Καταπολέμηση των διακρίσεων στο χώρο εργασίας

Δικαίωμα για ίση μεταχείριση

Η νομοθεσία της ΕΕ απαγορεύει τις διακρίσεις στον χώρο εργασίας λόγω ηλικίας, φύλου, αναπηρίας, εθνοτικής ή φυλετικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, ή σεξουαλικού προσανατολισμού. Η νομοθεσία για την ίση μεταχείριση σε επίπεδο ΕΕ καθορίζει τα ελάχιστα επίπεδα προστασίας για όλους τους εργαζόμενους στην ΕΕ.

Δικαιούστε ισότιμη μεταχείριση όσον αφορά την πρόσληψη, τις συνθήκες εργασίας, την προαγωγή, την αμοιβή, την πρόσβαση στην επαγγελματική κατάρτιση, τις επαγγελματικές συντάξεις και την απόλυση.

Βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ, οι εργοδότες δεν πρέπει να εισάγουν διακρίσεις στην εργασία και οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα να μην υφίστανται διακρίσεις.

Τι είδους διακρίσεις γίνονται στον χώρο εργασίας;

Η νομοθεσία της ΕΕ καλύπτει πολλές περιπτώσεις:

Άμεση διάκριση γίνεται όταν ο εργοδότης αντιμετωπίζει ένα άτομο χειρότερα από κάποιο άλλο σε συγκρίσιμη κατάσταση για τους έξι λόγους που προαναφέρθηκαν.  Ένα παράδειγμα είναι η άρνηση πρόσληψης ενός ατόμου επειδή είναι ηλικίας άνω των 35 ετών.

Έμμεση διάκριση είναι μια πρακτική, πολιτική ή κανόνας που εφαρμόζεται σε όλους έχει όμως αρνητικές συνέπειες σε ορισμένα άτομα.  Τα μέτρα αυτά φαίνεται να είναι εκ πρώτης όψεως ουδέτερα, ωστόσο στην πραγματικότητα εισάγουν διακρίσεις εις βάρος ορισμένων ατόμων. Για παράδειγμα, οι κανόνες που είναι δυσμενέστεροι για τους εργαζομένους μερικής απασχόλησης ενδέχεται να εισάγουν έμμεσα διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, δεδομένου ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης είναι γυναίκες.

Η παρενόχληση είναι μια άλλη μορφή διάκρισης στον χώρο εργασίας.  Πρόκειται για ανεπιθύμητη συμπεριφορά, εκφοβισμό ή άλλη συμπεριφορά που έχει ως στόχο ή αποτέλεσμα τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, εάν ένας εργοδότης ή ένας συνάδελφος λέει αστεία για τον σεξουαλικό προσανατολισμό σε έναν ομοφυλόφιλο/μια λεσβία συνάδελφο του.

Εντολή για εφαρμογή διακριτικής μεταχείρισης νοείται όταν ένα άτομο παρακινεί ένα άλλο άτομο να προβεί σε διακρίσεις σε βάρος κάποιου άλλου.  Για παράδειγμα, εάν ένας εργοδότης ζητήσει από μια εταιρεία προσωρινής απασχόλησης μόνο εργαζομένους ηλικίας κάτω των 40 ετών.

Θυματοποίηση γίνεται όταν οι άνθρωποι υφίστανται αρνητικές συνέπειες ως αντίδραση σε καταγγελία για διακριτική μεταχείριση.  Για παράδειγμα, αν κάποιος απολυθεί ή δεν προαχθεί επειδή υπέβαλε καταγγελία για διάκριση κατά του εργοδότη του.

Πώς αποτρέπει η ΕΕ τη διακριτική μεταχείριση στην εργασία;

Η ισότητα αποτελεί ουσιώδη αξία της ΕΕ και η Ένωση διαθέτει τους πιο διαδεδομένους νόμους κατά των διακρίσεων παγκοσμίως.

Η αρχή της ισότητας υπήρχε από τις πρώτες ημέρες της ΕΕ, με στόχο τη διασφάλιση του θεμιτού ανταγωνισμού και της ίσης μεταχείρισης στην εργασία. Βάσει της Συνθήκης της Ρώμης του 1957 απαιτείται ίση αμοιβή μεταξύ ανδρών και γυναικών για την ίδια εργασία ή για εργασία ίσης αξίας.  Οι πρώτες οδηγίες για την ισότητα των φύλων εγκρίθηκαν τη δεκαετία του 1970.

Η Συνθήκη του Άμστερνταμ, που υπογράφηκε το 1997, αποτελεί ιδρυτικό κείμενο για την προαγωγή της καταπολέμησης των διακρίσεων στην Ευρώπη. Απαριθμεί πέντε τομείς διακρίσεων, καθώς και διακρίσεις λόγω φύλου, για τις οποίες η ΕΕ μπορεί να αναλάβει δράση: φυλετική και εθνική καταγωγή· θρησκεία ή πεποιθήσεις· αναπηρία· σεξουαλικός προσανατολισμός· και ηλικία.

Τα μέτρα της ΕΕ κατά των διακρίσεων

Με την πάροδο των ετών, η ΕΕ θέσπισε νομοθετικές πράξεις κατά των διακρίσεων. Οι νομοθετικές πράξεις απαγορεύουν τις διακρίσεις λόγω φύλου, ηλικίας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, αναπηρίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού.

Αυτό το νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ θέτει σε εφαρμογή την αρχή της ίσης μεταχείρισης, παρέχοντας για παράδειγμα:

• προστασία από την άνιση μεταχείριση κατά την υποβολή αίτησης για θέση εργασίας,
• προστασία στον χώρο εργασίας από την κακοποίηση και την παρενόχληση, καθώς και τον εκφοβισμό, τις προσβολές ή τα αστεία σε βάρος ενός ατόμου,
• προστασία σε περίπτωση παρεμπόδισης της κατάρτισης ή της εξέλιξης της σταδιοδρομίας λόγω διακρίσεων,
• προστασία των εργαζομένων εγκύων και θηλαζουσών μητέρων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων άδειας μητρότητας και γονικής άδειας, ή

Βασική νομοθεσία

• Η οδηγία για την ισότητα στην απασχόληση του 2000 απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω θρησκείας, πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού.
• Η οδηγία περί ισότητας αμοιβών του 1975 αναφέρει ότι πρέπει να εξαλειφθούν οι διακρίσεις λόγω φύλου όσον αφορά τις αμοιβές.
• Οι διακρίσεις λόγω φύλου καλύπτονται επίσης από τις οδηγίες για την ισότητα των φύλων του 1979 (όσον αφορά την κοινωνική ασφάλεια), του 2006 (όσον αφορά την εργασία και την απασχόληση), του 2010 ( για τους αυτοαπασχολούμενους), του 2010 (όσον αφορά τη γονική άδεια, που πρόκειται να αντικατασταθεί το 2019 από την οδηγία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής)
• Η οδηγία για τη φυλετική ισότητα του 2000 απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής σε διάφορους τομείς της ζωής, συμπεριλαμβανομένων της εργασίας, της εκπαίδευσης και των κοινωνικών υπηρεσιών.

Εφαρμόζονται στις διακρίσεις λόγω των πραγματικών χαρακτηριστικών και λόγω των αντιλήψεων.Όλες αυτές οι νομοθετικές πράξεις της ΕΕ ισχύουν για τα άτομα, τις επιχειρήσεις κάθε μεγέθους, τις ενώσεις, τις τοπικές αρχές, την κυβέρνηση και όλους τους άλλους οργανισμούς, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η διαφορετική μεταχείριση βάσει ενός από αυτούς τους απαγορευμένους λόγους μπορεί να αιτιολογηθεί υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Οι περιπτώσεις αυτές απαριθμούνται στις οδηγίες της ΕΕ. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι δυνατή η αιτιολόγηση των διακρίσεων λόγω ηλικίας για την προώθηση της απασχόλησης των νέων εργαζομένων, εάν ένας εθνικός κανόνας υποχρεώνει στους ηλικιωμένους εργαζομένους να συνταξιοδοτηθούν όταν φθάσουν στην ηλικία συνταξιοδότησης.

Γιατί η ΕΕ λαμβάνει αυτά τα μέτρα;

Οι έρευνες δείχνουν ότι περίπου  ένας στους οκτώ Ευρωπαίους  θεωρεί ότι ανήκει σε μια ομάδα που αντιμετωπίζει κίνδυνο διακρίσεων επειδή προέρχεται από φυλετική ή εθνοτική μειονότητα, έχει αναπηρία, ή λόγω του φύλου του, του σεξουαλικού προσανατολισμού του, της ηλικίας του ή της θρησκείας και των πεποιθήσεών του. Οι διακρίσεις, οι επιθέσεις κατά μειονοτήτων και η ρητορική μίσους παραμένουν, δυστυχώς, καθημερινή πραγματικότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τα μέτρα προστασίας της ΕΕ έχουν πολλαπλούς στόχους. Προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και αντιπροσωπεύουν σημαντικές αξίες. Έχουν επίσης νόημα από οικονομική σκοπιά. Οι πολλές ομάδες που προστατεύονται δυνάμει της νομοθεσίας περί διακρίσεων της ΕΕ αποτελούν συχνά ανεκμετάλλευτη πηγή δεξιοτήτων και ταλέντων. Μπορούν να συμβάλουν στη γενική πολυμορφία, τη δημιουργικότητα και το ηθικό στο χώρο εργασίας. Μπορούν επίσης να ενισχύσουν την εικόνα μιας εταιρείας στο προσωπικό, στην κοινότητα και στους πελάτες της.

 

Πηγή: ec.europa.eu