ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
1. Ανάλυση δείγματος
Το Youthnet Hellas, στο πλαίσιο της “Αναφοράς για τον Τομέα της Νεολαίας στην Ελλάδα 2016-2018”, πραγματοποίησε έρευνα με τη μέθοδο της ηλεκτρονικής συλλογής πληροφοριών για την καταγραφή των απόψεων και των αναγκών των νέων στη χώρα μας. Η έρευνα διεξήχθη το διάστημα 10 Φεβρουαρίου 2019 έως 10 Μαρτίου 2019 και σε αυτή συμμετείχαν 227 άτομα. Καταβλήθηκε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε οι νέοι, μέσα από απλές ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, να εκφράσουν τις απόψεις τους για τη νεανική ανεργία και την καταπολέμησή της, το brain drain, τη ρητορική μίσους, καθώς και το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Στην έρευνα συμμετείχαν άτομα ηλικίας 16-20 ετών σε ποσοστό 6,2%, 21-25 ετών σε ποσοστό 29,5%, 26-30 ετών 30,8%, ενώ άνω των 31 ετών σε ποσοστό 33,5%. To 51,5% του δείγματος ήταν γυναίκες, ενώ το 47,6% άντρες.
Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (36,7%) κατοικεί στην Αθήνα. Το 30% των ερωτηθέντων κατοικεί σε αστική περιοχή (πόλη άνω των 50.000 κατοίκων) και το 17,6% σε ημιαστική περιοχή (πόλη κάτω των 50.000 κατοίκων). Σε αγροτική περιοχή κατοικεί μόλις το 2,2% του δείγματος ενώ το 14,5% του δείγματος δήλωσε ότι διαμένει στο εξωτερικό.
Σχετικά με την τρέχουσα απασχόλησή του, το 59,5% απάντησε πως είναι εργαζόμενος/επιχειρηματίας/ελ. επαγγελματίας, το 29,5% φοιτητής/σπουδαστής και το 10,6% άνεργος. Το επίπεδο σπουδών του 53,7% των ερωτηθέντων είναι ΑΕΙ/ΤΕΙ, το 27,3% έχει πραγματοποιήσει μεταπτυχιακές σπουδές, ενώ το 8,8% είναι κάτοχοι διδακτορικού τίτλου. Το 6,2% είναι απόφοιτοι Λυκείου και 4% έχουν φοιτήσει σε ΙΕΚ και Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης. Το 73% των ερωτηθέντων δεν είναι μέλος σε κάποια Μ.Κ.Ο., ενώ αντίθετα το 27% ασχολείται ενεργά με αυτές.
2. Νεανική Ανεργία
Η Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις σε νεανική ανεργία (ηλικίες 15-24 ετών) στην Ευρώπη. Αυτό φαίνεται, δυστυχώς, και μέσα από τα αποτελέσματα της έρευνάς μας. Η οικονομική κρίση (80,2%) και η έλλειψη θέσεων εργασίας (73,1%) αποτελούν τις κύριες αιτίες της νεανικής ανεργίας σύμφωνα με τη συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων. Η αναντιστοιχία μεταξύ των δεξιοτήτων που κατέχουν οι νέοι και των αναγκών της αγοράς εργασίας (28,6%) αποτελεί, επίσης, σημαντικό παράγοντα της ανεργίας των νέων στην Ελλάδα. Επιπρόσθετα, το 32,6% του δείγματος αναφέρθηκε στην απουσία στρατηγικής για την απασχόληση και το 34,4% έθιξε το ζήτημα της αναξιοκρατίας στην αγορά εύρεσης εργασίας. Η μετανάστευση θεωρήθηκε μόλις από το 1,8% πως συμβάλλει στην αύξηση της ανεργίας, ενώ άλλες απαντήσεις περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον μη επαρκή επαγγελματικό προσανατολισμό.
Συγκριτικά με την προηγούμενη Αναφορά, βλέπουμε μια μικρή διαφοροποίηση με άνοδο της οικονομικής κρίσης και της έλλειψης θέσεων εργασίας, ενώ πτώση έχει η αναξιοκρατία και η αναντιστοιχία δεξιοτήτων.
Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί τις δομές αντιμετώπισης της ανεργίας των νέων και επαγγελματικής προώθησης ανεπαρκείς και κρίνει την αποτελεσματικότητα των πολιτικών για την αντιμετώπιση της νεανικής ανεργίας σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματική. Παρατηρούμε μια μικρή μετατόπιση τα τελευταία χρόνια προς τη θετικότερη άποψη, χωρίς όμως να υπάρχει αξιόλογο ποσοστό απόλυτα θετικής γνώμης.
Το 68,3% του δείγματος θεωρεί ότι η πολιτική βούληση αποτελεί το σημαντικότερο μέτρο για τη μείωση του ποσοστού της νεανικής ανεργίας, ενώ ένα εξίσου σημαντικό ποσοστό του δείγματος (66,1%) υπογράμμισε την ανάγκη πρωτοβουλιών εκ μέρους του ιδιωτικού τομέα. Η σύνδεση των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στη μείωση του ποσοστού της νεανικής ανεργίας σύμφωνα με 63% των ερωτηθέντων, ενώ το 39,6% επεσήμανε την ανάγκη προώθησης της νεανικής επιχειρηματικότητας. Οι πιο αξιοσημείωτες διαφορές, σε σύγκριση με την προηγούμενη Αναφορά, αποτελεί η αύξηση της πεποίθησης για πρωτοβουλίες του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα, καθώς και η αισθητή μείωση της πεποίθησης για σύνδεση πανεπιστημίου-αγοράς εργασίας και της νεανικής επιχειρηματικότητας.
Ο ΟΑΕΔ αποτελεί τον πιο γνωστό οργανισμό που θα απευθύνονταν η πλειοψηφία του δείγματος (88,5%) για θέματα ανεργίας με τα Γραφεία Διασύνδεσης των πανεπιστημίων να ακολουθούν με ποσοστό 61,7% ενώ το 22,5% δήλωσε πως θα χρησιμοποιούσε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα EURES.
3. Brain Drain
H διαδικτυακή έρευνα κάλυψε και το επίκαιρο και διαρκώς διογκούμενο ζήτημα του brain drain των νέων. Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στην έρευνα, η έλλειψη θέσεων εργασίας (84,1%) και η οικονομική κρίση (78,9%) αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες που οδηγούν στο brain drain. Οι υψηλότερες απολαβές στο εξωτερικό (68,3%) και οι καλύτερες προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης (67,8%), καθώς και η κοινωνική ασφάλιση και οι προοπτικές συνταξιοδότησης (14,5%) συμβάλλουν επίσης σημαντικά στην αύξηση του brain drain σύμφωνα με τους ερωτηθέντες. Η αναντιστοιχία των δεξιοτήτων των νέων (29,1%) με τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς εργασίας και η αναξιοκρατία που επικρατεί στην αγορά εύρεσης εργασίας (41,9%) έχουν, επίσης, ιδιαίτερη βαρύτητα.
Η άποψη του δείγματος δείχνει να διαφοροποιείται σε σύγκριση με την προηγούμενη Αναφορά. Περισσότεροι πλέον θεωρούν την οικονομική κρίση κα την έλλειψη θέσεων εργασίας ως κυριότερους λόγους τους brain drain, ενώ η αναξιοκρατία, η αναντιστοιχία δεξιοτήτων και οι προοπτικές ασφάλισης/συνταξιοδότησης δεν αποτελούν πλέον σημαντικό λόγο.
Οι συνέπειες του brain drain είναι πολύπλευρες, δεν περιορίζονται σε στενά οικονομικά πλαίσια και μελετώνται όλο και περισσότερο από τους επιστήμονες. Η γήρανση του πληθυσμού της χώρας (74,9%) και η υποβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού (66,5%) αποτελούν σύμφωνα με το δείγμα τις κυριότερες συνέπειες του brain drain, ενώ σημειώθηκαν και η μείωση της δυναμικότητας της ελληνικής οικονομίας (59,9%), η γενικότερη αστάθειά της οικονομίας (41%) και η μείωση των ερευνητικών δραστηριοτήτων (28,6%). Η σύγκριση των δεδομένων με την προηγούμεη Αναφορά, μάς οδηγεί στο συμπέρασμα πως όλο και περισσότερο αναλογιζόμαστε πλέον τις δημογραφικές και οικονομικές συνέπειες, ενώ το δείγμα δεν φαίνεται να δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην έρευνα.
Η συντριπτική πλειοψηφία του δείγματος πιστεύει ότι οι νέοι που μεταναστεύουν βρίσκουν στη χώρα της επιλογής τους τις εργασιακές και βιoτικές συνθήκες που επιθυμούν και το 24,2% του δείγματος πιστεύει ότι οι νέοι που μετανάστευσαν δεν θα επιστρέψουν πάλι στην Ελλάδα. Το 28,2% του δείγματος, εντούτοις, πιστεύει ότι η βελτίωση των οικονομικών συνθηκών και ύπαρξη επαρκών κινήτρων, όπως για παράδειγμα η χρηματοδότηση των νεοφυών επιχειρήσεων (21,1%) μπορούν να αντιστρέψουν τη ροή του brain drain, ενώ αντίστοιχο ποσοστό (21,1%) των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι οικογενειακοί και κοινωνικοί λόγοι θα συμβάλουν στην απόφαση επιστροφής των νέων που έχουν μεταναστεύσει.
4. Ρητορική Μίσους
Η συντριπτική πλειοψηφία του δείγματος πιστεύει πως η οικονομική κρίση έχει συμβάλει σε φαινόμενα ρατσισμού και μισαλλοδοξίας ενώ υψηλό είναι, επίσης, και το ποσοστό του δείγματος που θεωρεί ότι τα ΜΜΕ στην Ελλάδα προωθούν σε αρκετά μεγάλο βαθμό τη ρητορική μίσους.
Το 46,3% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι αντιλαμβάνεται αρκετά συχνά φαινόμενα ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο και το 24,7% καθημερινά, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος πιστεύει ότι ο πολιτικός διάλογος σήμερα προωθεί τη ρητορική μίσους.
Οι πρόσφυγες (92,1%), οι οικονομικοί μετανάστες (62,6%) και τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας (73,1%) αποτελούν, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στην έρευνα, τους κύριους αποδέκτες ρητορικής μίσους. Το 54,2% του δείγματος αναφέρθηκε, επίσης, στη ρητορική μίσους έναντι των αλλόθρησκων, το 43,2% έναντι των γυναικών και το 30,4% έναντι των ΑΜΕΑ.
5. Κλιματική αλλαγή – Βιώσιμη ανάπτυξη
H φετινή Αναφορά αποφάσισε να εισάγει μια νέα ενότητα που αφορά το επίκαιρο και φλέγον, σε παγκόσμιο και κρατικό επίπεδο, φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και της καταπολέμησής του μέσω της στήριξης της βιώσιμης ανάπτυξης. Η πλειοψηφία του δείγματος της έρευνας δήλωσε πως πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή έχει σοβαρές επιπτώσεις για την Ελλάδα! Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων (85%) θεωρεί ότι η ακτογραμμή και το θαλάσσιο περιβάλλον αποτελεί τον τομέα που πλήττεται περισσότερο από το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, ενώ σημαντικά ποσοστά υπογραμμίζουν και τις αρνητικές συνέπειες στους τομείς της αγροτικής παραγωγής (72,7%), των δασικών εκτάσεων (57,7%) και της δημόσιας υγείας (46,7%). Το δείγμα κρίνει, επίσης ότι η κλιματική αλλαγή πλήττει τον τουρισμό (38,8%) και την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας (21,6%).
Σχετικά με τους τρόπους συμβολής στην προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος, το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος (74,4%) απάντησε ότι έχει διακόψει τη χρήση πλαστικών μιας χρήσης, ενώ σημαντικό ποσοστό κάνει ανακύκλωση (63,9%) και χρησιμοποιεί τα δημόσια μέσα μεταφοράς (65,6%). Οι ερωτηθέντες ανέφεραν επίσης ότι συμμετέχουν σε δράσεις, όπως ο καθαρισμός των ακτών και των θαλασσών από πλαστικά απόβλητα (28,6%) και η αναδάσωση (12,8%), ενώ το 21,6% δήλωσε πως έχει μειώσει την κατανάλωση τροφίμων των οποίων η καλλιέργεια έχει βλαβερές συνέπειες στο περιβάλλον.
Η αύξηση της χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας (89,9%) και η ενίσχυση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες (81,9%) κρίνονται ως τα πιο απαραίτητα μέτρα για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης στην Ελλάδα από την πλειοψηφία των ερωτηθέντων. Σημαντικό ποσοστό υπογραμμίζει, επίσης, την ανάγκη αλλαγής στον τρόπο κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών (50,7%), το 59,9% τη λήψη αυστηρών μέτρων από πλευράς πολιτικής ηγεσίας για την αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, ενώ το 18,9% επισημαίνει την ανάγκη σύζευξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα στην καταπολέμηση του εν λόγω φαινομένου.
