Το Κέντρο Διοτίμα, αναγνωρισμένος και εξειδικευμένος φορέας σε θέματα έμφυλης βίας, εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι επιζώσες/ντες έμφυλης βίας στη Μόρια, από την αρχή του έτους και ιδίως εν μέσω πανδημίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας διαχείρισης περιστατικών έμφυλης βίας του φορέα, που λειτουργεί στη Λέσβο με την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, οι επιζώσες/ντες, αν και χρήζουν ειδικής μέριμνας, παραμένουν εγκλωβισμένες/οι στα νησιά και έχουν εξαιρετικά περιορισμένη προστασία.
Υπερ-συνωστισμός και γεωγραφικός περιορισμός
Πρόκειται για γυναίκες που έχουν υποστεί πολλαπλές μορφές έμφυλης βίας στη χώρα καταγωγής τους, στο ταξίδι και στη χώρα υποδοχής. Αρκετές εξ αυτών είναι επιβαρυμένες με βασανιστήρια, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας, ενώ συχνά είναι μόνες μητέρες.
Παρά, δε, το γεγονός ότι συχνά έχουν αναγνωριστεί ως ευάλωτες, έχουν ελάχιστες έως μηδενικές δυνατότητες μετεγκατάστασης στην ενδοχώρα, καθώς ισχύει και για αυτές ο γεωγραφικός περιορισμός, σύμφωνα με το νέο νόμο για τη Διεθνή Προστασία (1/1/2020).
Εξαναγκάζονται έτσι να ζουν σε ένα απόλυτα επισφαλές περιβάλλον που θέτει σε περαιτέρω κίνδυνο τη σωματική και ψυχική τους υγεία: Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε ότι οι δύο πτέρυγες που προορίζονται για την προστατευμένη στέγαση μόνων γυναικών και μονογονεϊκών οικογενειών, εντός του ΚΥΤ, είναι ασφυκτικά γεμάτες (περίπου 400 γυναίκες και παιδιά), με αποτέλεσμα πολλές επιζώσες να ζουν πλήρως εκτεθειμένες σε πολλαπλούς κινδύνους και σε έμφυλη βία, ιδίως όσες βρίσκονται στον άτυπο καταυλισμό του ελαιώνα (Olive Grove) έξω από το ΚΥΤ.
Ενδοοικογενειακή βία εντός της Μόριας
Το Κέντρο Διοτίμα παρέχει καθημερινά ψυχοκοινωνική υποστήριξη και νομική βοήθεια σε δεκάδες περιπτώσεις γυναικών που έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία, εντός της Μόριας, και η άμεση απομάκρυνση των ίδιων και των παιδιών τους από τον κακοποιητή σύζυγο/πατέρα, είναι απόλυτη προτεραιότητα για την ασφάλειά τους.
Για αυτά τα «επείγοντα περιστατικά», οι επιλογές ασφαλούς στέγασης είναι δυσεύρετες: Η διαθεσιμότητα στις προστατευόμενες πτέρυγες του ΚΥΤ είναι μόνο ευκαιριακή, παρ’ όλη τη σταθερή προσπάθεια του ολιγάριθμου προσωπικού.
Η δυνατότητα φιλοξενίας στον Ξενώνα Κακοποιημένων Γυναικών της Λέσβου έχει σταματήσει. Οι παραπομπές επιζωσών – αιτουσών άσυλο απορρίπτονται, με την ανεπίσημη αιτιολογία ότι δεν μπορούν να φιλοξενηθούν, καθώς η στέγαση τους δεν θα είναι βραχεία, λόγω γεωγραφικού περιορισμού. Σημειώνουμε πως την απόφαση για την είσοδο γυναικών στον Ξενώνα έχει η Επιτροπή Έργου του Δήμου.
Επιπλέον, τα διαμερίσματα του EΣΤΙΑ και του ΠΙΚΠΑ, δέχονται αυτές τις περιπτώσεις μόνο κατ’ εξαίρεση, αφού κανονικά τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας αποκλείονται, καθώς τα διαμερίσματα αυτά δεν ενδείκνυνται, λόγω της απουσίας φύλαξης.
Στα όρια το σύστημα απόκρισης και λόγω κορονοϊού
Το καθεστώς μη προστασίας εδραιώνεται ακόμη περισσότερο λόγω της πανδημίας και του περιορισμού της κυκλοφορίας, συνθήκη στην οποία η ενδοοικογενειακή/έμφυλη βία αυξάνει.
Δεν θα σταθούμε εδώ στον υπερ-συνωστισμό και την παντελή έλλειψη υποδομών υγιεινής, που θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη δημόσια υγεία εντός και εκτός Μόριας, όσο στις περιορισμένες δυνατότητες του συστήματος απόκρισης και προστασίας, στο πλαίσιο της έκτακτης συνθήκης: τα δικαστήρια γίνονται με το σταγονόμετρο, ενώ αιτήσεις ασφαλιστικών/περιοριστικών μέτρων για πολύ σοβαρές υποθέσεις δεν εξετάζονται με τη διαδικασία του κατεπείγοντος.
Οι συνοδείες στο νοσοκομείο έχουν περιοριστεί. Το Συμβουλευτικό Κέντρο Λέσβου και οι οργανώσεις εξυπηρετούν/με μόνο τηλεφωνικά. Η Υπηρεσία Ασύλου έχει αναστείλει τη λειτουργία της.
Οι καταγγελίες των περιστατικών στις αστυνομικές αρχές, με τις οποίες υπάρχει κατά κύριο λόγο αποτελεσματική συνεργασία, γίνονται πλέον μόνο κατόπιν ραντεβού, ενώ εσχάτως, για «λόγους πρόληψης», δεν επιτρέπεται στις επιζώσες να παρίστανται μαζί με τη δικηγόρο τους.
Τέλος, ο περιορισμός μετακίνησης από και προς τη Μόρια δυσχεραίνει τη μετάβαση στο Αστυνομικό Τμήμα. Ενδεικτικά αναφέρουμε περίπτωση εξυπηρετούμενης μας, η διέλευση της οποίας παρεμποδίστηκε για ώρα από αστυνομικό μπλόκο, γιατί δεν θεωρήθηκε επαρκής λόγος μετακίνησης η μετάβασή της στο ΑΤ για καταγγελία περιστατικού ενδοοικογενειακής βίας. Τελικά η διέλευση επετράπη, κατ’ εξαίρεση.
Χωρίς εγγυήσεις η εξέταση των αιτημάτων διεθνούς προστασίας
Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να προστεθούν σοβαρές επιφυλάξεις για την τήρηση των βασικών διαδικαστικών εγγυήσεων κατά την εξέταση των αιτημάτων διεθνούς προστασίας των επιζωσών/ντων με βάση και τις αλλαγές που έχει επιφέρει στη διαδικασία ο νέος νόμος.
Συγκεκριμένα έχουμε παρατηρήσει: ελλιπή ενημέρωση για τα δικαιώματά τους κατά την άφιξή· πολύ σύντομο προσδιορισμό συνεντεύξεων α΄βαθμού που συχνά οδηγεί σε απώλεια νομικής εκπροσώπησης· επιδόσεις των πρωτοβάθμιων απορριπτικών αποφάσεων στον Διοικητή του ΚΥΤ, χωρίς προηγούμενη προσπάθεια εύρεσης των επιζωσών, με αποτέλεσμα την κατάθεση εκπρόθεσμων προσφυγών· ανυπαρξία δωρεάν νομικής συνδρομής σε β΄ βαθμό κ.ά.
Τέλος αξίζει να αναφερθεί και η αδυναμία των εισερχομένων γυναικών από 1/3/2020 να υποβάλουν αίτημα ασύλου, λόγω της ΠΝΠ και της αναστολής καταγραφής αιτημάτων ασύλου, κατά παράβαση των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας μας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα εξαιρετικά ευάλωτες γυναίκες να συλλαμβάνονται και να παραμένουν κρατούμενες.
Με τα δεδομένα αυτά, κάνουμε έκκληση στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής & Ασύλου να προχωρήσει στην άμεση αποσυμφόρηση των νησιών, με προτεραιότητα τη μεταφορά στην ενδοχώρα των ευπαθών ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των επιζωσών/ντων έμφυλης βίας και άλλων ευάλωτων αιτουσών/ντων άσυλο. Καλούμε δε όλους τους αρμόδιους φορείς να ενισχύσουν το σύστημα απόκρισης στην έμφυλη βία στον προσφυγικό, όπως και στον ντόπιο, πληθυσμό και να εγγυηθούν την απρόσκοπτη λειτουργία του.
Κέντρο Διοτίμα
31/3/2020
