Συνέντευξη με τις διαχειρίστριες του Προγράμματος Active Citizens Fund

Ντούνης Ανδρέας

Ιδρυτής SocialPolicy / Υπεύθυνος Περιεχομένου

Μόλις 3 ημέρες πριν την επίσημη έναρξη του Προγράμματος Active Citizens Fund στην Ελλάδα, το socialpolicy.gr συζητά με τις διαχειρίστριες του Προγράμματος, την κυρία Μαρία Τσενέ και την κυρία Ελένη Καρακίτσιου, οι οποίες μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για το ίδιο το πρόγραμμα αλλά μας μιλούν και για την σημαντικότητα της κοινωνίας των πολιτών και της συμμετοχής στα κοινά.

Τι είναι το Πρόγραμμα Active Citizens Fund; Σε ποιους απευθύνεται;

Ελένη Καρακίτσιου: Το Πρόγραμμα «Active Citizens Fund» αποτελεί μέρος του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) για την Ελλάδα για την περίοδο 2014 – 2021, μέσω του οποίου οι Δωρήτριες Χώρες, Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία, επιδιώκουν να συμβάλουν στη μείωση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων καθώς και στην ενδυνάμωση των διμερών σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας και των Δωρητριών Xωρών.

Το συνολικό ποσό των € 12,000,000  θα διατεθεί μέσω του Προγράμματος.

Ο Διαχειριστής Επιχορήγησης του προγράμματος “Active Citizens Fund” είναι το Ίδρυμα Μποδοσάκη σε συνεργασία με το SolidarityNow.

Το Πρόγραμμα απευθύνεται σε  Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις από όλη τη χώρα. Ξεκινάμε στις 21 Φεβρουαρίου 2019 με ανοιχτή εκδήλωση στο Σεράφειο του δήμου Αθηναίων, και θα ακολουθήσουν εκδηλώσεις ενημέρωσης στη Θεσσαλονίκη, τη Δράμα, την Πάτρα και το Ηράκλειο, προκειμένου να φτάσουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερες οργανώσεις.

Ποιοι είναι οι κύριοι άξονες–τομείς προτεραιότητας του Προγράμματος Active Citizens Fund;

Μαρία Τσενέ: Βασικός σκοπός του Προγράμματος είναι η ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών και της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών στα κοινά, καθώς και η ενδυνάμωση των ευπαθών ομάδων. Τομείς προτεραιότητας αποτελούν οι έξι προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για επιχορήγηση οι οποίες είναι:

1. Ενδυνάμωση ευπαθών ομάδων
2. Ενίσχυση της συνηγορίας και του εποπτικού ρόλου της κοινωνίας των πολιτών
3. Ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά
4. Προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
5. Προαγωγή της ισότητας των φύλων και καταπολέμηση της έμφυλης βίας
6. Ανάπτυξη των δικτύων συνεργασίας μεταξύ των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών

Υφίστανται κάποιες προϋποθέσεις για τη συμμετοχή των οργανώσεων στο Πρόγραμμα;

Ελένη Καρακίτσιου: Για να μπορεί να συμμετέχει μια ΜΚΟ στο πρόγραμμα θα πρέπει να πληροί συγκεκριμένα κριτήρια επιλεξιμότητας, τα οποία θα βρίσκονται αναλυτικά στο έγγραφο των Οδηγιών προς Υποψηφίους που θα δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του προγράμματος https://www.activecitizensfund.gr/.  Ωστόσο για να μπορέσει ένας οργανισμός να θεωρηθεί επιλέξιμος φορέας υλοποίησης έργου θα πρέπει να είναι μη κερδοσκοπική εθελοντική οργάνωση που να έχει συσταθεί ως νομικό πρόσωπο στην Ελλάδα, να μην έχει εμπορικό σκοπό, να είναι ανεξάρτητη από την τοπική περιφερειακή και κεντρική κρατική-κυβερνητική διοίκηση, δημόσιους οργανισμούς, πολιτικά κόμματα και εμπορικούς οργανισμούς.

Καθώς ωστόσο το πρόγραμμα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις συνεργασίες (διακρατικές ή μη), πρέπει σε αυτό το σημείο να αναφερθεί ότι ένας φορέας, που δεν είναι ΜΚΟ, μπορεί να συμμετέχει στο πρόγραμμα, ως εταίρος.

Σε αυτή την περίπτωση, επιλέξιμοι φορείς μπορεί να είναι και δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς με νομική υπόσταση τόσο εμπορικού όσου και μη εμπορικού σκοπού που να έχουν  έδρα είτε σε κάποια από τις Δωρήτριες χώρες (Ισλανδία, Λίχτενσταιν, Νορβηγία), είτε σε δικαιούχο κράτος του ΕΟΧ είτε σε κράτος εκτός ΕΟΧ που να έχει ωστόσο κοινά σύνορα με την Ελλάδα.

Επίσης ως εταίρος θα μπορεί να κάνει αίτηση οποιοσδήποτε διεθνής οργανισμός ή φορέας καθώς και άτυπες ομάδες πολιτών.

Πέραν των συγκεκριμένων προϋποθέσεων επιλεξιμότητας αναφορικά με τον φορέα και τον εταίρο υλοποίησης έργων, θα πρέπει να πληρούνται και τα κριτήρια επιλεξιμότητας της αίτησης καθώς και τα διοικητικά κριτήρια. Θα πρέπει δηλαδή οι ενδιαφερόμενοι να διαβάσουν προσεκτικά τις οδηγίες προς υποψηφίους.

Με ποιους τρόπους μπορούν να επωφεληθούν οι οργανώσεις που θα ενισχυθούν;

Mαρία Tσενέ: Ποικιλοτρόπως θα έλεγα. Το πρόγραμμα έχει διάφορα στοιχεία που μπορούν να αξιοποιήσουν οι οργανώσεις που θα επιλεγούν για επιχορήγηση. Περιλαμβάνει δράσεις ανάπτυξης ικανοτήτων των ΜΚΟ και συμβουλευτικής, ενισχύει τις συνεργασίες και επιχορηγεί έργα και τομείς που άλλα προγράμματα δεν επιχορηγούν όπως για παράδειγμα έργα συνηγορίας και ερευνητικής δημοσιογραφίας.

Γιατί θεωρείτε σημαντική την ενίσχυση των δημοκρατικών διαδικασιών; Πόσο σημαντική είναι η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά;

Ελένη Καρακίτσιου: Ο κάθε πολίτης είναι συνυπεύθυνος και θα πρέπει να είναι συμμέτοχος στην ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών. Ταυτόχρονα, η ενίσχυση του εποπτικού της ρόλου, προάγει τη διαφάνεια, λογοδοσία, χρηστή διακυβέρνηση και επιτήρηση των ορθών δημοκρατικών διαδικασιών. Η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στα κοινά είναι απαραίτητη για την ενίσχυση των δημοκρατικών διαδικασιών εφόσον ένας πολίτης ο οποίος είναι ενεργός, διεκδικεί τα δικαιώματά του στο δημόσιο χώρο και συμμετέχει στις πολιτικές και κοινωνικές δομές λήψης αποφάσεων. Η διατήρηση των δημοκρατικών διαδικασιών διασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία κράτους και της κοινωνίας, διαφυλάσσοντας τα δικαιώματα των πολιτών του. Στην Ελλάδα, υπάρχει ακόμα αρκετός δρόμος μέχρι η έννοια του ενεργού πολίτη να γίνει κτήμα και αναπόσπαστο χαρακτηριστικό της κοινωνίας, ωστόσο ευελπιστούμε το πρόγραμμα να θέσει γερές βάσεις προς αυτή την κατεύθυνση.

Θεωρείτε πώς η κοινωνία των πολιτών επιτελεί καθοριστικό ρόλο για την οικοδόμηση της κοινωνικής συνοχής και την επίτευξη της κοινωνικής ένταξης;

Μαρία Τσενέ: Η κοινωνία των πολιτών έχει αποδείξει πολλές φορές εμπράκτως ότι μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην κοινωνική ένταξη και συνοχή. Με αυτή τη λογική σχεδιάστηκε και η πρώτη πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος «Ενδυνάμωση ευπαθών ομάδων». Τα έργα που θα επιλεγούν για επιχορήγηση θα στοχεύουν στην ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης και στην προώθηση της ίσης πρόσβασης στην παιδεία, την υγεία και την αγορά εργασίας. Οι ΜΚΟ ενθαρρύνονται να παρέχουν καινοτόμες λύσεις που θα βοηθήσουν ευπαθείς ομάδες να ξεπεράσουν τα εμπόδια συμμετοχής τους στην κοινωνική και οικονομική ζωή.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς δέχονται επίθεση. Ποιος ο ρόλος των οργανώσεων και εν γένει της κοινωνίας των πολιτών;

Ελένη Καρακίτσιου: Τα ανθρώπινα δικαιώματα ως ηθικές αρχές που διέπουν την ανθρώπινη συμπεριφορά συχνά απειλούνται τόσο από θεσμικούς φορείς και αποφάσεις όσο και από καθημερινές ανθρώπινες πρακτικές και συμπεριφορές. Οι ΜΚΟ ως φορείς της κοινωνίας των πολιτών αποτελούν θεματοφύλακες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχοντας τόσο ένα εποπτικό ρόλο όσο και ένα ρόλο συνηγορίας υπέρ τους. Η διασφάλιση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η διαφύλαξη της εφαρμογής τους αποτελεί ευθύνη όλων μας είτε ως πολίτες είτε ως θεσμοί είτε ως οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Όλοι μαζί αποτελούμε ένα δίκτυο ενεργών μονάδων που πλέκει ένα δίχτυ προστασίας των δικαιωμάτων μας. Μέσα από το πρόγραμμα Active Citizens Fund θα δοθεί έμφαση στην προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποστηρίζοντας έργα εποπτείας, ενημέρωσης, εκπαίδευσης κ.α. μέσα από δυο μελλοντικές προσκλήσεις ενδιαφέροντος.

Η έμφυλη βία αποτελεί ένα πιεστικό κοινωνικό πρόβλημα. Επαρκεί η ευαισθητοποίηση ή απαιτούνται ευρείες συνεργασίες μέσω στοχευμένων πολιτικών (κεντρική κυβέρνηση – τοπική αυτοδιοίκηση – οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών);

Μαρία Τσενέ: Η ευαισθητοποίηση είναι το πρωταρχικό βήμα για την αναγνώρισή της. Δεν επαρκεί όμως. Βεβαίως και απαιτούνται συνέργειες μεταξύ τοπικής και δημόσιας διοίκησης, των φορέων της κοινωνίας των πολιτών αλλά και της ακαδημαϊκής κοινότητας και των ΜΜΕ. Μέσω του προγράμματος Active Citizens Fund θα επιχορηγηθούν έργα που συμβάλουν στην προαγωγή της ισότητας των φύλων και της καταπολέμησης της έμφυλης βίας μέσω δράσεων ενημέρωσης, συνηγορίας, εκπαίδευσης επαγγελματιών αλλά και υποστήριξης θυμάτων.

Υπάρχει δυνατότητα/πρόβλεψη για συνεργατικές δράσεις και αλληλοτροφοδότηση μεταξύ των συμμετεχουσών οργανώσεων στο Πρόγραμμα;

Ελένη Καρακίτσιου: Μέσα από το πρόγραμμα δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση και ενθαρρύνουμε τις συνέργειες μεταξύ των οργανώσεων αναγνωρίζοντας τη σημασία των συνεργασιών τόσο για την χρηστή υλοποίηση των έργων όσο και για τη συνοχή της κοινωνίας των πολιτών εν γένει. Η αλληλοτροφοδότηση επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους. Αρχικά, όπως προαναφέρθηκε, υποστηρίζουμε την υποβολή αιτήσεων σε συνεργασία με άλλους φορείς/εταίρους. Οι εταίροι, σε αντίθεση με τους φορείς υλοποίησης έργων μπορούν να προέρχονται είτε από τον δημόσιο είτε από τον ιδιωτικό τομέα, είτε να είναι άτυπη ομάδα πολιτών. Με αυτό τον τρόπο επιθυμούμε να επιτύχουμε συνέργειες τόσο μεταξύ οργανώσεων όσο και μεταξύ οργανώσεων και φορέων και θεσμών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα εξασφαλίζοντας βιώσιμα αποτελέσματα και θέτοντας τη βάση για τη συνδιαλλαγή μεταξύ διαφορετικών τομέων δράσης.

Η αλληλεπίδραση και συνεργασία επιτυγχάνεται μέσω ενός παράλληλου εκπαιδευτικού προγράμματος (Capacity Building program) που απευθύνεται στους φορείς υλοποίησης έργων και έχει ως στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη των ικανοτήτων των οργανώσεων. Μέσω των συγκεκριμένων σεμιναρίων έρχονται κοντά οργανώσεις διαφορετικής θεματικής στόχευσης καθώς και διαφορετικού μεγέθους επιτυγχάνοντας την αλληλεπίδραση και την ανταλλαγή.

Τέλος, το πρόγραμμα των διμερών σχέσεων (Bilateral Fund) το οποίο επίσης αποτελεί τμήμα του Active Citizens Fund, έχει ως στόχο την ενίσχυση των διμερών σχέσεων μεταξύ των ελληνικών ΜΚΟ και των επιλέξιμων φορέων των Δωρητριών χωρών. Μέσα από το συγκεκριμένο πρόγραμμα οργανώσεις από την Ελλάδα θα έχουν την ευκαιρία να διεξάγουν δράσεις συνεργασίας καθώς και ανταλλαγής τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών με αντίστοιχες οργανώσεις από τις δωρήτριες χώρες (Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία).

Μπορούν οι οργανώσεις να αποκτήσουν τη δυνατότητα διεθνών συνεργασιών μέσω του Active Citizens Fund;

Μαρία Τσενέ: Βασική επιδίωξη του προγράμματος είναι η ενδυνάμωση των διμερών σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας και  των Δωρητριών χωρών. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού θα διατεθεί το ποσό των 92.000 ευρώ, μέσω ανοιχτής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος, σε ταξίδια με σκοπό την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών, τη συμμετοχή σε συνέδρια και σεμινάρια αλλά και την αναζήτηση εταίρου για την από κοινού υποβολή αίτησης για επιχορήγηση.

Πώς μπορεί μία οργάνωση να υποβάλει τη συμμετοχή της; Θα υπάρξει κάποια συμβουλευτική καθοδήγηση ως προς αυτό;

Ελένη Καρακίτσιου: Οι αιτήσεις θα υποβληθούν ηλεκτρονικά, μέσω της ιστοσελίδας του προγράμματος έως την 21^η Ιουνίου στις 12.00μμ.  

Θέλοντας να υποστηρίξουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τους ενδιαφερόμενους φορείς έχουμε οργανώσει 11 σεμινάρια με θέμα τον σχεδιασμό μιας πρότασης για το πρόγραμμα Active Citizens Fund, εκ των οποίων τα 3 θα πραγματοποιηθούν στην Αθήνα, 2 στην Θεσσαλονίκη, 2 στην Δράμα, 2 στην Πάτρα και 2 στο Ηράκλειο. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εγγραφή στα συγκεκριμένα σεμινάρια θα βρείτε στην ιστοσελίδα του Social Dynamo https://www.socialdynamo.gr/event/. Μέσω των συγκεκριμένων σεμιναρίων ανά την Ελλάδα ελπίζουμε να βοηθήσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό οργανώσεων.

Τέλος, μέσα στο κείμενο των οδηγιών προς υποψηφίους, παρατίθενται αναλυτικές οδηγίες αναφορικά με την συμπλήρωση της αίτησης καθώς και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα και δράσεις του προγράμματος.