστής φροντίδας συμβουλεύει τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να ικανοποιηθούν καλύτερα αυτές οι ανάγκες, με βάση τον προϋπολογισμό που τους διατίθεται και της γνώσης των φορέων παροχής υπηρεσιών σε κοινοτικό επίπεδο (κατά κύριο λόγο). Σε αυτούς περιλαμβάνεται μια σειρά δημόσιων οργανισμών, μη κερδοσκοπικών οργανισμών και οργανισμοί του ιδιωτικού τομέα. Οι πάροχοι που προσφέρουν τέτοιες υπηρεσίες είναι συχνά μικροί οργανισμοί, ενσωματωμένοι στην τοπική κοινότητα.
Ο αριθμός των οίκων ευγηρίας είναι περιορισμένος, με ιδιαίτερη έμφαση στην κοινοτική φροντίδα: μια απόφαση δικαιολογημένη για φορολογικούς λόγους αλλά και για την ενίσχυση της ανθρώπινης ευημερίας.
Η ασφάλιση χρηματοδοτείται από ασφάλιστρα τα οποία είναι υποχρεωτικά για όλους τους πολίτες ηλικίας 40 ετών και άνω – τα γενικά έσοδα – και συμμετοχή από τους χρήστες. Λόγω της καθολικής επιλεξιμότητας και του υποχρεωτικού χαρακτήρα των ασφαλίστρων και σε αντίθεση με τα προηγούμενα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας και υποστήριξης, το νέο σύστημα φέρει σημαντικά μικρότερο στίγμα και οι υπηρεσίες είναι ευρέως προσβάσιμες.
Προκειμένου να καταστεί πιο ελκυστικό ή τουλάχιστον αποδεκτό από το ευρύ κοινό, τα κριτήρια επιλεξιμότητας ήταν αρχικά σχετικά φιλελεύθερα, μολονότι το σύστημα σχεδιάστηκε έτσι ώστε να είναι ευέλικτο για να υποβάλλεται σε τακτικές αναθεωρήσεις, ενώ η επιλεξιμότητα γίνεται αυστηρότερη όσο αυξάνεται ο αριθμός των χρηστών. Ενώ η τελευταία αυτή διαδικασία προκαλεί κάποια ανησυχία, συνολικά το σύστημα LCTI έχει γίνει ευρέως αποδεκτό ως μέρος αυτής της μακροπρόθεσμης διαδικασίας.
Ενώ η ιδέα του να γερνάει κανείς στο σπίτι του, όπως και η ενθάρρυνση των υποστηρικτικών κοινοτήτων φροντίδας είναι αναμφίβολα θετική με πολλούς τρόπους, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε – όπως επισημαίνουν οι ΜΚΟ στην Οσάκα – ότι βασίζεται στο μη αμειβόμενο έργο πολλών εθελοντών, πολλοί από τους οποίους έχουν φροντίσει οι ίδιοι τα μέλη της οικογένειάς τους και κατανοούν έτσι το φορτίο που συνεπάγεται.
Στην πραγματικότητα, πολλοί από αυτούς τους εθελοντές είναι οι ίδιοι άνω των 65 ετών. Αυτό το είδος “θόλωσης των γραμμών” μεταξύ των φροντιστών και των φροντιζόμενων έχει πολλές ωφέλιμες πτυχές και η συμμετοχή τους θεωρείται ευρέως από τον Ιαπωνικό λαό ως μια πολύτιμη και σημαντική δραστηριότητα.
Ωστόσο, μετά την πρόσφατη περαιτέρω σύσφιγξη των κριτηρίων επιλεξιμότητας, η πίεση στον εθελοντικό τομέα έχει αυξηθεί. Ενώ οι οργανώσεις άρχισαν να λαμβάνουν περισσότερη χρηματοδότηση για τις υπηρεσίες τους, την ίδια στιγμή αγωνίζονται να βρουν μέλη για να βοηθήσουν στην εκτέλεση των υπηρεσιών υποστήριξης.
Πηγή: theconversation.com/uk
Απόδοση/Επιμέλεια: Τομπέα Ελένη
socialpolicy.gr
