Κάθε χρόνο, στις 17 Ιουλίου εορτάζεται η Διεθνής Ημέρας Δικαιοσύνης, μια μέρα που τιμά την ιστορική υιοθέτηση του Καταστατικού της Ρώμης για την ίδρυση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στις 17 Ιουλίου 1998. Το 2018, ο εορτασμός έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς η συνθήκη γιορτάζει την 20ή επέτειό της.
“Ένας διάσημος πρόσφυγας κάποτε έγραψε «ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στην λήθη» (σ.σ. Μίλαν Κούντερα). Γιορτάζοντας την εικοστή επέτειο του Καταστατικού της Ρώμης για την ίδρυση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, μνημονεύουμε ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα στην ιστορία του κράτους δικαίου και την προώθηση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και του δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”, σχολίασε ο William Pace, Πρόεδρος του Συνασπισμού υπέρ του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. “Όπως τα περισσότερα επιτεύγματα μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αποτέλεσε προϊόν της συνεργασίας μεταξύ των μικρών και μεσαίων δυνάμεων του κόσμου και της παγκόσμιας κοινωνίας των πολιτών. Δυστυχώς, πρόκειται για μια πρόοδο που δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί στις σημερινές πολιτικά οπισθοδρομικές και συγκρουσιακές συνθήκες, αλλά η συνθήκη, το Δικαστήριο και το νέο σύστημα της διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης παραμένουν μεταξύ των πλέον διακεκριμένων μέσων προαγωγής της ειρήνης στον κόσμο”.
Ιδιαίτερα στο σημερινό γεωπολιτικό κλίμα, ένα τέτοιο ορόσημο απαιτεί μια περίοδο προβληματισμού σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής, καθώς και να εξεταστεί με νηφαλιότητα τι πρέπει ακόμη να γίνει για την παροχή αποτελεσματικής δικαιοσύνης και αποκατάστασης για τα θύματα και τις κοινότητες που πλήττονται από αυτά τα εγκλήματα.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο είναι το μόνο μόνιμο διεθνές δικαστικό όργανο που δικάζει άτομα για το έγκλημα της γενοκτονίας, για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και για εγκλήματα πολέμου. Το Δικαστήριο είναι απολύτως ανεξάρτητο, καθιερώθηκε με διεθνή συνθήκη, το Καταστατικό της Ρώμης και μπορεί να ασκήσει δίωξη μόνο για εγκλήματα που συνέβησαν από το 2002 και μετά – την ημερομηνία ίδρυσής του.
Ο κ. António Guterres, Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, εξέφρασε την πεποίθησή του ότι “αυτή η επέτειος προσφέρει μια ευκαιρία να προβληματιστούμε για τη σημασία της δικαιοσύνης στη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας και στην υπεράσπιση των διεθνών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μόνο όταν οι δράστες σοβαρών εγκλημάτων διώκονται και λογοδοτούν, μπορεί να υπάρξει ελπίδα ότι θα αποφευχθούν μελλοντικές βιαιοπραγίες και θα διατηρηθεί η ειρήνη. Άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν τοποθετήσει τις ελπίδες τους στο Δικαστήριο και όλοι πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να μπορέσει το Δικαστήριο να εκτελέσει το ζωτικό του έργο».
Πράγματι, πριν από είκοσι χρόνια, η συντριπτική πλειονότητα των κρατών συμφώνησε να υιοθετήσει μια συνθήκη για τη δημιουργία του μόνου μόνιμου διεθνούς δικαστηρίου στον κόσμο με την εξουσία να διερευνά και να διώκει τη γενοκτονία, τα εγκλήματα πολέμου, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και το έγκλημα της επίθεσης. Είκοσι χρόνια αργότερα, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ασχολείται με έρευνες σε περισσότερες από 20 περιπτώσεις και ανταποκρίνεται στο αίτημα χιλιάδων θυμάτων. Ωστόσο, οι προκλήσεις είναι έντονες και συνεχίζουν να αυξάνονται.
Σε αυτή την εικοσαετή επέτειο, ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Zeid Ra’ad Al Hussein, αναλογίστηκε επίσης τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα ιδανικά του Καταστατικού της Ρώμης: «Οι μελλοντικές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει το Δικαστήριο και θα πρέπει να ξεπεράσει μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές των τελευταίων είκοσι χρόνων. Για να ξεπεραστούν οι προκλήσεις του μέλλοντος, η κοινή μας βούληση να λογοδοτούν όλοι οι δράστες διεθνών εγκλημάτων, ανεξάρτητα από τη θέση ή την εθνικότητά τους, πρέπει να διατηρηθεί και να ενισχυθεί. Τώρα δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να εγκαταλείψουμε τα θύματα τρομακτικών διεθνών εγκλημάτων. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη 20η επέτειο του Καταστατικού της Ρώμης για να επιβεβαιώσουμε τη συλλογική δέσμευσή μας στις αρχές της δικαιοσύνης και του κράτους δικαίου».
Αυτές οι ίδιες αρχές δικαιοσύνης απαιτούν ότι τα θύματα και οι πληγείσες κοινότητες, τα δικαιώματά τους και τα συμφέροντά τους, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν με αποτελεσματικό, δυναμικό και ευαίσθητο τρόπο κατά την αναζήτηση λογοδοσίας για τα διεθνή εγκλήματα.
Πηγή: coalitionfortheicc.org
Απόδοση/Επιμέλεια: Τομπέα Ελένη
socialpolicy.gr
