Οι μητέρες της κοινωνιολογίας | Harriet Martineau: Η πρώτη γυναίκα κοινωνιολόγος

Ντούνης Ανδρέας

Κατά την μελέτη της επιστήμης της κοινωνιολογίας, την αναφορά για τις απαρχές της και τους θεμελιωτές της συχνά ολισθαίνουμε στο ατόπημα της μη-αναφοράς στη συνεισφορά των γυναικών κοινωνικών θεωρητικών. Η συγκεκριμένη σειρά δημοσιεύσεων επιχειρεί να συνοψίσει τη συμβολή των γυναικών στη θεμελίωση της επιστήμης της κοινωνιολογίας.

 

Harriet Martineau (12 Ιουνίου 1802 – 27 Ιουνίου 1876)

«Όταν κάποιος μελετά μια κοινωνία, πρέπει να επικεντρώνεται σε όλες τις διαστάσεις, περιλαμβανομένων πολιτικών, θρησκευτικών και κοινωνικών παραδόσεων».

«Η Harriet Martineau συνέγραψε την πρώτη συστηματική μεθοδολογική πραγματεία στην κοινωνιολογία, διεξήγαγε εκτεταμένες διεθνείς συγκριτικές μελέτες κοινωνικών θεσμών, και μετέφρασε το έργο Cours de philosophie positive του August Comte στα Αγγλικά, διευκολύνοντας έτσι δομικά την εισαγωγή της κοινωνιολογίας και του θετικισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στα νιάτα της ήταν επαγγελματίας συγγραφέας που κατάφερε να «συλλάβει» την Αγγλική κοινή γνώμη. Στα χρόνια της ωριμότητάς της αποτέλεσε μία εξαίρετη θεωρητικό της κοινωνιολογίας, μεθοδολόγος, και αναλύτρια. Στο βαθμό που οποιοδήποτε σύνθετο θεσμικό φαινόμενο όπως η κοινωνιολογία μπορεί να διαθέτει αναγνωρίσιμους ιδρυτές, η Alice Rossi (1973, 118-124) δικαιωματικά τιμά την Harriet Martineau ως την πρώτη «γυναίκα κοινωνιολόγο» [1] (Hill, 290)

 

Τα έργα της

Το 1834 η Harriet ξεκίνησε μία διετή επίσκεψη μελέτης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατέγραψε τα ευρήματά της στα έργα Society in America (1837) και Retrospect of Western Travel (1838).

Οι εμπειρικές αυτές μελέτες εμφανίστηκαν το ίδιο χρονικό διάστημα με την θεμελιακή πραγματεία της για την συλλογή κοινωνιολογικών δεδομένων, με τίτλο How to Observe Morals and Manners (1838). Το συγκεκριμένο βιβλίο καθόρισε τις αρχές και τις μεθόδους της εμπειρικής κοινωνικής έρευνας.

Το έργο Society in America είναι το γνωστότερο έργο της για τους κοινωνιολόγους στις Η.Π.Α., και ασχολείται με ζητήματα μεθοδολογικής στρατηγικής σε σχέση με τον εθνοκεντρισμό. Σε αυτό το έργο συνέκρινε τις θεμελιώδεις ηθικές αρχές και τα παρατηρούμενα κοινωνικά σχήματα, καταδεικνύοντας διορατικά τον διαχωρισμό μεταξύ ρητορικής και πραγματικότητας.

Τα γραπτά της στο How to Observe Morals and Manners παρείχαν μία θετικιστική λύση στο πρόβλημα συσχέτισης μεταξύ διυποκειμενικότητας, επαληθεύσιμων παρατηρούμενων δεδομένων, και μη-παρατηρούμενων θεωρητικών ζητημάτων (Hill, 292).

Πριν τους Marx, Engels ή Weber, η Martineau μελέτησε την κοινωνική τάξη, τη θρησκεία, την αυτοκτονία, τον εθνικό χαρακτήρα, τις οικογενειακές σχέσεις, την κατάσταση των γυναικών, την εγκληματολογία και τις αλληλοσυσχετίσεις μεταξύ θεσμών και ατόμων.

Το 1851 η Harriet Martineau μετέφρασε το έργο Cours de philosophie positive του Comte στα Αγγλικά, διευκολύνοντας έτσι την εισαγωγή του θετικισμού στην Αμερικανική σκέψη.

Ο θετικισμός, εν συντομία, αφορά στην πεποίθηση πώς υπάρχουν γενικοί και γενικεύσιμοι κοινωνικοί νόμοι οι οποίοι επιδρούν σε κάθε κοινωνία.

 

Παραπομπές

[1] Hill, M. R. Women In Sociology “Harriet Martineau” p. 289-297.

 

faculty.webster.edu

socialpolicy.gr