“Το Μορφωτικό Αντικείμενο στην Τέχνη, την Ψυχοθεραπεία και την Κοινωνία” είναι το θέμα του 5ου Συμποσίου Εικαστικής Ψυχοθεραπείας που διοργανώνει 9 & 10 Νοεμβρίου το Κέντρο Τέχνης και Ψυχοθεραπείας με αφορμή τον εορτασμό των 30 χρόνων λειτουργίας του Κέντρου και της εφαρμογής της Εικαστικής Ψυχοθεραπείας στη χώρα μας.
Η Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας και η Εθνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Ελλάδος (Ε.Ε.Ψ.Ε.) έχουν θέσει το Συμπόσιο υπό την αιγίδα τους. Οι εργασίες θα διεξαχθούν στο Κτήριο ΙΒ της Σχολής Μωραΐτη (Καποδιστρίου 104 & Ελευθερίας 2, Αλσούπολη, Ν. Ιωνία).
Στο Συμπόσιο συμμετέχουν φορείς και δομές με αναγνωρισμένη δράση στην αντιμετώπιση ψυχοκοινωνικών προβλημάτων που απασχολούν την ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα στα χρόνια της κρίσης, έχοντας αναπτύξει και προγράμματα εικαστικής ψυχοθεραπείας με εξαιρετικά αποτελέσματα. Μεταξύ αυτών είναι το 18 ΑΝΩ, η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής & Ψυχικής Υγείας “Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος”, ο Ξενώνας Βρεφών SOS, η Μονάδα Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης του ΚΚΨΥ Βύρωνα-Καισαριανής της Α’ Ψυχ. Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, το Κέντρο Ημέρας Ψυχοκοινωνικών Παρεμβάσεων Franco Basaglia της ΕΠΑΨΥ, κ.α.
| Η λέξη «μεταμόρφωση» προέρχεται από τον αρχαίο ελληνικό όρο «μεταμορφόω» που σημαίνει «μεταβάλλω την μορφήν τινός» και στην παθητική, «πάσχω αλλοίωσιν ή αλλαγήν της μορφής μου». Ο όρος «μεταμόρφωση» δηλώνει πρωταρχικά την έννοια της οικουμενικής εξελικτικής διαδικασίας όπου τα πάντα αλλάζουν, κάθε στοιχείο του σύμπαντος. Μία άλλη διάσταση της λέξης «μεταμόρφωση», που μας εμπνέει, είναι το θαύμα της φύσης όταν η κάμπια μεταμορφώνεται σε πεταλούδα. Το ανθρώπινο είδος έχει περάσει το στάδιο της κάμπιας, πριν να φτάσει να παράξει πολιτισμό και Τέχνες. Αυτό το κουκούλι έχει σπάσει και ο άνθρωπος πρέπει να πετάξει σαν μία ελεύθερη δημιουργική οντότητα σε αρμονία με το σύμπαν. Αν ο άνθρωπος επιμένει να χρησιμοποιεί άμυνες (απρόσωπη λογική, έλεγχο και επιβολή επί της φύσης) θα γευτεί τις αρνητικές επιπτώσεις της φύσης. |
| Ο ρόλος της Τέχνης ως μεταμορφωτικού αντικειμένου
Η δημιουργική διαδικασία στην Τέχνη, παραμένει σε ένα πεδίο όπου άγνωστα συναισθήματα και παρορμήσεις βρίσκουν την διέξοδο τους μέσα από τον τρόπο που ο «καλλιτέχνης» χειρίζεται το μέσον του για να σχηματίσει αρμονίες σχημάτων, χρωμάτων ή ήχων. Στη δημιουργική δραστηριότητα και στη σπουδαιότητα του παιχνιδιού ή του παιξίματος εστιάζει ο Winnicott την αναζήτηση του εαυτού. Το βασικό στοιχείο είναι ότι στο παίξιμο, και μόνο σε αυτό, και το παιδί και ο ενήλικος είναι ελεύθεροι και είναι δημιουργικοί. Στο κεφάλαιο «Η αναζήτηση του εαυτού» (D. Winnicott, Το παιδί, το παιχνίδι και η πραγματικότητα, 1971, σελ. 104) ο Winnicott θέτει κάποιες προϋποθέσεις. Προϋπόθεση για την ψυχική υγεία είναι η δημιουργικότητα. Το παιδί ή ο ενήλικος είναι ικανός να είναι δημιουργικός και να χρησιμοποιεί όλη του την προσωπικότητα και το σώμα του και, έτσι, να ανακαλύπτει τον εαυτό του, καθώς το παιχνίδι είναι βιωματική εμπειρία (η ελεύθερη ζωγραφική, τα ελεύθερα σχέδια είναι βιωματικά). Λόγω του ότι δεν υπάρχει σκοπιμότητα, δεν υπάρχει άγχος, και κατ’ επέκταση δεν υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης βασισμένης στην ανάγκη για άμυνα. Σε αυτή την ατμόσφαιρα της χαλάρωσης βασίζεται και η εικαστική ψυχοθεραπεία και εν γένει η ψυχοθεραπεία (ψυχαναλυτική, ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία κ.α.) . Η δημιουργική συναίσθηση (apperception) είναι, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αυτή που κάνει το άτομο να αισθάνεται ότι «αξίζει να ζεις τη ζωή». Σε αντίθεση με την σχέση που μπορεί να δημιουργείται μέσω της προσκόλλησης στην εξωτερική πραγματικότητα, όπου η συμμόρφωση συνοδεύεται από μια αίσθηση ματαιότητας και αίσθημα απαξίας, συνοδεύεται, δηλαδή, με την ιδέα, ότι τίποτα δεν έχει σημασία και ότι «δεν αξίζει να ζεις τη ζωή». Ευθύνη του θεραπευτή είναι να βοηθήσει τον θεραπευόμενο στο μερικές φορές «επικίνδυνο» ταξίδι της δημιουργίας εικόνων και να του προσφέρει την απαιτούμενη επιβεβαίωση. Οι περισσότεροι άνθρωποι, ακόμα και οι καλλιτέχνες, βιώνουν άγχος πριν ξεκινήσουν μια εικόνα. Αυτό συνδέεται με το γεγονός ότι, όταν κάποιος ξεκινά κάτι, που είναι καινούργιο και διαφορετικό από όσα έχει συνηθίσει, αρχίζει ένα ταξίδι γεμάτο εκπλήξεις έτοιμες να ξεπροβάλλουν. Οι άνθρωποι που αφήνονται να δουν και δέχονται ότι οι εικόνες τους έχουν μια δική τους ζωή και δεν ασχολούνται με το αν είναι αισθητικά αποδεκτές, απολαμβάνουν τις ευεργετικές δυνατότητες της μεταμόρφωσης καθώς οι εικόνες τους είναι κάτι πέρα και έξω από το συνειδητό εαυτό τους. Θα μπορούσαμε με αφετηρία αυτές τις πρώτες σκέψεις, να αναζητήσουμε την σύνδεση της Τέχνης με την ψυχοθεραπευτική διεργασία. Που συναντιούνται και που τέμνονται η εικαστική ψυχοθεραπεία με τις άλλες σχολές ψυχοθεραπείας; Ποιο είδος πολιτισμού θα προσέφερε διέξοδο στα αδιέξοδα της σημερινής κοινωνίας; Ποιο θα ήταν το νέο μεταμορφωτικό της αντικείμενο ; N. δ. Αναγνωστοπούλου |
Το επιστημονικό πρόγραμμα θα περιλαμβάνει διαλέξεις, θεματικά στρογγυλά τραπέζια, βιωματικά και θεματικά εργαστήρια, εποπτείες κλινικού περιεχομένου, βιντεοπροβολές καθώς και καλλιτεχνικά δρώμενα. Στο τέλος της πρώτης μέρας το πρόγραμμα προβλέπει επίσης και το «πάντρεμα» των εικαστικών με την μουσική με μια μικρή συναυλία από το μουσικό σχήμα ALCEDO Folk Band.
Η θεματολογία του Συμποσίου παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ενδεικτικά, ορισμένα από τα θέματα που θα απασχολήσουν τους συνέδρους είναι: “Η τέχνη στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων”, “Τέχνη και κοινωνία”, “Τέχνη και παιδί”, “Εικαστική ψυχοθεραπεία σε ογκολογικούς ασθενείς”, “Εικαστική Ψυχοθεραπεία και Ομάδες σε Ευάλωτη Κοινωνική Θέση’’, κ.α.
Το Συμπόσιο θα τιμήσουν με τη συμμετοχή τους επιφανείς επιστήμονες, μεταξύ των οποίων η κα. Marilia Aisenstein Αβέρωφ (Διδάσκουσα Αναλύτρια της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Παρισίων και της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας), ο κ. Γρηγόρης Βασλαματζής (Ομ. Καθηγητής Ψυχιατρικής, Διδάσκων Αναλυτής της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας), ο κ. Ανδρέας Ιωαννίδης (Ομ. Καθηγητής στην ΑΣΚΤ), η κα. Ευτυχία Καλλιτεράκη (Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας), ο κ. Αλέξης Κόκκος (Καθηγητής στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο), ο κ. Δημήτρης Κυριαζής (Ψυχίατρος-Παιδοψυχίατρος-Ψυχαναλυτής, Τακτικό μέλος και π. Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας), η κα. Κατερίνα Μάτσα (Ψυχίατρος, π. Διευθύντρια του 18 Άνω), ο κ. Χαράλαμπος Πουλόπουλος (Καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης), κ.α.
Ιδιαίτερη στιγμή για το Συμπόσιο θα αποτελέσει η παρουσίαση του βιβλίου με τίτλο «Τα χέρια του ζώντος Θεού» της Marion Milner (Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ) από τους Marilia Aisenstein Αβέρωφ, Δημήτρη Κυριαζή και Νιζέττα Δ. Αναγνωστοπούλου.
Αναλυτικό Πρόγραμμα 5ου Συμποσίου Εικαστικής Ψυχοθεραπείας
Περισσότερες πληροφορίες για την λειτουργία και τις δραστηριότητες του Κέντρου Τέχνης και Ψυχοθεραπείας καθώς και για τις εγγραφές του Συμποσίου κ.λπ. μπορεί κανείς να αναζητήσει στην ιστοσελίδα art-therapy.gr, στα τηλέφωνα 210 6747810 & 210 6710346 και μέσω email στο artpsy@otenet.gr.
*Σημειωτέον πως για ομάδες φοιτητών και επαγγελματιών 5 και πλέον ατόμων έχουν προβλεφθεί ειδικές τιμές με σημαντικές εκπτώσεις.
