Καταγραφή της εξάπλωσης του COVID-19 στην Ευρώπη: Τάσεις και ανάλυση συσχετίσεων για το διάστημα από 15/2/2020 έως και 16/4/2020

Τρύφωνας Λεμοντζόγλου
Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Οικονομικών Επιστημών (υπότροφος ΙΚΥ)
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΣΕΜΦΕ-ΕΜΠ)
trifonaslemon@gmail.com
http://trifonaslemon.blogspot.com

• ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Με βάση τα μέχρι τώρα στοιχεία για την εξάπλωση της πανδημίας του νέου κορονοϊού στην Ευρώπη προκύπτει μια αρκετά έντονη διαφοροποίηση των τάσεων ανά γεωγραφική περιοχή, η οποία γεννά πολλά ερωτήματα για τους παράγοντες που έχουν οδηγήσει στην ύπαρξη διαφορετικών patterns ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες.

Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα εργασία επιχειρεί να καταγράψει και να αναλύσει τις τάσεις εξάπλωσης του COVID-19 σε 42 Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και να προσφέρει κάποιες πρώτες εμπειρικές ενδείξεις για την ύπαρξη τυχόν συσχετίσεων ανάμεσα στην εξάπλωση του νέου κορονοϊού και ενός πλήθους παραγόντων όπως είναι η επιβατική κίνηση (εναέρια, σιδηροδρομική και αυτοκινητιστική), οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις, ο αριθμός των νοσοκομείων, ο αριθμός των νοσοκομειακών κλινών, οι φαρμακευτικές δαπάνες, το προσδόκιμο ζωής, ο γηραιός πληθυσμός και η πληθυσμιακή συγκέντρωση.

• ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΑΣΕΩΝ

Όσον αφορά τον αριθμό των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων του νέου κορονοϊού στην Ευρώπη, η Ισπανία (184.948) και η Ιταλία (168.941) βρίσκονται στην πρώτη και τη δεύτερη θέση αντίστοιχα, ενώ ακολουθούν η Γαλλία (165.027), η Γερμανία (137.698) και το Ηνωμένο Βασίλειο (103.093). Στη συνέχεια, ακολουθούν το Βέλγιο (34.809), η Ολλανδία (29.214) και η Ελβετία (26.732), ενώ τις τελευταίες θέσεις της σχετικής κατάταξης καταλαμβάνουν οι χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου και οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (βλ. Γράφημα 1). Πιο συγκεκριμένα, οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης καταγράφουν αθροιστικά τα περισσότερα καταγεγραμμένα κρούσματα κορονοϊού στην Ευρώπη (53,47% του συνόλου), ενώ ακολουθούν η ΙταλίαΙσπανία (35,85% του συνόλου), οι Βόρειες χώρες (3,18% του συνόλου), οι υπόλοιπες Μεσογειακές χώρες (2,14% του συνόλου), οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης (1,85% του συνόλου) και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (1,85% του συνόλου). Στις τελευταίες θέσεις της σχετικής κατάταξης βρίσκονται οι Βαλκανικές χώρες (1,34% του συνόλου) και οι χώρες της Βαλτικής (0,33% του συνόλου). Τα αποτελέσματα των τάσεων εξάπλωσης του COVID-19 στην Ευρώπη ανά γεωγραφική περιοχή παρουσιάζονται αναλυτικά στα Γραφήματα 2-3.

Αναφορικά με τους καταγεγραμμένους θανάτους από το νέο κορονοϊό στην Ευρώπη, η Ιταλία (22.170), η Ισπανία (19.315) και η Γαλλία (17.920) βρίσκονται στις τρεις πρώτες θέσεις της σχετικής κατάταξης, ενώ ακολουθούν το Ηνωμένο Βασίλειο (13.729), το Βέλγιο (4.857), η Γερμανία (4.052) και η Ολλανδία (3.315) στην τέταρτη, πέμπτη και έκτη θέση αντίστοιχα. Όπως και προηγούμενα, οι Βαλκανικές χώρες και οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις της σχετικής κατάταξης (βλ. Γράφημα 4). Παρατηρώντας τα αποτελέσματα θανάτων από κορονοϊό στην Ευρώπη ανά γεωγραφική περιοχή (βλ. Γραφήματα 5-6), οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης συγκεντρώνουν αθροιστικά τους περισσότερους θανάτους (50,14% του συνόλου), ενώ ακολουθούν η Ιταλία-Ισπανία (45,10% του συνόλου), οι Βόρειες χώρες (2,05% του συνόλου), οι υπόλοιπες Μεσογειακές χώρες (0,78% του συνόλου), οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης (0,75% του σύνολο) και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (0,65% του συνόλου). Τις τελευταίες θέσεις της σχετικής κατάταξης καταλαμβάνουν οι χώρες των Βαλκανίων (0,43% του συνόλου) και οι χώρες της Βαλτικής (0,08% του συνόλου).

Μια κάπως διαφορετική εικόνα παρουσιάζεται όταν λαμβάνουμε υπόψη τον αριθμό των θανάτων από κορονοϊό ανά εκατομμύριο πληθυσμού (βλ. Γράφημα 7). Στην κορυφή της σχετικής κατάταξης βρίσκεται το Σαν Μαρίνο (1.266,6 θάνατοι/εκατ. πληθ.), ενώ ακολουθούν το Βέλγιο (425,3 θάνατοι/εκατ. πληθ.) και η Ισπανία (413,4 θάνατοι/εκατ. πληθ.) στη δεύτερη και την τρίτη θέση αντίστοιχα. Στην τέταρτη και πέμπτη θέση βρίσκονται η Ιταλία (366,8 θάνατοι/εκατ. πληθ.) και η Γαλλία (267,5 θάνατοι/εκατ. πληθ.) αντίστοιχα, ενώ στη συνέχεια ακολουθούν το Ηνωμένο Βασίλειο (206,4 θάνατοι/εκατ. πληθ.), η Ολλανδία (192,3 θάνατοι/εκατ. πληθ.) και η Ελβετία (150,3 θάνατοι/εκατ. πληθ.). Στις τελευταίες θέσεις της κατάταξης σε ότι αφορά τον αριθμό θανάτων από κορονοϊό συγκριτικά με τον πληθυσμό τους βρίσκονται για μια ακόμη φορά οι χώρες των Βαλκανίων και οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

• Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Σε σύγκριση με τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, την Ιταλία και την Ισπανία, η Ελλάδα καταγράφει τον χαμηλότερο αριθμό θανάτων από κορονοϊό ανά εκατομμύριο πληθυσμού (βλ. Γράφημα 8). Ωστόσο, σε σύγκριση με τις Βαλκανικές χώρες και τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η Ελλάδα παρουσιάζει κοινά patterns εξάπλωσης του COVID-19 (βλ. Γραφήματα 9-10).

• ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΩΝ

Τέλος, σε μια πρώτη προσπάθεια να διερευνήσουμε τους βασικούς παράγοντες που ευθύνονται για την ύπαρξη διαφορετικών patterns εξάπλωσης του νέου κορονοϊού στην Ευρώπη, τα Γραφήματα 11-20 παρουσιάζουν τις συσχετίσεις μεταξύ θανάτων από κορονοϊό ανά εκατομμύριο πληθυσμού και ενός πλήθους παραγόντων που σχετίζονται με την επιβατική κίνηση, τις τουριστικές αφίξεις, την ποιότητα της δημόσιας υγείας, το γηραιό πληθυσμό, το προσδόκιμο ζωής και την πληθυσμιακή συγκέντρωση. Όπως δείχνουν τα αποτελέσματα, όλοι οι δείκτες κινητικότητας εμφανίζουν θετική συσχέτιση με τους θανάτους από κορονοϊό. Επιπλέον, παράγοντες όπως οι αφίξεις τουριστών, το ποσοστό του ανδρικού πληθυσμού άνω των 65 ετών, το προσδόκιμο ζωής και η πληθυσμιακή συγκέντρωση φαίνεται να σχετίζονται θετικά με τους θανάτους από κορονοϊό στην Ευρώπη. Σε αντίθεση με τους παραπάνω παράγοντες, ο αριθμός των νοσοκομειακών κλινών, ο αριθμός των νοσοκομείων και οι φαρμακευτικές δαπάνες φαίνεται να εμφανίζουν αρνητικές συσχετίσεις με τους θανάτους από κορονοϊό.

Σημείωση:

Η κατανομή των χωρών της Ευρώπης ανά γεωγραφική περιοχή στην παρούσα εργασία έχει ως εξής:

Δυτική Ευρώπη: Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ελβετία, Βέλγιο, Ολλανδία, Αυστρία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο και Λιχτενστάιν.

Βόρειες Χώρες: Σουηδία, Νορβηγία, Δανία, Φινλανδία και Ισλανδία.

Υπόλοιπες Μεσογειακές Χώρες: Πορτογαλία, Ανδόρρα, Κύπρος, Σαν Μαρίνο και Μάλτα.

Κεντρική Ευρώπη: Τσεχία, Πολωνία, Σλοβενία, Ουγγαρία και Σλοβακία.

Ανατολική Ευρώπη: Ρουμανία, Ουκρανία, Μολδαβία και Λευκορωσία.

Βαλκανικές Χώρες: Σερβία, Ελλάδα, Κροατία, Βοσνία, Β.Μακεδονία, Βουλγαρία, Αλβανία και Μαυροβούνιο.

Χώρες της Βαλτικής: Λιθουανία, Εσθονία και Λετονία.

Πηγές:

https://www.worldometers.info/coronavirus/#countries

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_airline_passengers