Αθήνα 22.04.2020.
Η EQUAL SOCIETY και το Τμήμα Συνηγορίας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού θα ήθελε να εφιστήσει την προσοχή στις διαρκείς εκκλήσεις κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές με αίτημα την αποσυμφόρηση των σωφρονιστικών καταστημάτων λόγω κορονοϊού.
Ζητάμε στα πλαίσια προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως επιβάλλει η ΧΘΔΕΕ, άμεσα να υιοθετηθούν και στη χώρα μας αντίστοιχα έκτακτα μέτρα, που εφαρμόστηκαν σε ευρωπαϊκές και άλλες τρίτες χώρες, με στόχο την προστασία των κρατουμένων, αλλά και του γενικού πληθυσμού από την πανδημία.
Επισημαίνουμε ότι ήδη η Επιτροπή Πρόληψης των Βασανιστηρίων (CPT) του Συμβουλίου της Ευρώπης, η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Υποεπιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και άλλης Σκληρής, Απάνθρωπης, Εξευτελιστικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας, ο Διεθνής Σύνδεσμος Σωφρονιστικών Υπηρεσιών και Φυλακών (ICPA – International Corrections and Prisons Association) κ.α. προτρέπουν τις Αρχές όλων των χωρών να λάβουν άμεσα μέτρα για αποσυμφόρηση των Φυλακών με αποφυλακίσεις κρατουμένων.
Η Κύπρος μόλις πρόσφατα ενόψει της απειλής του κορoνοιού, προχώρησε σε 114 αποφυλακίσεις από σύνολο 800 κρατουμένων, δηλαδή αποφυλάκισε το 1/8 των κρατουμένων. Εξαιρέθηκαν καταδικασθέντες για αδικήματα φόνου, ανθρωποκτονίας, απόπειρα φόνου, σεξουαλικά αδικήματα κατά ενηλίκων και ανηλίκων, βιασμός, παιδεραστία, παιδική πορνογραφία (Πηγή: Τμήμα Φυλακών Κύπρου). [1]
Η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία, αλλά και χώρες εκτός Ευρώπης, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ο Καναδάς, το Σουδάν, που το μοντέλο των Φυλακών τους έχει χαρακτηριστικά εντονότερου τιμωρητικού μοντέλου Φυλακών παρά αναμορφωτικού χαρακτήρα, ακολούθησαν το παράδειγμα του Ιράν που μέχρι σήμερα έχει αποφυλακίσει 85,000 από τους 190,000 κρατούμενους, με αποφυλακίσεις χιλιάδων κρατουμένων τους.
Η Επιτροπή Πρόληψης των Βασανιστηρίων (CPT) του Συμβουλίου της Ευρώπης σε πρόσφατη έκθεσή της για την κατάσταση των ελληνικών φυλακών υπογράμμισε το πρόβλημα του υπερπληθυσμού, της έλλειψης προσωπικού και των ακατάλληλων υγειονομικών συνθηκών, καθώς και την αναποτελεσματικότητα της διερεύνησης ισχυρισμών κακομεταχείρισης.
Είναι σαφές ότι οι ελληνικές φυλακές αυτή τη στιγμή αποτελούν στην ουσία μία υγειονομική βόμβα, καθώς η ύπαρξη ενός και μόνο κρούσματος του μεταδοτικού ιού θα επιφέρει αλυσιδωτά προβλήματα στους συνωστισμένους χώρους των φυλακών, βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή των κρατούμενων αλλά και των σωφρονιστικών υπαλλήλων, με τραγικές συνέπειες για τον γενικότερο πληθυσμό και τη δημόσια υγεία, καθώς το εθνικό σύστημα υγείας δεν δύναται να ανταποκριθεί σε μία τέτοια πρόκληση.
Η ζωή των κρατούμενων βρίσκεται εν μέσω την πανδημίας καθημερινά σε κίνδυνο εξαιτίας του υπερπληθυσμού και του συγχρωτισμού σε μικρούς χώρους, της έλλειψης προληπτικών μέτρων και της διατήρησης των απαραίτητων προτύπων και συνθηκών υγιεινής. Επίσης μεγάλο ποσοστό των κρατούμενων ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού λόγω προβλημάτων υγείας ή της προχωρημένης ηλικίας.
Στο σημείο αυτό συντασσόμαστε με την πρόταση νόμου της Ένωσης Ελλήνων ποινικολόγων [2] και ζητάμε:
- Όσοι κρατούμενοι εκτίουν ποινές φυλάκισης που δεν υπερβαίνουν τα πέντε έτη απολύονται υπό τον όρο της ανάκλησης, ανεξαρτήτως της συνδρομής των λοιπών προϋποθέσεων του νόμου.
- Όσοι κρατούμενοι εκτίουν ποινές φυλάκισης που υπερβαίνουν τα πέντε έτη ή ποινές κάθειρξης απολύονται υπό τον όρο της ανάκλησης εφ’ όσον ο πραγματικός χρόνος του εντός της φυλακής εκτιτέου τμήματος των ποινών θα συμπληρωνόταν από την δημοσίευση του παρόντος έως την 31.12.2020.
- Όσοι κρατούμενοι έχουν συμπληρώσει το εβδομηκοστό έτος της ηλικίας τους κατά τη δημοσίευση του παρόντος ή θα συμπλήρωναν αυτό έως την 31.12.2020, εκτίουν το υπόλοιπο της ποινής τους, ανεξαρτήτως του ύψους αυτής, στην κατοικία τους, χωρίς να απαιτείται η συνδρομή των λοιπών προϋποθέσεων του νόμου.
- Αναστέλλεται η εκτέλεση ποινών φυλάκισης που υπερβαίνουν τα πέντε έτη ή ποινών κάθειρξης έως δέκα έτη που εκτίονται δυνάμει αποφάσεων πρωτοβαθμίων δικαστηρίων, κατά των οποίων εκκρεμούν εφέσεις των καταδικασθέντων, υπό τον όρο της εμφάνισης των κατηγορουμένων εντός του πρώτου πενθημέρου του πρώτου και του δεύτερου δεκαπενθημέρου κάθε μήνα στο αστυνομικό τμήμα της κατοικίας τους. Η αναστολή διατάσσεται αυτεπαγγέλτως από τον Εισαγγελέα του δικαστηρίου στο οποίο εκκρεμεί η εκδίκαση της έφεσης του καταδικασθέντος.
- Οι διατάξεις των προηγουμένων παραγράφων δεν εφαρμόζονται επί των εγκλημάτων των βασανιστηρίων, της εγκληματικής οργάνωσης, των τρομοκρατικών πράξεων και της τρομοκρατικής οργάνωσης, των κοινώς επικίνδυνων εγκλημάτων που προκάλεσαν τον θάνατο ανθρώπου, των εγκλημάτων κατά συγκοινωνιών και άλλων κοινωφελών εγκαταστάσεων που προκάλεσαν τον θάνατο ανθρώπου, της ανθρωποκτονίας με πρόθεση, της βαριάς σκοπούμενης ή θανατηφόρας σωματικής βλάβης, της κακουργηματικής σωματικής βλάβης αδυνάμων ατόμων, της κακουργηματικής αρπαγής, της κακουργηματικής εμπορίας ανθρώπων, της κακουργηματικής αρπαγής ανηλίκων, των εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και εγκλημάτων οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής σε βαθμό κακουργήματος και της ληστείας.
- Οι διαδικασίες για την απόλυση υφ’ όρον, την αναστολή εκτέλεσης αποφάσεων και την κατ’ οίκον έκτιση της ποινής διεξάγονται κατ΄απόλυτη προτεραιότητα.
- Αιτήσεις για την άρση ή αντικατάσταση της προσωρινής κράτησης εξετάζονται από τα αρμόδια όργανα επειγόντως και κατ΄απόλυτη προτεραιότητα.
Διαπιστώνουμε ότι η διαρροή στον Τύπο των πιθανών προθέσεων της Κυβέρνησης για έκδοση Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου από τα τέλη Μαρτίου σχετικά με την αποσυμφόρηση των φυλακών καλλιέργησε ελπίδες στους κρατουμένους και το τελευταίο διάστημα έχει προκαλέσει αναταραχή στα σωφρονιστικά καταστήματα.
Η Ελλάδα έχει την υποχρέωση να παράσχει στους ανθρώπους που βρίσκονται σε κράτηση ένα επίπεδο υγειονομικής περίθαλψης ισοδύναμο με αυτό που είναι διαθέσιμο στον γενικό πληθυσμό. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κράτηση δεν έχουν πρόσβαση σε εναλλακτικές, και εναπόκεινται αποκλειστικά στις αρχές για τη δυνατότητα πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη και υπηρεσίες[3].
Μια άμεση παρέμβαση από την αρμόδιες αρχές προς την κατεύθυνση της αποσυμφόρησης των φυλακών θα επιλύσει τα προβληματικά ζητήματα των καταστημάτων κράτησης, όπως αυτά αποτυπώνονται σε διεθνής εκθέσεις [4]και αφορούν τη μη πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η ιατρική εξέταση κατά την άφιξη ή το ιατρικό απόρρητο επιδεινώνονται από τη σοβαρή έλλειψη υγειονομικού προσωπικού και τη συνεχή απουσία ολοκληρωμένης διαχείρισης υπηρεσιών υγείας.
Τμήμα Συνηγορίας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
EQUAL SOCIETY – ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΙΣΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ
[1] Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Κυπριακής Δημοκρατίας: www.pio.gov.cy/ανακοινωθέντα-άρθρο.html?id=13010#flat
[2] Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων. Σχέδιο διάταξης νόμου για την προστασία των κρατουμένων από την πανδημία: https://hcba.gr/%cf%83%cf%87%ce%b5%ce%b4%ce%b9%ce%bf-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%84%ce%b1%ce%be%ce%b7%cf%83-%ce%bd%ce%bf%ce%bc%ce%bf%cf%85-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%83%cf%84%ce%b1%cf%83/
[3] Διεθνής Αμνηστία: https://www.amnesty.gr/news/press/article/23202/epeigoysa-anagki-gia-metra-prostasias-stis-fylakes-apo-ton-koronoio
[4] Έκθεση της Επιτροπής Πρόληψης του Συμβουλίου της Ευρώπης: https://rm.coe.int/16809e205a
