Από την υιοθέτηση των πρότυπων ελάχιστων κανόνων των Ηνωμένων Εθνών για τη μεταχείριση των φυλακισμένων στην πρώτη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψη του Εγκλήματος και την Ποινική Δικαιοσύνη (Crime Congress), που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη το 1955, το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών και του Εγκλήματος (UNODC) υποστήριζε την αποκατάσταση των κρατουμένων και την κοινωνική επανένταξή τους, ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στις μεταγενέστερες διασκέψεις για το έγκλημα και ιδιαίτερα κατά την αναθεώρηση και επικαιροποίηση των ελάχιστων κανόνων που εγκρίθηκαν ομόφωνα από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 2015.
Οι Αναθεωρημένοι Κανόνες έγιναν γνωστοί ως «Κανόνες Nelson Mandela» για να τιμήσουν την κληρονομιά του τέως Προέδρου της Νότιας Αφρικής. Η Διακήρυξη της Ντόχα, που εγκρίθηκε στη 13η διάσκεψη για το έγκλημα τον Απρίλιο του 2015, υπενθυμίζει τη σημασία της υποστήριξης της αποκατάστασης και της επανένταξης των κρατουμένων στην κοινωνία, αναγνωρίζοντας την επένδυση σε αντίστοιχα προγράμματα ως ένας από τους καλύτερους και οικονομικά αποδοτικότερους τρόπους πρόληψης της υποτροπής των κρατουμένων.
Στη δέσμευσή του για την προώθηση του κράτους δικαίου, της ποινικής δικαιοσύνης και της πρόληψης της εγκληματικότητας, το UNODC εργάζεται για την αποκατάσταση των κρατουμένων και τη μείωση της πιθανότητας υποτροπής επενδύοντας στο μέλλον τους και μεταβάλλοντας τις προοπτικές τους στη ζωή. Έτσι, στις σωφρονιστικές εγκαταστάσεις των κρατών μελών σε ολόκληρο τον κόσμο, εφαρμόζονται προγράμματα για την αποκατάσταση των κρατουμένων και όχι απλώς για την τιμωρία τους, με την καθοδήγηση και την άμεση υποστήριξη του UNODC, με διάφορα μέτρα που περιγράφονται σε εγχειρίδια όπως στον Χάρτη για την ανάπτυξη προγραμμάτων αποκατάστασης φυλακισμένων που δημοσιεύτηκε στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Προγράμματος για την εφαρμογή της Διακήρυξης της Ντόχα.
Τέτοια προγράμματα εκπαίδευσης, επαγγελματικής κατάρτισης και προγράμματα απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης σε διάφορους τομείς όπως η βιοτεχνία, οι κατασκευές, η μόδα και άλλοι τομείς, επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τη στάση των κρατουμένων, δίνοντάς τους ένα σκοπό καθώς εκτίουν την ποινή τους. Επιπλέον, τους παρέχουν βιώσιμες δεξιότητες και προσόντα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν εκτός της φυλακής, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αναπροσανατολίσουν την πορεία τους μετά την απελευθέρωση τους και να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον.
Ένα τέτοιο πρόγραμμα υπερέβη τις αρχικές του προσδοκίες όχι μόνο βοηθώντας στην αποκατάσταση των γυναικών κρατουμένων στον Παναμά αλλά και μετατρέποντας τη δουλειά τους σε προϊόντα που μπορούν να πωληθούν και να είναι δυνητικά κερδοφόρα. Από την ίδρυση και την έναρξη της το 2016, η IntegrArte έχει αναπτύξει και διαθέσει στο εμπόριο μια σειρά από προϊόντα υψηλής ποιότητας που έχουν δημιουργήσει κρατούμενες, με καλλιτεχνική και λειτουργική αξία. Παρέχοντας νέες προοπτικές κοινωνικής επανένταξης μέσω της κατάρτισης, των κινήτρων και της ομαδικής εργασίας, έχει αποδειχθεί ότι η αποκατάσταση κρατουμένων είναι εφικτή, ωφέλιμη και ενδεδειγμένη.
Για να εκτιμηθεί ο αντίκτυπος του προγράμματος στις ζωές των εν λόγω κρατουμένων και κατά συνέπεια στις προοπτικές επιτυχούς επανένταξής τους στην κοινωνία, αρκετές συμμετέχουσες στο πρόγραμμα ραπτικής, παραχώρησαν προσωπικές συνεντεύξεις. Οι μαρτυρίες τους, δείχνουν τα τεράστια οφέλη που μπορούν να έχουν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη από την υιοθέτηση αυτής της προνοητικής και θετικής προσέγγισης.
Ένας κοινός παρονομαστής στις απαντήσεις των συμμετεχόντων ήταν η ευγνωμοσύνη για τη συνολική πρωτοβουλία. Η Diana, στο τρίτο έτος της φυλάκισής της, περιέγραψε: “Τι ωραία εμπειρία, δεν γνωρίζαμε ότι θα υπήρχαν περισσότερες ευκαιρίες στη ζωή μας, κάτι που θα μας σημάδευε, κάτι που θα άξιζε να το κάνουμε και τελικά η ευκαιρία ήρθε αφού στερηθήκαμε την ελευθερία μας ».
Είναι σαφές ότι το πρόγραμμα έφερε περισσότερη συνοχή και συντροφικότητα μεταξύ των κρατουμένων, βελτιώνοντας τις διαπροσωπικές σχέσεις, ενώ παράλληλα μαθαίνουν νέες δεξιότητες. Όπως δήλωσε η Monica, “είμαστε όλες ενωμένες εδώ, εδώ αισθάνομαι ήρεμη, απελευθερωμένη, δεν αισθάνομαι πίεση και αν έχω κάποιο πρόβλημα το συζητάμε, είμαστε οικογένεια”.
Η συνεργασία δίνει στις κρατούμενες μια αίσθηση ομαλότητας, μιας εποικοδομητικής καθημερινής ρουτίνας. Η Claudia, η οποία εκπαιδεύει συναδέλφισσες κρατούμενες στις ραπτομηχανές, εξήγησε: “Πάνω απ ‘όλα, η παρουσία εδώ είναι σαν μια απόδραση από την πραγματικότητα, κάνει τις ζωές μας κανονικές, μας δίνει καθημερινά κάτι, μας κάνει να νιώθουμε σαν να είμαστε ελεύθερες”.
Η συνύπαρξη και οι κινητήριοι παράγοντες ήταν σημαντικοί για όλες τις γυναίκες που ερωτήθηκαν για την αξιολόγηση του προγράμματος και οι ψυχολογικές επιδράσεις αποδείχθηκαν τόσο πολύτιμες όσο και οι πρακτικές. Για την Claudia, αυτό ήταν σημαντικότερο από την ενδεχόμενη κερδοφορία: “Δεν δουλεύουμε για χρήματα, εργαζόμαστε για την ελευθερία μας, αυτό με ενθαρρύνει, μας κάνει να νιώθουμε καλά”. Η Doris μίλησε επίσης για αυτοβελτίωση, λέγοντας ότι ανάκτησε την εμπιστοσύνη στον εαυτό της συμμετέχοντας σε μια επίδειξη μόδας που είχαν οργανώσει περπατώντας υπερήφανα για να επιδείξει τα ρούχα που δημιούργησαν οι συγκρατούμενες της. “Ελπίζω να δώσουν αυτή την ευκαιρία σε περισσότερες κρατούμενες, οι φίλες μου είδαν πόσο άλλαξα και τώρα θέλουν να συμμετάσχουν και αυτές, να τους δοθεί μια ευκαιρία. Αν εγώ μπορώ να αλλάξω, μπορούν και αυτές”, επέμεινε.
Φυσικά, οι τεχνικές δεξιότητες ήταν ο κρίσιμος στοιχειώδης παράγοντας που κάνει τις κρατούμενες να νιώθουν ενθαρρυμένες. Όπως σχολίασε η Monica, «έμαθα να χρησιμοποιώ την ραπτομηχανή χάρη στην Claudia και τώρα μπορώ να ράβω πουκάμισα και μπορώ να κάνω οτιδήποτε μου δώσουν. Είναι μια πολύ ωραία εμπειρία».
Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες από τις γυναίκες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα αποκατάστασης δήλωσαν ότι επιθυμούσαν να προωθήσουν τα οφέλη τους μοιράζοντας αυτά που έμαθαν με άλλους. Όπως είπε η Karen, “εκτός από μια θεϊκή ευλογία, το εργαστήριο IntegrArte ήταν μια ευκαιρία να αποκτήσουμε τη γνώση που θα πάρουμε μαζί μας όταν είμαστε ελεύθερες και που θα μπορέσουμε να διδάξουμε σε άλλες”.
Η ικανοποίηση για το έργο τους σε προσωπικό επίπεδο, μεταφράστηκε επίσης με αίσθημα υπερηφάνειας για τα συλλογικά τους επιτεύγματα. “Ξέρω ότι αυτά τα προϊόντα είναι τόσο καλά που τα θέλουν οι άνθρωποι και τα έχουν προσέξει”, δήλωσε η Diana. “Αφήνοντας ένα σπόρο εδώ θα είναι κάτι για μένα να θυμάμαι με την οικογένειά μου, με τις κόρες μου, ώστε να μπορούν να είναι περήφανοι για κάτι καλό που έκανα και το οποίο έσβησε τα σφάλματα και τα λάθη που έκανα πριν. Αυτό ήταν η IntegrArte για μενα”.
Το IntegrArte είναι μία από τις πολλές πρωτοβουλίες αποκατάστασης που υποστηρίζει το UNODC σε όλο τον κόσμο. Ειδικότερα, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Προγράμματος για την εφαρμογή της Διακήρυξης της Ντόχα, ο οργανισμός βοηθά το Τατζικιστάν να επιτρέψει την κατάρτιση και την απασχόληση αρρένων κρατουμένων στη μεταλλουργία και την κατασκευή επίπλων, στηρίζει τις εγκαταστάσεις πολλαπλών χρήσεων για επαγγελματική κατάρτιση στη Ζάμπια και την Κιργιζία, οι οποίες επιτρέπουν στους κρατούμενους να εργάζονται στον τομέα της παραγωγής τροφίμων και της κατασκευής ενδυμάτων και, σύμφωνα με τη δέσμευσή της για την εξάπλωση της ισότητας των φύλων, συμβάλλει στην ενίσχυση της πρωτοβουλίας «Οικοδόμηση της Ελευθερίας» στη Βολιβία, η οποία θα εκπαιδεύσει γυναίκες κρατούμενες στον τομέα των κατασκευών.
Περισσότερα projects βρίσκονται υπό υλοποίηση, από την Ινδονησία και το Νεπάλ, έως την Τυνησία και το κράτος της Παλαιστίνης, με σκοπό να βοηθηθεί η επανένταξη των κρατουμένων στην κοινωνία και να μειωθεί η πιθανότητα υποτροπής.
Πηγή: unodc.org/dohadeclaration
Απόδοση/Επιμέλεια: Τομπέα Ελένη
socialpolicy.gr
[irp]
Discover more from socialpolicy.gr
Subscribe to get the latest posts sent to your email.