Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer στην Ελλάδα παραδόθηκε στο Υπουργείο Υγείας το Νοέμβριο του 2014 ενώ εγκρίθηκε από την Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής το Μάρτιο του 2016.
Το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer, θεσμοθετήθηκε με το νόμο 4316/2014, ιδρύθηκε το 2015 και έχει σκοπό να διασφαλίσει την υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την άνοια και τη νόσο Alzheimer. Το Σχέδιο Δράσης περιλαμβάνει οργανωμένες, χρονικά τοποθετημένες και κοστολογημένες προτάσεις για όλους τους τομείς που αφορούν στην άνοια για τα έτη 2016-2020:
Σχέδιο Δράσης για την Άνοια – νόσο Alzheimer 2016-2020
Άξονας 1: Καταγραφή και ταξινόμηση των ατόμων με άνοια στην Ελλάδα – Εθνικό Αρχείο ατόμων με άνοια -Παροχή οικονομικών βοηθημάτων βάση αλγορίθμου βαρύτητας της νόσου και της επιβάρυνσης των οικογενειών
Άξονας 2: Πρόληψη- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κοινού
Άξονας 3: Υποστήριξη φροντιστών των ατόμων με άνοια
Άξονας 4: Αντιμετώπιση της άνοιας
- Δράση 1: Η άνοια στην πρωτοβάθμια περίθαλψη
- Δράση 2: Ιατρεία Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών
- Δράση 3: Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας για άτομα με άνοια
- Δράση 4: Δομές φιλοξενίας και μακροχρόνιας παραμονής για άτομα με άνοια
- Δράση 5: Δομές τελικού σταδίου
- Δράση 6: Απoκεντρωμένη φροντίδα- Φροντίδα στο σπίτι
- Δράση 7: Υπηρεσίες Τηλεϊατρικής
Άξονας 5: Νομοθεσία- Δικαιώματα ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους
Άξονας 6: Έρευνα για την άνοια
Άξονας 7: Εκπαίδευση στην άνοια
Τα Εθνικά Σχέδια Δράσης έχουν τη μορφή γενικών κατευθύνσεων και οδηγιών. Όπως είναι λοιπόν αναμενόμενο, στην παρούσα μορφή τους, οι επιμέρους άξονες και δράσεις του Εθνικού Σχεδίου έχουν έναν γενικό και μη ποσοτικό χαρακτήρα. Συνοψίζοντας, κατά τη διάρκεια των 4 αυτών ετών, έχουν γίνει προσπάθειες και έχουν παρθεί πρωτοβουλίες. Συνολικά όμως ένα μικρό σχετικά μέρος του Εθνικού Σχεδίου έχει υλοποιηθεί ή έχει δρομολογηθεί προς εφαρμογή.
Οι κάτωθι εκτιμήσεις της προόδου στους επιμέρους άξονες και δράσεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης εκφράζουν τις εκτιμήσεις των μελών του Παρατηρητηρίου ως προς την εξέλιξη και τον παρόντα βαθμό υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Δράσης:
Άξονας 1: Καταγραφή και ταξινόμηση των ατόμων με άνοια στην Ελλάδα
Το Υπουργείο Υγείας έχει εντάξει στο ΕΣΠΑ 2014-2020 και συγκεκριμένα στο «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μεταρρύθμισης Δημόσιου Τομέα» το έργο: «Δημιουργία Εθνικού Αρχείου καταγραφής ατόμων με άνοια». ‘Έχει επιλεγεί ως φορέας υλοποίησης η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία η οποία έχει καταθέσει τεχνικό δελτίο για το έργο.
Άξονας 2: Πρόληψη- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κοινού
Το Σχέδιο Δράσης εισηγείται ενημερωτικές καμπάνιες για το γενικό πληθυσμό, διοργάνωση συναντήσεων – ημερίδων, έκδοση ενημερωτικών εντύπων και επιμόρφωση επαγγελματικών ομάδων. Τίποτα από αυτά δεν έχει προχωρήσει με δομημένο, οργανωμένο τρόπο από την πλευρά της Πολιτείας. Ωστόσο πραγματοποιούνται πολλές δράσεις μέσω των Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων Αλτσχάιμερ σε πολλές πόλεις της Ελλάδος.
Άξονας 3: Υποστήριξη φροντιστών/περιθαλπόντων των ατόμων με άνοια
Τα προγράμματα εκπαίδευσης και υποστήριξης φροντιστών πραγματοποιούνται μόνο μέσω των Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων Αλτσχάιμερ, των Πανεπιστημίων και άλλων φορέων
Άξονας 4: Αντιμετώπιση της άνοιας
- Δράση 1: Η άνοια στην πρωτοβάθμια περίθαλψη
Στο ΕΣΠΑ 2014-2020-ΠΕΠ Περιφερειών έχουν ενταχθεί 10 Προγράμματα Διασύνδεσης των Κέντρων Ημέρας Alzheimer και των Ιατρείων Μνήμης του ΨΥΧΑΡΓΩΣ με τα ΚΑΠΗ και τα ΚΗΦΗ των Δήμων ανά την Ελλάδα.
- Δράση 3: Ιατρεία Μνήμης και Νοητικών Λειτουργιών
Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020- ΠΕΠ -Περιφερειών και των δράσεων του Τομέα Υγείας έχει εγκριθεί η χρηματοδότηση και έχουν επιλεγεί οι φορείς για την υλοποίηση 5 Ιατρείων Μνήμης σε νοσοκομεία των κάτωθι Περιφερειών.
Ανατολική Μακεδονία- Θράκη
Αττική
Ήπειρος
Κεντρική Μακεδονία
Κρήτη
- Δράση 4: Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας για άτομα με άνοια
Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020 – ΠΕΠ Περιφερειών έχει εγκριθεί η χρηματοδότηση, έχουν επιλεγεί οι τελικοί δικαιούχοι και θα λειτουργήσουν σύντομα 8 Κέντρα Ημέρας στις κάτωθι Περιφέρειες.
- Ανατολική Μακεδονία-Θράκη-Αλεξανδρούπολη, Καβάλα
- Δυτική Ελλάδα-Πάτρα
- Δυτική Μακεδονία – Κοζάνη
- Πελοπόννησος-Καλαμάτα
- Ήπειρος -Ιωάννινα
- Θεσσαλία- Λάρισα
- Κρήτη – Ηράκλειο
- Δράση 6: Δομές τελικού σταδίου
Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020 – ΠΕΠ Περιφερειών έχει εγκριθεί η χρηματοδότηση και αναμένεται η υλοποίηση 2 δομών τελικού σταδίου στην Θεσσαλονίκη και στην Καλαμάτα δυναμικότητος 25 κλινών εκάστη.
Άξονας 5: Νομοθεσία – Δικαιώματα ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους
Το Νοέμβριο του 2018 το Υπουργείο Υγείας όρισε Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για την δημιουργία σχεδίου νόμου για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους. Στόχος της νομοθεσίας αυτής είναι να επισημανθούν τα δικαιώματα των ατόμων στον συγκεκριμένο τομέα της άνοιας, καθώς παραμένουν «αόρατοι» και ασαφείς στο γενικό νομοθετικό πλαίσιο της ψυχικής υγείας. Η Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή λειτουργεί και εξετάζει θέματα θεμελιωδών δικαιωμάτων των ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους (προσωπική ελευθερία, δικαίωμα μετακίνησης, προστασία της ιδιωτικής ζωής κ.λπ.), συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων θεμάτων, όπως η ασφάλεια οδήγησης, η διαθήκη εν ζωή, καθώς και ζητήματα υποστήριξης των φροντιστών από επαρκείς κοινωνικούς θεσμούς
Άξονας 6: Έρευνα για την άνοια
Δεν έχει υπάρξει πρόοδος σε καμιά από τις δράσεις του άξονα παρά τις επανειλημμένες συναντήσεις των μελών του Παρατηρητηρίου με τους αρμόδιους φορείς:
- Δράση 1: προκηρύξεις εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων και συμμετοχή σε διεθνείς ερευνητικές προσπάθειες.
- Δράση 2: θέσπιση βραβείων καλύτερων ερευνητών στον επιστημονικό χώρο της άνοιας
Άξονας 7: Εκπαίδευση στην άνοια
Δεν έχει υπάρξει πρόοδος στις δράσεις του άξονα παρά τις προσπάθειες του Παρατηρητηρίου:
- Δράση 1: Κλινικές και Ερευνητικές Υποτροφίες
- Δράση 2: Κέντρα Αριστείας για την άνοια
- Δράση 3. Εξειδίκευση στην άνοια.
- Δράση 4: Ενίσχυση της προπτυχιακής εκπαίδευσης στην άνοια.
- Δράση 5: Ενίσχυση της εκπαίδευσης στην άνοια αυτής κατά τη λήψη της Ιατρικής ειδικότητας
- Δράση 6: Επιμόρφωση ειδικευμένων γιατρών και άλλων επαγγελματιών υγείας στην άνοια.
Παρασκευή Σακκά
Νευρολόγος-Ψυχίατρος
Πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer
