Σήμερα, για πρώτη φορά στην ιστορία, οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να αναμένουν πώς θα ζήσουν έως τα 60 τους χρόνια και μετέπειτα. Το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής αποτελεί σημαντική ευκαιρία όχι μόνο για τους ηλικιωμένους και τις οικογένειές τους αλλά και για τις κοινωνίες στο σύνολό τους. Τα πρόσθετα έτη ζωής παρέχουν την ευκαιρία στους ανθρώπους να εμπλακούν σε νέες δραστηριότητες, όπως την περαιτέρω εκπαίδευση ή την ενασχόληση με μια παραμελημένη για χρόνια δραστηριότητα, συνεχίζοντας παράλληλα να συμβάλουν σημαντικά στην οικογένεια και την κοινότητα τους. Ωστόσο, το εύρος αυτών των ευκαιριών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από έναν παράγοντα: την υγεία.
Στοιχείο 1ο: Ο παγκόσμιος πληθυσμός γερνά με ραγδαία ταχύτητα
Ο αριθμός των ανθρώπων ηλικίας 60 ετών και άνω θα αυξηθεί από 900 εκατομμύρια σε 2 δισεκατομμύρια μεταξύ των ετών 2015 και 2050 (από το 12% στο 22% του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού ). Η γήρανση του πληθυσμού συμβαίνει πιο γρήγορα από ότι στο παρελθόν. Για παράδειγμα, ενώ η Γαλλία είχε σχεδόν 150 χρόνια να προσαρμοστεί σε μια μεταβολή από 10% σε 20% στην αναλογία του πληθυσμού που ήταν άνω των 60 ετών, περιοχές όπως η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία θα έχουν λίγο περισσότερα από 20 χρόνια για να κάνουν την ίδια προσαρμογή.
Στοιχείο 2ο: Υπάρχουν λίγα ευρήματα που καταδεικνύουν ότι οι ηλικιωμένοι σήμερα έχουν καλύτερη υγεία από τους γονείς τους
Το ποσοστό των ηλικιωμένων σε χώρες υψηλού εισοδήματος που χρειάζονται βοήθεια από κάποιο άλλο άτομο για να πραγματοποιήσουν βασικές δραστηριότητες όπως είναι η σίτιση και η προσωπική υγιεινή ενδέχεται να έχει μειωθεί ελαφρά τα τελευταία 30 χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστες αλλαγές στον επιπολασμό των λιγότερο σοβαρών περιορισμών στη λειτουργικότητα των ηλικιωμένων ατόμων.
Στοιχείο 3ο: Οι πιο κοινές ιατρικές παθήσεις κατά τη μεγαλύτερη ηλικία είναι οι μη-μεταδοτικές ασθένειες
Οι ηλικιωμένοι των χωρών με μέσο και χαμηλό εισόδημα έχουν μεγαλύτερο φορτίο νοσηρότητας από εκείνους στις πλούσιες χώρες. Ανεξάρτητα από τον τόπο διαβίωσης, οι κυριότερες αιτίες θανάτου μεταξύ των ηλικιωμένων είναι οι καρδιακές παθήσεις, τα εγκεφαλικά και οι χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις. Οι μεγαλύτερες αιτίες αναπηρίας είναι οι αισθητηριακές βλάβες (ειδικότερα στις χώρες με χαμηλό εισόδημα και χώρες χαµηλότερου – µέσου εισοδήµατος), ο πόνος στην πλάτη και στον αυχένα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ειδικότερα στις χώρες με χαμηλό εισόδημα και χώρες χαµηλότερου µέσου εισοδήµατος), καταθλιπτικές διαταραχές, πτώσεις, ο διαβήτης, η άνοια και η οστεοαρθρίτιδα.
Στοιχείο 4ο: Όσον αφορά την υγεία, δεν υπάρχει «τυπική» εικόνα ανθρώπου μεγαλύτερης ηλικίας
Η βιολογική γήρανση δεν συνδέεται αυστηρά με την ηλικία των ανθρώπων σε έτη. Ορισμένα άτομα ηλικίας 80 ετών έχουν σωματική και διανοητική ικανότητα παρόμοια με πολλά άτομα ηλικίας 20 ετών. Άλλοι άνθρωποι παρουσιάζουν έκπτωση στις σωματικές και διανοητικές ικανότητες σε πολύ μικρότερες ηλικίες.
Στοιχείο 5ο: Η υγεία στην μεγαλύτερη ηλικία δεν είναι τυχαία
Παρόλο που ορισμένες διακυμάνσεις στην υγεία των ηλικιωμένων αντανακλούν την γενετική τους κληρονομικότητα, οι περισσότερες οφείλονται στο φυσικό και κοινωνικό τους περιβάλλον, και στην επιρροή αυτών των περιβαλλόντων στις ευκαιρίες τους και στην συμπεριφορά τους όσον αφορά την υγεία. Είναι σημαντικό ότι αυτοί οι παράγοντες αρχίζουν να επηρεάζουν τη γήρανση από την παιδική ηλικία. Αυτό σημαίνει ότι ένα ηλικιωμένο άτομο από μειονεκτικό περιβάλλον είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσει κακή υγεία και είναι λιγότερο πιθανό να έχει πρόσβαση στις υπηρεσίες και στη φροντίδα που μπορεί να χρειαστεί.
Στοιχείο 6ο: Ο ηλικιακός ρατσισμός πιθανώς τώρα να είναι πιο διαδεδομένος από τον σεξισμό ή τον ρατσισμό
Ο ηλικιακός ρατσισμός – η διάκριση απέναντι σε ένα άτομο με βάση την ηλικία του – έχει σοβαρές επιπτώσεις στους μεγαλύτερους ανθρώπους και στις κοινωνίες ως σύνολο. Ο ηλικιακός ρατσισμός μπορεί να πάρει πολλές μορφές, όπως προκατειλημμένες αντιλήψεις, πρακτικές διακρίσεων ή πολιτικές που διαιωνίζουν τον ηλικιακό ρατσισμό. Μπορεί να παρεμποδίσει την ανάπτυξη ορθών πολιτικών και μπορεί να υπονομεύσει σημαντικά την ποιότητα της υγειονομικής και κοινωνικής μέριμνας που λαμβάνουν οι ηλικιωμένοι.
Στοιχείο 7ο: Η εκτεταμένη δράση στον τομέα της δημόσιας υγείας θα απαιτήσει θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε τη γήρανση και την υγεία
Η υγεία σε μεγαλύτερη ηλικία δεν πρέπει να ορίζεται από την απουσία ασθένειας. Η υγιής γήρανση μπορεί να επιτευχθεί από κάθε ηλικιωμένο άτομο. Πρόκειται για μια διαδικασία που επιτρέπει στους ηλικιωμένους να συνεχίσουν να κάνουν τα πράγματα που είναι σημαντικά για αυτούς. Ενώ οι δαπάνες για την υγεία και την κοινωνική μέριμνα των ηλικιωμένων θεωρούνται συχνά ως κόστος για την κοινωνία, θα πρέπει να νοούνται ως επενδύσεις στην πραγματοποίηση ευκαιριών που δίνουν την δυνατότητα στους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας να συνεχίζουν να συνεισφέρουν θετικά με πολλούς τρόπους.
|
Ο Π.Ο.Υ. ορίζει την υγιή γήρανση “ως τη διαδικασία ανάπτυξης και διατήρησης της λειτουργικής ικανότητας που επιτρέπει ευημερία σε μεγαλύτερη ηλικία”. Η λειτουργική ικανότητα σχετίζεται με την ύπαρξη των δυνατοτήτων που επιτρέπουν σε όλους τους ανθρώπους να:
Η λειτουργική ικανότητα αποτελείται από την εγγενή ικανότητα των ατόμων, τα σχετιζόμενα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά και την αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Η εγγενής ικανότητα περιλαμβάνει όλες τις ψυχικές και σωματικές ικανότητες ενός ανθρώπου όπως την ικανότητά του να περπατά, να σκέφτεται, να βλέπει, να ακούει και να θυμάται. Το επίπεδο εγγενούς ικανότητας επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως η παρουσία ασθενειών, τραυματισμών και αλλαγών που σχετίζονται με την ηλικία. Τα περιβάλλοντα περιλαμβάνουν το σπίτι, την κοινότητα και την ευρύτερη κοινωνία και όλους τους παράγοντες μέσα σε αυτά, όπως το δομημένο περιβάλλον, τους ανθρώπους και τις σχέσεις τους, τις αντιλήψεις και τις αξίες, τις πολιτικές υγείας και τις κοινωνικές πολιτικές, τα συστήματα που τις στηρίζουν και τις υπηρεσίες που εφαρμόζουν. Η ικανότητά να ζούμε σε περιβάλλοντα που υποστηρίζουν και διατηρούν την εγγενή ικανότητα των ανθρώπων και τη λειτουργική τους ικανότητα αποτελεί κλειδί για την υγιή γήρανση. |
Στοιχείο 8ο: Τα συστήματα υγείας πρέπει να εναρμονιστούν με τις ανάγκες των ηλικιωμένων πληθυσμών
Τα περισσότερα συστήματα υγείας σε όλο τον κόσμο δεν είναι καλά προετοιμασμένα για να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες των ηλικιωμένων, οι οποίοι συχνά έχουν πολλαπλές χρόνιες παθήσεις ή γηριατρικά σύνδρομα. Τα συστήματα πρέπει να είναι ικανά να προσφέρουν στους ηλικιωμένους ολοκληρωμένη φροντίδα με επίκεντρο τον άνθρωπο και να δίνουν έμφαση στη διατήρηση των ικανοτήτων καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν.
Στοιχείο 9ο: Τον 21ο αιώνα, όλες οι χώρες χρειάζονται ένα ολοκληρωμένο σύστημα μακροχρόνιας περίθαλψης
Σε ορισμένες χώρες, αυτό σημαίνει την οικοδόμηση ενός συστήματος από το μηδέν. Σε άλλες, σημαίνει την επανεξέταση της μακροχρόνιας φροντίδας: από ένα βασικό δίχτυ ασφαλείας για τους πιο ευάλωτους, προς ένα ευρύτερο σύστημα που μεγιστοποιεί τη λειτουργική ικανότητα των ηλικιωμένων και διατηρεί την αυτονομία και την αξιοπρέπειά τους. Ο αριθμός των ηλικιωμένων που χρειάζονται υποστήριξη για καθημερινές δραστηριότητες στις αναπτυσσόμενες χώρες προβλέπεται να τετραπλασιαστεί έως το 2050.
Στοιχεί 10ο: Η υγιής γήρανση περιλαμβάνει όλα τα επίπεδα και τους τομείς διακυβέρνησης
Παραδείγματα διατομεακών δράσεων περιλαμβάνουν τη θέσπιση πολιτικών και προγραμμάτων που διευρύνουν τις επιλογές στέγασης, καθιστώντας προσιτά τα κτίρια και τη μετακίνηση, προωθώντας την πολυμορφία όσον αφορά τις ηλικιακές ομάδες στα περιβάλλοντα εργασίας και την προστασία των ηλικιωμένων από τη φτώχεια μέσω προγραμμάτων κοινωνικής προστασίας. Η πρόοδος στην υγιή γήρανση θα απαιτήσει επίσης πολύ καλύτερη κατανόηση των ζητημάτων και των τάσεων που σχετίζονται με την ηλικία.
Πηγή: who.int
Απόδοση/Επιμέλεια: Τομπέα Ελένη
socialpolicy.gr
