“Αδελφοσύνη”-“Ισότητα”-“Ελευθερία”

Το άρθρο 2 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφέρει πώς όλοι έχουν αναφαίρετο δικαίωμα σε όλες τις ελευθερίες, “χωρίς καμία απολύτως διάκριση, ειδικότερα ως προς τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τις θρησκείες, τις πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση”. Οι τελευταίες λέξεις αυτής της πρότασης – “άλλη κατάσταση” – έχουν αναφερθεί συχνά για να επεκτείνουν τη λίστα των ατόμων που προστατεύονται ειδικότερα. 

Άρθρο 2.- Κάθε άνθρωπος δικαιούται να επικαλείται όλα τα δικαιώματα και όλες τις ελευθερίες που προκηρύσσει η παρούσα Διακήρυξη, χωρίς καμία απολύτως διάκριση, ειδικότερα ως προς τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τις θρησκείες, τις πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση. Δεν θα μπορεί ακόμα να γίνεται καμία διάκριση εξαιτίας του πολιτικού, νομικού ή διεθνούς καθεστώτος της χώρας από την οποία προέρχεται κανείς, είτε πρόκειται για χώρα ή εδαφική περιοχή ανεξάρτητη, υπό κηδεμονία ή υπεξουσία, ή που βρίσκεται υπό οποιονδήποτε άλλον περιορισμό κυριαρχίας.

Η χρήση αυτών των λέξεων αντικατοπτρίζεται σε περιφερειακά εργαλεία, όπως ο Αφρικανικός Χάρτης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Λαών, η Αμερικανική Σύμβαση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών. Ο ΟΗΕ έχει επεξεργαστεί δικαιώματα σε μια σειρά Συνθηκών που βασίζονται στο άρθρο 2 – συμπεριλαμβανομένης και της πρόσφατης Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, η οποία εγκρίθηκε το 2006. Αποτελεί επίσης βασικό σημείο στις τρέχουσες προσπάθειες για την προστασία όλων των ομάδων που υφίστανται διώξεις, ακόμη και εκείνων που δεν καλύπτονται ειδικά από μια συγκεκριμένη διεθνή σύμβαση.

Στην κοινωνικά συντηρητική ινδική κοινωνία, ο μηχανικός πληροφορικής Akhilesh Godi που έπασχε από κατάθλιψη και πάλευε με ερωτηματικά σχετικά με τη σεξουαλικότητά του, φοβόταν να ζητήσει βοήθεια, επειδή πίστευε ότι ακόμη και ένας θεραπευτής θα τον χαρακτήριζε ως εγκληματία σύμφωνα με τους νόμους της Ινδίας κατά της ομοφυλοφιλίας. Άλλοι ομοφυλόφιλοι και τρανσεξουαλικοί άνθρωποι στην Ινδία ανέφεραν ότι αντιμετώπισαν έντονες διακρίσεις ή εκβιασμούς λόγω της απαγόρευσης του ομοφυλοφιλικού σεξ εδώ και 157 χρόνια. 

Ο Godi αποφάσισε να αντισταθεί. Ήταν ένας από τους 20 ομοφυλόφιλους φοιτητές και απόφοιτους διαφόρων σχολών τεχνολογίας – συμπεριλαμβανομένων δύο γυναικών και μιας γυναίκας τρανσέξουαλ – που κέρδισαν την δικαστική απόφαση από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας τον Σεπτέμβριο του 2018, καταργώντας τον νόμο που ίσχυε από την εποχή της αποικιοκρατίας.  Οι δικαστές δεν αποποινικοποίησαν απλώς το ομοφυλοφιλικό σεξ. Αποφάνθηκαν ότι από τώρα και στο εξής οι ομοφυλόφιλοι Ινδοί πρέπει να απολαμβάνουν όλες τις προστασίες του Συντάγματος. Η απόφαση χαιρετίστηκε από τον ΟΗΕ, ο οποίος δήλωσε ότι “ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η έκφραση του φύλου αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας του ατόμου σε όλο τον κόσμο”.

Όταν η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (UDHR) συντάχθηκε πριν από 70 χρόνια, πολλοί ίσως δεν συμφωνούσαν με αυτήν. Όμως η απαγόρευση των διακρίσεων βάσει του άρθρου 2 – και ο πιο θετικός ισχυρισμός του ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα ανήκουν σε όλους – αποτέλεσε το θεμέλιο για την καταγραφή των δικαιωμάτων για την ηλικία, την αναπηρία και άλλα θέματα που δεν αποτελούσαν ζητήματα το 1948.

Εκείνη την εποχή, ο Χιλιανός αντιπρόσωπος Hernan Santa Cruz υπενθύμισε στους συναδέλφους του ότι το άρθρο 2 ενίσχυσε σημαντικά τις βασικές διατάξεις του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και σχολίασε ότι «τα Ηνωμένα Έθνη είχαν ιδρυθεί κυρίως για την καταπολέμηση των διακρίσεων στον κόσμο». Το Κομμουνιστικό μπλοκ ώθησε έντονα από την αρχή για σαφή γλώσσα κατά των διακρίσεων.

Τα πρώτα τρία άρθρα της Διακήρυξης είναι στενά συνδεδεμένα. Ο Peng Chung Chang, ένας κινέζος συντάκτης με αξιοσημείωτη γνώση της Ανατολικής και Δυτικής φιλοσοφίας, πρότεινε τα τρία πρώτα άρθρα να αντικατοπτρίζουν τις βασικές ιδέες της πολιτικής φιλοσοφίας του 18ου αιώνα για τα δικαιώματα: “αδελφοσύνη” (άρθρο 1), “ισότητα” (άρθρο 2) και “ελευθερία” (άρθρο 3). Τα άρθρα 1 και 2 έθεσαν τον τόνο για ολόκληρη τη Διακήρυξη με τις απαγορεύσεις τους για διακρίσεις.

Διαβάστε επίσης: “Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι”

Και τα δύο άρθρα συνεχίζουν να επηρεάζουν τα νέα και εξελισσόμενα διεθνή πρότυπα. Το 2006, η πρώην Ύπατη Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Louise Arbor, σημείωσε πως η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία υπογράμμισε ότι “ο εορτασμός της διαφορετικότητας και η χειραφέτηση του ατόμου είναι βασικά μηνύματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα”, προσθέτοντας ότι προβλέπει “ένα πλήρως ενεργό ρόλο στην κοινωνία για τα άτομα με αναπηρίες. “

Αν και η προστασία που βασίζεται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και διασφαλίζεται σε άλλες συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα πρέπει να ισχύει για όλους, τα άτομα με αναπηρίες εξακολουθούν να είναι αόρατα – και να μην μπορούν να απολαμβάνουν το πλήρες φάσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 

Ένας δυσανάλογος αριθμός ατόμων με αναπηρίες ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες, συχνά περιθωριοποιημένες και σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, γεγονός που επιδιώκει να αλλάξει η σύμβαση αυτή, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα άτομα με αναπηρίες θα έχουν de facto τα ίδια δικαιώματα και αξιοπρέπεια με όλους τους άλλους ανθρώπους.

Αυτή η προσέγγιση βασισμένη στα δικαιώματα υιοθετήθηκε επίσης από αυτόχθονες πληθυσμούς και από εκείνους που προσπαθούν να τερματίσουν τις διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. Ο ίδιος ο ΟΗΕ προάγει τον σεβασμό των δικαιωμάτων των λεσβιών, ομοφυλοφίλων, αμφιφυλόφιλων και transgender (LGBT) ανθρώπων όλων των ηλικιών και σε όλες τις περιοχές του κόσμου.

Δεν είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα νέο σύνολο ειδικών δικαιωμάτων για ΛΟΑΤ ανθρώπους ή να θεσπιστούν νέα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το μόνο που απαιτείται για την προστασία των ΛΟΑΤ ανθρώπων από τη βία και τις διακρίσεις είναι ο σεβασμός των υφιστάμενων δικαιωμάτων.

Υπάρχουν 71 χώρες και επικράτειες, κυρίως στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και μέρη της νότιας Ασίας, όπου εξακολουθούν οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις να αποτελούν ποινικό αδίκημα, μεταξύ των οποίων και οκτώ, όπου η ομοφυλοφιλία θα μπορούσε να οδηγήσει σε θανατική ποινή.

Ο πρώην Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Ban Ki moon, παραδέχθηκε ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου αποτελούν ευαίσθητα ζητήματα για ορισμένους:  «Όπως και πολλοί της γενιάς μου, μεγάλωσα χωρίς να μιλάω για αυτά τα θέματα», δήλωσε στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2012. «Αλλά έμαθα να μιλάω για αυτά γιατί διακυβεύονται ζωές και επειδή είναι καθήκον μας, στο πλαίσιο του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η προστασία των δικαιωμάτων όλων, παντού ».

Πηγή: www.ohchr.org

Απόδοση / Επιμέλεια: Ελένη Τομπέα

sociapolicy.gr