Μαριαννέλλα Κλώκα
“Το εμβόλιο που θα προκύψει, θα είναι ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό“, δήλωσε ο Εμ. Μακρόν κατά τη σύσκεψη πολιτικής και οικονομικής δέσμευσης που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με σκοπό να βρεθούν 7,5 δις ευρώ για εμβόλιο για τον κορωνοϊό. Στην ίδια γραμμή και η γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ. Πρωτόγνωροι και ενδιαφέροντες ήχοι στα αυτιά όσων από εμάς παρακολουθούμε ζητήματα έρευνας και ανάπτυξης εντός χωρών Ε.Ε. εδώ και κάποια χρόνια.
Μια άλλη διάσταση σε αυτές τις δηλώσεις θα μπορούσε να είναι ότι οι συγκεκριμένοι δύο ηγέτες εκπροσωπούν ευρωπαϊκές χώρες με πολύ δυνατή βιομηχανία φαρμάκου. Φαντάζομαι είναι ευρύτατα γνωστά ονόματα εταιρειών όπως Sanofi, Bayer, Merck και άλλων “ισχυρών παιχτών” στο χώρο της έρευνας και ανάπτυξης του φαρμάκου και ενίοτε της καινοτομίας. Μήπως λόγια, που δεν συνοδεύονται από συγκεκριμένες δεσμεύσεις ως προς το πώς θα γίνουν πραγματικότητα, καθησυχάζουν τα πλήθη και ταυτόχρονα κλείνουν το μάτι στον ιδιωτικό τομέα;
Η προαναφερθείσα εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με επιτυχία, καθώς σχεδόν όλα τα χρήματα συγκεντρώθηκαν. Αυτό που ζητάμε όμως ως κοινωνίες – και δεν είναι ακόμα διόλου σαφές – είναι το πώς θα διατεθούν αυτά τα χρήματα, με τι είδους ρήτρες, σε ποιους και με τι ανάθεση, ώστε οι δηλώσεις των ηγετών να γίνουν πραγματικότητα.
Τι θα συμβεί για παράδειγμα με τις πατέντες του εμβολίου εφόσον «δεν θα ανήκει σε κανέναν»; Πώς θα καθοριστεί η τιμή του ώστε να είναι «προσιτό» και πώς θα καταφέρουμε την ανάπτυξή του στην επιθυμητή κλίμακα για να φτάσει σε όλους τους πληθυσμούς του κόσμου χωρίς να επιβαρύνει ούτε τις τσέπες των ανθρώπων, ούτε τους προϋπολογισμούς των Υπουργείων Υγείας; Θα δημιουργηθεί ένας νέος δημόσιος φορέας που θα γίνει κάτοχος των πατεντών της καινοτομίας που θα προκύψει για θεραπείες ή εμβόλιο για τον κορωνοϊό ή θα καταλήξουμε πάλι σε θρίαμβο του υπάρχοντος μοντέλου που θα δίνει πλήρη έλεγχο στον ιδιωτικό τομέα; Τώρα που είναι σαφές ότι η Ε.Ε. και άλλα κράτη βάζουν εξαρχής χρήματα, πώς θα διασφαλίσουμε το δημόσιο συμφέρον;
Το σίγουρο σε όσα μας αφορούν ως κοινωνία πολιτών είναι πως θα επιδιώξουμε την εκπροσώπηση και τη συμμετοχή μας σε κάθε συζήτηση για το πώς θα χρηματοδοτηθούν από δημόσιους πόρους οι προσπάθειες των ερευνητών του ιδιωτικού τομέα για να διεκδικήσουμε να είναι το παραγόμενο αποτέλεσμα «παγκόσμιο δημόσιο αγαθό». Η συζήτηση πρέπει να ανέβει στην πολιτική ατζέντα, ξεκαθαρίζοντας τι σημαίνει όχι μονοπωλιακή πρόσβαση, όπως δήλωσε ο Έλληνας Πρωθυπουργός κατά την ίδια συνάντηση της Ε.Ε. Αφού διασαφηνιστεί ο όρος, είναι απαραίτητη η συντονισμένη άσκηση πίεσης προς τις Βρυξέλλες αλλά και προς τους άλλους ηγέτες που χρηματοδοτούν τις προσπάθειες της ΕΕ για να γίνουν οι απαραίτητες πολιτικές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση.
Η έως τώρα εμπειρία και οι εγγραφές μας από την πανδημία, μας κόστισαν την όποια ανεμελιά και ξενοιασιά είχε απομείνει. Σε αυτή τη βίαιη ενηλικίωση, μάλλον πρέπει να επιδείξουμε περισσότερη κοινή λογική και εξυπνάδα: έχοντας ως βασική προτεραιότητα το δημόσιο συμφέρον, και προσφέροντας ήδη δημόσια χρηματοδότηση ποικιλοτρόπως, να ανταμείψουμε και την ιδιωτική πρωτοβουλία που υπηρετεί την καινοτομία, αλλά όχι με όρους χρηματιστηρίου. Να οριοθετήσουμε μια θέση στον ιδιωτικό τομέα στην παγκόσμια μάχη απέναντι στις προκλήσεις υγείας, που να του παρέχει κίνητρα, να μπορεί να μειώνει το επενδυτικό ρίσκο αλλά και να διέπεται από διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα. Ως κοινωνία των πολιτών, έχουμε ευθύνη να μην το αφήσουμε αυτό μόνο στα χέρια των ειδικών, αλλά να επιμείνουμε μέχρι να συμβεί.
