Αθήνα, 30 Μαρτίου 2020 –Η πανδημία του κορωνοϊού COVID 19 φαίνεται να έχει ιδιαίτερα οδυνηρές και απρόβλεπτες συνέπειες σε ευάλωτες ομάδες, όπως αυτές των προσφύγων.
Δεν πρόκειται μόνο για τις άθλιες συνθήκες στα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής στα νησιά και σε άλλες δομές φιλοξενίας, καθώς και στα Κέντρα Κράτησης της ελληνικής επικράτειας, παρά τα έκτακτα μέτρα του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου της περασμένης Παρασκευής (27 Μαρτίου). Με αυτά, μεταξύ άλλων, επιβάλλεται μη μεταφορά στην ενδοχώρα και αναγκαστικός περιορισμός στις εκεί εγκαταστάσεις, μέχρι τουλάχιστον τις 31.5.2020 καθώς και αναβολή καταβολής του επιδόματος που δικαιούνται μέχρι εγκαταστάσεως ΑΤΜ εντός των δομών αυτών.
Αναφερόμαστε εδώ όμως και στον σχετικά πρόσφατο, από αρχές Μαρτίου, νόμο 4674/2020 (ΦΕΚ Α’ 53). Η –στο άρθρο 111, εντός μηνός από την αναγνώριση της προσφυγικής ιδιότητας ή της υπαγωγής στην επικουρική προστασία—παύση καταβολής στους δικαιούχους κάθε υλικής ή χρηματικής βοήθειας και στέγης, καθίσταται απάνθρωπη ενέργεια εν μέσω της πανδημίας.
Κινδυνεύουν όμως με έξωση από τους φορείς υλοποίησης του προγράμματος ESTIA, εκτός από τους αναγνωρισμένους, και ικανός αριθμός δικαιούχων του προγράμματος στέγασης που δεν έτυχαν αναγνώρισης διεθνούς προστασίας. Κι αυτό, λόγω της μη πρόσβασης στα ένδικα μέσα κατά της δευτεροβάθμιας απόφασης στην διαδικασία ασύλου τους. Με την δευτεροβάθμια αυτή απόφαση αποστερούνται όχι μόνον των νομιμοποιητικών τους εγγράφων, του δικαιώματος εργασίας τους, του τυχόν επιδόματός τους αλλά και της στέγασής τους από το ως άνω πρόγραμμα.
Δυνατότητα επανάκτησής τους είναι η υποβολή ενδίκων μέσων, που τα αρμόδια δικαστήρια τους αρνούνται, εφαρμόζοντας τις πρόσφατες Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις για αναστολή εργασιών, προθεσμιών και παραγραφής από 16.3.2020 έως και 10.4.2020.
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες επεσήμανε την αδυναμία αυτή για λόγους ανωτέρας βίας και προκάλεσε, μεταξύ άλλων, και την παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη για εξυπηρετούμενό του, που είχε κληθεί να παραδώσει τα κλειδιά του διαμερίσματός του στις 21.3.2020 σε οργάνωση που τον φιλοξενεί, στα πλαίσια του ως άνω προγράμματος.
Ο Συνήγορος του Πολίτη αναφέρεται στην άμεση, μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες, παρέμβασή του στο Σύνταγμα, σε κείμενα του Διεθνούς Δικαίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για σεβασμό του δικαιώματος δικαστικής προστασίας και ουσιαστικής προσφυγής καθώς και παλιότερη επιτυχή παρέμβασή του τον Αύγουστο του 2019, πάλι μετά από επιστολή του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες.
Επισημαίνει ακόμα την ευαλωτότητα του αιτούντος άσυλο D.L. από το Κονγκό, πιστοποιημένου θύματος με αναπηρία στο χέρι του εξαιτίας βασανιστηρίων και ιδιαιτέρως κατατονικού, αλλά επισημαίνει επίσης τα κάτωθι :
«Δεδομένου επίσης ότι η αιτιολογική βάση της αναστολής εργασιών των διοικητικών δικαστηρίων στην ανωτέρω ΚΥΑ αναφέρεται σε «προληπτικούς λόγους δημόσιας υγείας, κατά τα αναφερόμενα στην από 15.3.2020 εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού CΟVID-19», θεωρούμε ότι το αποτέλεσμα τυχόν έξωσης του αιτούντος και, κατά συνέπεια το έλλειμμα στέγασής του, δεν συμβάλλει στην πρόληψη της δικής του και της δημόσιας υγείας, αντιθέτως αντιστρατεύεται κάθε μέτρο πρόληψης από την Πολιτεία».
Άμεση, μέσα σε διάστημα 24 ωρών, όμως, υπήρξε και η θετική ανταπόκριση της αρμόδιας Διεύθυνσης Προστασίας Αιτούντων Άσυλο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου που διέταξε την συνέχιση παροχών του προγράμματος ESTIA, τόσο με την παραμονή στο διαμέρισμα όσο και την προσωρινή συνέχιση καταβολής του οικονομικού βοηθήματος, έως την παρέλευση πέντε εργάσιμων ημερών μετά τη λήξη της αναστολής των εργασιών των διοικητικών δικαστηρίων.
Είναι, πράγματι, συγκινητική η άμεση ανταπόκριση διαφορετικών φορέων και δίνει ελπίδα για ανάλογη αντιμετώπιση στο μέλλον. Κάνει πράξη την υποχρέωση της Πολιτείας από το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να παρέχει συνθήκες υποδοχής (άρθρα 17 επ. Οδηγίας Υποδοχής) στους αιτούντες άσυλο και να ζητά άμεσα μέτρα για τη καταπολέμηση της αστεγίας, για την προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας όλων μας.
Επισημαίνεται, ακόμα, με την ευκαιρία αυτή, ότι τέτοιου είδους διορθωτικές ενέργειες της Διοίκησης, όπως αυτή που περιγράψαμε πιο πάνω, προϋποθέτουν την εξασφάλιση της νομικής και κοινωνικής συνδρομής ευάλωτων ομάδων. Συνδρομή, που συρρικνώνεται δραματικά στις μέρες μας λόγω έλλειψης πόρων. Αναδεικνύεται, όμως, σε τέτοιες περιπτώσεις επιτακτική για την διασφάλιση της αξιοπρέπειας και την μη περιέλευση σε περαιτέρω κινδύνους, για πρόσωπα, των οποίων η προστασία θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα κάθε ευνομούμενου κράτους, και μάλιστα θυμάτων βασανιστηρίων, η χρηματοδότηση της αποκατάστασης των οποίων στο Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες έχει καταστεί εξαιρετικά περιορισμένη. Παράλληλα, κινητοποιεί άμεσα μηχανισμούς προστασίας της «Κοινότητας» και κάνει πράξη την αλληλεγγύη των μελών της σε καιρούς δύσκολους, με γνώμονα το Δίκαιο.
Γιατί για να «Μένουμε σπίτι» πρέπει να έχουμε σπίτι, όλες και όλοι.
