Από τον Ιούλιο του 2019, οι αιτούντες/ούσες άσυλο και τα παιδιά παράτυπων μεταναστών/ριών εμποδίζονται από την πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας στην Ελλάδα. Ο νόμος περί ασύλου που εισήχθη το Νοέμβριο ρύθμιζε το ζήτημα, αλλά εξακολουθούν να λείπουν τα μέτρα εφαρμογής, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή και την υγεία χιλιάδων παιδιών και ενηλίκων.
Υπογράψτε στη φόρμα, ώστε να σταλεί κατευθείαν το παρακάτω γράμμα στον αρμόδιο Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Γιάννη Βρούτση. Εναλλακτικά, μπορείτε να γράψετε εσείς μια δική σας επιστολή, και να την αποστείλετε στην ηλεκτρονική του διεύθυνση: email: ypourgos_erg@yeka.gr, ή ταχυδρομικά στην παρακάτω διεύθυνση:
Προς: κ. Γιάννη Βρούτση,
Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων
Σταδίου 29, Τ.Κ. 10110
Αθήνα, Ελλάδα,
Κύριε Υπουργέ,
Σας γράφω σχετικά με τη συνεχιζόμενη αποτυχία της Ελλάδας να παράσχει ανεμπόδιστη πρόσβαση σε δωρεάν ιατρική περίθαλψη και φάρμακα στο σύστημα δημόσιας υγείας σε αιτούντες/ούσες άσυλο, ασυνόδευτα παιδιά και παιδιά που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα από γονείς υπό καθεστώς παράτυπης μετανάστευσης.
Ο ελληνικός νόμος παρέχει δωρεάν πρόσβαση σε ιατρικές και φαρμακευτικές υπηρεσίες σε μέλη «ευάλωτων κοινωνικών ομάδων», συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων, των αιτούντων/ουσών άσυλο και των ανηλίκων, ανεξάρτητα από το νομικό τους καθεστώς. Το δικαίωμα αυτό πρέπει να τεθεί σε λειτουργία μέσω της χορήγησης Αριθμού Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ) ή, για όσους/ες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για τον ΑΜΚΑ ή δεν διαθέτουν, μέσω της Κάρτας Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (Κ.Υ.Π.Α.). Ωστόσο, μετά την απόφαση για την απόσυρση της εγκυκλίου που ρύθμιζε τον ΑΜΚΑ για τους μη Έλληνες υπηκόους τον Ιούλιο του 2019, δεν έχει εφαρμοστεί καμία διαδικασία για την έκδοση αυτού του αριθμού, και δεν έχει προσφερθεί καμία εναλλακτική λύση για την ελεύθερη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη σε άτομα που εμπίπτουν αυτές τις κατηγορίες. Τον Οκτώβριο, μια νέα εγκύκλιος ρύθμιζε την κατάσταση των αναγνωρισμένων προσφύγων, αλλά όχι την κατάσταση των αιτούντων/ουσών άσυλο και των παιδιών των μεταναστών/ριών χωρίς τακτοποιημένο καθεστώς. Η διαδικασία χορήγησης καρτών K.Y.Π.A παραμένει επίσης ανενεργή μέχρι στιγμής. Ο νέος νόμος περί ασύλου του Νοεμβρίου 2019 πρότεινε μια εναλλακτική λύση για τους αιτούντες/ούσες άσυλο, τον «Προσωρινό Αριθμό Ασφάλισης και Υγειονομικής Προστασίας Αλλοδαπού» (ΠΑΑΥΠΑ). Ωστόσο, το εργαλείο αυτό δεν έχει λειτουργήσει.
Ως αποτέλεσμα, χιλιάδες αιτούντες/ούσες άσυλο, συμπεριλαμβανομένων των σχεδόν 50.000 που έχουν φτάσει στην Ελλάδα από τον Ιούλιο του 2019, έχουν ουσιαστικά αποκλειστεί από την πρόσβαση στην περίθαλψη και τα φάρμακα που χρειάζονται για την αντιμετώπιση σοβαρών, και συχνά χρόνιων, ασθενειών. Επιπλέον, χωρίς τον ΑΜΚΑ, οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να αντιμετωπίσουν δυσκολίες πρόσβασης σε άλλες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της αναζήτησης απασχόλησης και κοινωνικής βοήθειας. Γνωρίζω ότι εδώ και πολλά χρόνια, λόγω του μεγάλου αριθμού αφίξεων αιτούντων/ουσών άσυλο στα σύνορά της, η Ελλάδα υφίσταται τεράστια πίεση, ενώ η υπόλοιπη Ευρώπη δεν αναλαμβάνει το δίκαιο μερίδιο της ευθύνης της. Ωστόσο, η κατάσταση αυτή θέτει σε κίνδυνο την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων και αποτελεί σοβαρή παραβίαση του διεθνούς αναγνωρισμένου δικαιώματος στην υγεία, το οποίο η Ελλάδα οφείλει να σέβεται σύμφωνα με το εθνικό, διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο.
Με βάση τα παραπάνω, σας καλώ να λάβετε άμεση δράση για να διασφαλίσετε ότι οι αιτούντες/ούσες άσυλο, τα ασυνόδευτα παιδιά και τα παιδιά που γεννιούνται στην Ελλάδα από γονείς υπό καθεστώς παράτυπης μετανάστευσης, θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δωρεάν υγειονομική περίθαλψη στο δημόσιο σύστημα υγείας, όπως ορίζει ο ελληνικός νόμος 4368/2016.
Με εκτίμηση,
ΠΡΟΤΙΜΩΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ: Ελληνικά (ή Αγγλικά: https://www.amnesty.org/en/documents/eur25/1683/2020/en/)
ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΛΑΒΕΤΕ ΔΡΑΣΗ ΟΣΟ ΤΟ ΔΥΝΑΤΟΝ ΠΙΟ ΓΡΗΓΟΡΑ ΜΕΧΡΙ: 28 Φεβρουαρίου 2020
Παρακαλείστε να επικοινωνήσετε με το γραφείο του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας εάν επιθυμείτε να αποστείλετε έκκληση μετά την λήξη της προθεσμίας.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Η Ελλάδα είναι μια από τους κύριους αποδέκτες των αιτούντων/ουσών άσυλο, των προσφύγων και των μεταναστών/ριων που έρχονται στην Ευρώπη. Από το 2015, με την αύξηση των μεταναστευτικών ροών, και τα παρατεταμένα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης, τα ελληνικά συστήματα ασύλου και κοινωνικής πρόνοιας βρίσκονται υπό διαρκή πίεση. Παρόλο που η Ελλάδα αξίζει την αναγνώριση των προσπαθειών της, και πρέπει να αναγνωρίσουμε την αποτυχία των πολιτικών της ΕΕ για την παροχή ουσιαστικής στήριξης, οι αιτούντες/ούσες άσυλο, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες/ριες στην Ελλάδα ζουν συχνά υπό απαράδεκτες συνθήκες, και, μακροπρόθεσμα, έχουν μικρή ή καμία πρόσβαση στο κοινωνικό σύστημα ή σε δρόμους ένταξης. Με την αύξηση των αφίξεων μέσω θαλάσσης στα μέσα του 2019, ο πληθυσμός στα νησιά του Αιγαίου έφτασε σε αριθμούς-ρεκόρ, με 42.041 άτομα στα νησιά στις 6 Ιανουαρίου 2020, έναντι μόλις 17.034 στις 6 Ιουλίου 2019. Παρά τις προσπάθειες της νέας κυβέρνησης να μειώσει τις αφίξεις και να μετακινήσει τους ανθρώπους στην ηπειρωτική χώρα, ο υπερπληθυσμός και οι άθλιες συνθήκες στους καταυλισμούς εξακολουθούν να αποτελούν καθημερινότητα.
Σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, ο ελληνικός νόμος 4368/2016 (άρθρο 33) παρέχει ελεύθερη πρόσβαση σε ιατρικές και φαρμακευτικές υπηρεσίες σε μέλη «ευάλωτων κοινωνικών ομάδων», συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων, των αιτούντων/ουσών άσυλο και των ανηλίκων ανεξάρτητα από το νομικό τους καθεστώς, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων παιδιών και των παιδιών χωρίς νόμιμη κατοικία. Σύμφωνα με τον ίδιο νόμο, τα άτομα που εμπίπτουν στο άρθρο 33 πρέπει να έχουν Αριθμό Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης («AMKA») για να έχουν πρόσβαση στη δωρεάν δημόσια υγειονομική περίθαλψη. Από το 2016, οι αιτούντες/ούσες άσυλο και άλλα μέλη «ευάλωτων ομάδων» που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για τον ΑΜΚΑ ή δεν διαθέτουν ΑΜΚΑ, δικαιούνται Κάρτα Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (ΚΥΠΑ), που παρέχει πρόσβαση σε δωρεάν υγειονομική περίθαλψη στο δημόσιο σύστημα υγείας. Ωστόσο, η διαδικασία χορήγησης του K.Y.Π.A. μέχρι στιγμής παραμένει ανενεργή.
Με απόφαση του Ιουλίου 2019, το Υπουργείο Εργασίας απέσυρε την εγκύκλιο που ρύθμιζε τον τρόπο με τον οποίο θα χορηγούνταν ο ΑΜΚΑ σε μη Έλληνες υπηκόους. Έκτοτε, δεν υπάρχει καμία διαδικασία για τη χορήγηση του ΑΜΚΑ σε αιτούντες/ούσες άσυλο και παιδιά παράτυπων μεταναστών/ριων. Τον Οκτώβριο, ανακοινώθηκε ότι μια νέα εγκύκλιος θα ρυθμίσει την κατάστασή τους, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί. Ο νέος Νόμος περί Ασύλου του Νοεμβρίου του 2019, προσπάθησε να ξεπεράσει το ζήτημα, προβλέποντας ότι οι αιτούντες/ούσες άσυλο θα έχουν πρόσβαση στη δημόσια υγειονομική περίθαλψη μέσω ενός «Προσωρινού Αριθμού Ασφάλισης και Υγειονομικής Προστασίας Αλλοδαπού» (ΠAAYΠA). Ωστόσο, τα παιδιά των παράτυπων μεταναστών/ριων και των αιτούντων/ουσών άσυλο που δεν έχουν ολοκληρώσει την καταγραφή των αιτημάτων τους δεν καλύπτονται από τον ΠΑΑΥΠΑ. Επίσης, δύο μήνες μετά την ψήφιση του νόμου, ο ΠΑΑΥΠΑ δεν έχει τεθεί ακόμα σε λειτουργία.
Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και οι γιατροί στο δημόσιο σύστημα υγείας έκαναν το καλύτερο δυνατό ώστε να συνεχίσουν να παρέχουν υγειονομική περίθαλψη και να αντισταθμίσουν την αποτυχία του κράτους, αλλά δεν είναι εξοπλισμένοι/ες ώστε να καλύψουν την κλίμακα των υφιστάμενων αναγκών, και εξακολουθούν να καταγράφονται σοβαρές περιπτώσεις. Στην Αθήνα, τον Νοέμβριο του 2019, ένας Πακιστανός άνδρας με καρκίνο δεν μπόρεσε να υποβληθεί σε αξονική τομογραφία ή να ξεκινήσει χημειοθεραπεία εξαιτίας της αδυναμίας του να αποκτήσει AMKA. Ήταν τελικά σε θέση να ξεκινήσει τις θεραπείες χάρη σε μια απόφαση της διοίκησης του Νοσοκομείου που νοσηλευόταν, η οποία του επέτρεψε να λάβει θεραπείες δωρεάν κατ’ εξαίρεση. Η Διεθνής Αμνηστία έχει επίσης ενημερωθεί για πολλές περιπτώσεις στην Αθήνα και τα νησιά του Αιγαίου, όπου οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν αυτό το είδος εμποδίων. Δείτε εδώ: https://www.amnesty.org/en/documents/eur25/1213/2019/en/. Τον Σεπτέμβριο του 2019, η Διεθνής Αμνηστία μίλησε στους γιατρούς δύο αιτούντων/ουσών άσυλο που ζουν με τον ιό HIV (έναν άνδρα και μια γυναίκα) που δέχονται θεραπεία σε μεγάλο νοσοκομείο της Αθήνας. Μας εξήγησαν πώς, αν τα άτομα αυτά λάμβαναν εξιτήριο, δεν θα είχαν πρόσβαση στα αντιρετροϊκά φάρμακά τους, καθώς δεν θα είχαν μπορέσει να αποκτήσουν ΑΜΚΑ. Μία από τους δύο ασθενείς, η Ν*, οροθετική αιτούσα άσυλο από μια χώρα της Κεντρικής Αφρικής, νοσηλεύτηκε στην κλινική του νοσοκομείου από τον Μάιο του 2019, εξαιτίας μιας επιπλοκής της ασθένειάς της και έλαβε εκεί αντιρετροϊκή θεραπεία και άλλα αναγκαία φάρμακα. Η N* έχει υποβάλει αίτηση για άσυλο, αλλά έχει απορριφθεί το αίτημα της για AMKA. Οι γιατροί της προσπάθησαν να της βρουν ένα μέρος για να μείνει χωρίς επιτυχία και ανησυχούν ότι, όταν η N* λάβει εξιτήριο, θα είναι πιθανώς άστεγη και χωρίς πρόσβαση στα αντιρετροϊκά και άλλα φάρμακά της, και με την κατάστασή της σε κίνδυνο επιδείνωσης. Δεν είναι σε θέση να πληρώσει για οποιοδήποτε φάρμακο.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κατέθεσαν επίσης αναφορές για την επιδείνωση της κατάστασης των κλινικών τους στη Λέσβο, τη Σάμο και την Αθήνα, αναφέροντας ότι, από τον Ιούλιο έως τον Νοέμβριο του 2019, το Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας τους στην Αθήνα παρουσίασε μια «μεγάλη αύξηση του αριθμού των ασθενών που αναζητούσαν φροντίδα χωρίς AMKA: από το 18% των ασθενών τον Ιανουάριο το ποσοστό ανέβηκε στο 43% τον Νοέμβριο». Ο οργανισμός εξέφρασε επίσης την ανησυχία του ότι η πρωτοβάθμια κλινική δεν είναι σε θέση να προσφέρει μακροχρόνια και εξειδικευμένη φροντίδα. Οι γιατροί, η κοινωνία των πολιτών, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη έχουν καλέσει επανειλημμένα τις ελληνικές αρχές να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, χωρίς να λάβουν ουσιαστική απάντηση. Κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης τύπου τον Δεκέμβριο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, η Διεθνής Αμνηστία, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου επανέλαβαν αυτές τις ανησυχίες. Δείτε εδώ στα ελληνικά: https://www.amnesty.gr/news/press/article/22824/prosklisi-se-koini-synenteyxi-typoy-gia-tin-prosvasi-stin-ygeia. Πρόσφατα, ο Επίτροπος της ΕΕ και Αντιπρόεδρος για την «Προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής», ανέδειξε επίσης το θέμα, εκφράζοντας την υποστήριξή του στην εξεύρεση λύσης.
Η ελληνική Μη Κυβερνητική Οργάνωση Positive Voice, η οποία ασχολείται με ασθενείς με HIV, κάλεσε τις ελληνικές αρχές να παραχωρήσουν πρόσβαση σε αντι-ρετροϊικά φάρμακα σε μη Έλληνες υπηκόους, σημειώνοντας ότι «κατά τους πρώτους δέκα μήνες του 2019, 43% των νέων διαγνώσεων HIV στην Ελλάδα αφορούν πρόσφυγες και μετανάστες/ριες (204 άτομα)» και ότι «οι μονάδες λοιμώξεων δεν μπορούν να παράσχουν αντιρετροϊκή θεραπεία σε αλλοδαπούς/ες που δεν έχουν ΑΜΚΑ, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την υγεία και τη ζωή τους.»
Διεθνής Αμνηστία – Ελληνικό Τμήμα
