«Προσεγγίζοντας τους πιο αποκλεισμένους για να οικοδομήσουμε έναν κόσμο που δεν αποκλείει κανέναν με καθολικό σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας»
Η φετινή χρονιά σηματοδοτεί την 70ή επέτειο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων1. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε τη θεμελιώδη σχέση μεταξύ της ακραίας φτώχειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και ότι οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες φτώχειας επηρεάζονται δυσανάλογα από πολλές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο Joseph Wresinski ήταν ένας από τους πρώτους ανθρώπους που τόνισαν αυτή την άμεση σχέση μεταξύ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ακραίας φτώχειας. Τον Φεβρουάριο του 1987, απηύθυνε έκκληση στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να εξετάσει το ζήτημα της ακραίας φτώχειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να υπογραμμίσει με ορθό τρόπο τη σχέση μεταξύ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ακραίας φτώχειας με την βαθυστόχαστη παρατήρησή του: “Όταν άνδρες και γυναίκες καταδικάζονται να ζουν σε ακραία φτώχεια, παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το να ενωθούμε για να εξασφαλίσουμε ότι αυτά τα δικαιώματα γίνονται σεβαστά αποτελεί ιερό καθήκον μας.” Με αυτά τα λόγια, ο Joseph Wresinski επεσήμανε ότι ισχυρές και τολμηρές εθνικές και διεθνείς νομοθεσίες πρέπει να εφαρμοστούν υπό το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να ξεπεραστεί η ακραία φτώχεια και τόνισε ότι είναι η ηθική υποχρέωση της κοινωνίας και των πολιτών της να εγγυώνται και να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας.
Όταν η επιμονή της ακραίας φτώχειας στην κοινωνία αναγνωρίζεται ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημιουργεί μια μεταβολή του παραδείγματος για την κατανόηση και αντιμετώπιση της φτώχειας από την κυρίαρχη κοινωνία. Κατευθύνει την προσοχή στον κοινωνικό αποκλεισμό, στις διακρίσεις και στις καθημερινές επιθέσεις κατά της ανθρώπινης αξιοπρέπειας που συνοδεύουν τη φτώχεια. Υπογραμμίζει την ανάγκη να εξαλειφθούν τα συστήματα διακρίσεων που διαιωνίζουν τους κύκλους της φτώχειας σε διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια. Μας υποχρεώνει να κοιτάξουμε πέρα από την παροχή επαρκούς εισοδήματος για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε συνθήκες φτώχειας και να επικεντρωθούμε στην αξιοπρέπεια, τις ικανότητες, τις επιλογές, την ασφάλεια και τη δύναμη που χρειάζεται κάθε άτομο για την πλήρη απόλαυση των θεμελιωδών πολιτικών, πολιτιστικών, οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Μια τέτοια προσέγγιση θα πρέπει να οδηγήσει σε πιο κατάλληλες και αποτελεσματικές απαντήσεις που δεν καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα στην επιδίωξη της οικονομικής ανάπτυξης. Ωστόσο, οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, ιδίως οι πιο αποκλεισμένοι, μπορούν να παραμεληθούν ή να παραβλεφθούν από πολιτικούς, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και παρόχους υπηρεσιών λόγω της μεροληψίας, του κοινωνικού αποκλεισμού, των διακρίσεων και της έλλειψης πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής επιρροής. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα εξακολουθούν να παραβιάζονται ως άμεση συνέπεια μιας ακατάλληλης πολιτικής ή της αποτυχίας των κυβερνήσεων να ενεργήσουν εγκαίρως και αποφασιστικά. Επιπλέον, οι πιο αποκλεισμένοι μπορούν να αποθαρρύνονται να διεκδικούν ή να ασκούν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους επειδή φοβούνται την τιμωρία ή άλλες επιζήμιες συνέπειες από άτομα με δύναμη και εξουσία.
Εορταζόμενη από το 1987 ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Καταπολέμηση της Ακραίας Φτώχειας και αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένα Έθνη το 19923, η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας προωθεί το διάλογο και την κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας και των κοινοτήτων τους, και της κοινωνίας γενικότερα. “Αποτελεί μια ευκαιρία να αναγνωρίσουμε τις προσπάθειες και τους αγώνες των ανθρώπων που ζουν στη φτώχεια, την ευκαιρία να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και μια στιγμή να αναγνωρίσουμε ότι οι άνθρωποι σε συνθήκες φτώχειας βρίσκονται στην πρώτη γραμμή για την καταπολέμηση της φτώχειας”. (United Nations, Report of the Secretary General, A/61/308, para. 58)
Ένα σημαντικό εργαλείο για την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας είναι οι Κατευθυντήριες Αρχές για την ακραία φτώχεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα2, το οποίο παρέχει τις πρώτες παγκόσμιες πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές που εστιάζουν ειδικά στα ανθρώπινα δικαιώματα των ανθρώπων που ζουν στη φτώχεια. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές προορίζονται να χρησιμοποιηθούν από τις κυβερνήσεις για να διασφαλίσουν ότι οι δημόσιες πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών εξάλειψης της φτώχειας, θα προσεγγίσουν τα μέλη της κοινωνίας που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, θα σέβονται και θα υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους και θα αντιμετωπίζουν τα σημαντικά κοινωνικά, πολιτισμικά εμπόδια για την απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μία από τις συστάσεις σε αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές είναι η εφαρμογή συστημάτων κοινωνικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των κατώτατων ορίων κοινωνικής προστασίας, που μπορούν να προωθήσουν την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και να διασφαλίσουν ότι κανείς δεν μένει πίσω.
Ωστόσο, οι κυβερνητικές πολιτικές από μόνες τους δεν μπορούν να δημιουργήσουν την κοινωνική ένταξη που είναι θεμελιώδους σημασίας για την προσέγγιση των πιο αποκλεισμένων και την εξάλειψη της φτώχειας σε όλες της τις διαστάσεις. Ο εορτασμός της 17ης Οκτωβρίου κάθε έτους, όπου οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες φτώχειας παίρνουν το λόγο και μοιράζονται τις εμπειρίες τους, καταδεικνύει πώς μπορούμε να επιτύχουμε καλύτερη κοινωνική ένταξη επιτρέποντας σε ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα να συναντηθούν για να σεβαστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων που ζουν στη φτώχεια. Υπογραμμίζει τη σημασία της προσέγγισης των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας και της οικοδόμησης μιας συμμαχίας γύρω από τις προτεραιότητές τους με πολίτες όλων των υποβάθρων για τον τερματισμό της ακραίας φτώχειας. Αναγνωρίζει τους σημαντικούς αμοιβαίους ρόλους και σχέσεις που έχουμε μεταξύ μας με βάση την κοινή και ισότιμη αξιοπρέπεια μας.
Η επιμονή της φτώχειας, συμπεριλαμβανομένης της ακραίας φτώχειας, αποτελεί βασική μέριμνα για τα Ηνωμένα Έθνη και, κατά την 72η σύνοδό της, η Γενική Συνέλευση εγκαινίασε την Τρίτη Δεκαετία των Ηνωμένων Εθνών για την Εξάλειψη της Φτώχειας (2018-2027) με θέμα «Επιτάχυνση της παγκόσμιας δράσης για έναν κόσμο χωρίς φτώχεια “. Είναι σημαντικό ότι το πρόγραμμα δράσης της Τρίτης Δεκαετίας, ένα σύστημα δράσης για τον συντονισμό των προσπαθειών εξάλειψης της φτώχειας του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών, περιλαμβάνει μια αποτελεσματική συνεργασία με τους ανθρώπους που ζουν στη φτώχεια.
Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας μπορεί να συμπληρώσει έντονα τέτοιες πρωτοβουλίες, διότι στοχεύει να διασφαλίσει ότι η ενεργός συμμετοχή των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και των πιο αποκλεισμένων, είναι η κινητήρια δύναμη όλων των προσπαθειών για την καταπολέμηση της φτώχειας, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων και των πολιτικών που τους επηρεάζουν. Μόνο με τη δημιουργία και την καλλιέργεια μιας πραγματικής συνεργασίας με τους ανθρώπους που ζουν σε συνθήκες φτώχειας θα είναι δυνατόν να οικοδομηθεί ένας κόσμος χωρίς αποκλεισμούς, όπου όλοι οι άνθρωποι θα μπορούν να απολαμβάνουν τα πλήρη ανθρώπινα δικαιώματά τους και να ζουν με αξιοπρέπεια.
- United Nations General Assembly resolution 217A, 10 December 1948.
- The Human Rights Council adopted the Guiding Principles on Extreme Poverty and Human Rights by consensus through its resolution 21/11, in September 2012.
- http://www.un.org/Docs/journal/asp/ws.asp?m=A/RES/47/1963
Πηγή: un.org
Απόδοση/Επιμέλεια: Τομπέα Ελένη
socialpolicy.gr
