Πρόληψη της βίας στο σχολικό περιβάλλον: Ένα πρακτικό εγχειρίδιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας

Κάθε χρόνο, έως και 1 δισεκατομμύριο παιδιά βιώνουν κάποια μορφή σωματικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής βίας ή παραμέλησης. Η θυματοποίηση κατά την παιδική ηλικία μπορεί να επιφέρει βλάβη στην σωματική και ψυχική υγεία και να επηρεάσει ολόκληρη τη ζωή των παιδιών. Μια νέα πηγή – School-based violence prevention: a practical handbook – αναγνωρίζει τη δυναμική των σχολείων ως ένα σημαντικό πλαίσιο για τη διευκόλυνση των προσπαθειών πρόληψης της βίας.

School-based violence prevention: a practical handbook

Στοιχεία από την έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας “Global school-based student health survey” υποδεικνύει ότι το 34% των μαθητών/μαθητριών ανέφεραν πως έχουν πέσει θύματα bullying τον περασμένο μήνα, ενώ το 40% ανέφερε πως έχουν εμπλακεί σε καβγά (“έχουν πιαστεί στα χέρια”) τον περασμένο χρόνο. Οι μαθητές/μαθήτριες εκτίθενται επίσης και σε άλλες μορφές βίας σε περιβάλλοντα εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (cyber-bullying) και της σωματικής τιμωρίας, και στα σπίτια τους και τις κοινότητες τους, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής κακομεταχείρισης, της συντροφικής βίας και της «βίας στα ραντεβού», της βίας των συμμοριών και της κακοποίησης ηλικιωμένων. Πέρα από τη βλάβη στην υγεία και την ευημερία τους, τα παιδιά που έχουν βιώσει οποιαδήποτε μορφή βίας είναι λιγότερο πιθανό να αποφοιτήσουν από το σχολείο και πιο πιθανό να απουσιάζουν από αυτό, σημειώνοντας χαμηλότερη ακαδημαϊκή επιτυχία.

“Τα σχολεία είναι στην κατάλληλη θέση να αντιμετωπίσουν τη βία,” σημειώνει ο Δρ. Etienne Krug, Διευθυντής του Τμήματος Διαχείρισης της Πρόληψης μη Μεταδιδόμενων Νοσημάτων, Αναπηρίας, Βίας και Τραυμάτων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας . “Όχι μόνο παρέχουν εκπαίδευση και άλλες δραστηριότητες που αποτελούν από μόνες τους μία δυναμική μορφή πρόληψης ενάντια στη βία, αλλά βοηθούν επίσης να σχηματιστούν συμπεριφορές σχετικά με την αποδοχή της βίας, την χρήση αλκοόλ και ουσιών, την οπλοφορία και άλλους κινδύνους. Ομοίως, η πρόληψη της βίας στην ευρύτερη κοινωνία αποτελεί ένα άμεσο όφελος για τα σχολεία καθώς είναι πιο αποτελεσματικά να μορφώσουν τα παιδιά, να ευνοήσουν τη δια βίου μάθηση και να ενδυναμώσουν τους μαθητές και τις μαθήτριες ώστε να είναι πιο υπεύθυνοι παγκόσμιοι πολίτες”.

Το εγχειρίδιο “School-based violence prevention”, που δημιουργήθηκε από τον ΠΟΥ με συνεισφορά από την UNESCO και τη UNICEF, περιγράφει συνοπτικά σημαντικά βήματα που μπορούν να πραγματοποιήσουν τα σχολεία ώστε να υιοθετήσουν μια ερευνητικά τεκμηριωμένη προσέγγιση, μια προσέγγιση του “σχολείου ως σύνολο”, για την πρόληψη της βίας. Το εγχειρίδιο είναι γραμμένο σε απλή γλώσσα (αγγλικά) και είναι προσιτό σε διαφορετικό κοινό, όπως καθηγητές, διευθυντές σχολείων και προσωπικό εντός των Υπουργείων Παιδείας.

Το εγχειρίδιο παρέχει πρακτικές πληροφορίες πάνω σε ζητήματα όπως:

Πως να εκπαιδεύσεις καθηγητές στη θετική πειθαρχία ώστε να μειωθεί η χρήση της σωματικής τιμωρίας
Πως να συμπεριλάβεις την εκπαίδευση σε δεξιότητες διαβίωσης και σε κοινωνικές δεξιότητες στο σχολικό πρόγραμμα ώστε να βοηθήσεις τα παιδιά να εφαρμόσουν στην πράξη πως να δημιουργούν θετικές σχέσεις και να λύνουν εποικοδομητικά τις διενέξεις
Πως να συμπεριλαμβάνεις γονείς και κοινότητα ώστε να ενδυναμώνεις τις γονικές δεξιότητες και να υποστηρίζεις την εκπαίδευση των παιδιών
Πως να διδάσκεις κοινωνικά και έμφυλα πρότυπα που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της βίας, όπως για την συντροφική βία και την κακοποίηση ηλικιωμένων αργότερα στη ζωή
Πως να αποκρίνεσαι στη βία με έμφαση στην επανένταξη και στη διόρθωση ανάρμοστων συμπεριφορών

Το εγχειρίδιο παρέχει πληροφορίες εις βάθος που βοηθούν στην υιοθέτηση του τεχνικού πακέτου “INSPIRE: seven strategies for ending violence against children”, στοχεύοντας ιδιαίτερα σε παρεμβάσεις που μπορούν να υιοθετηθούν σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Το εγχειρίδιο βοηθά σημαντικά στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης που σχετίζονται με την πρόληψη της βίας και την προώθηση της εκπαίδευσης, ιδιαίτερα τους στόχους 4.α, 5.1 και 16.2.

4.α Οικοδόμηση και αναβάθμιση εκπαιδευτικών υποδομών οι οποίες ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών και των ατόμων με αναπηρίες, λαμβάνοντας υπόψη το ζήτημα του φύλου, και παροχή ασφαλών, ειρηνικών, συμμετοχικών και αποδοτικών μαθησιακών περιβαλλόντων για όλους.

5.1 Τερματισμός κάθε μορφής διακρίσεων κατά των γυναικών και κοριτσιών, οπουδήποτε.

16.2 Τερματισμός της κακοποίησης, της εκμετάλλευσης, της εμπορίας ανθρώπων, καθώς και όλων των μορφών βίας και βασανιστηρίων που υφίστανται τα παιδιά.