Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, το ΚΕΘΕΑ ανακοίνωσε τον ετήσιο απολογισμό του, επισημαίνοντας ότι η επόμενη μέρα της πανδημίας σε ό,τι αφορά τις εξαρτήσεις εγείρει σημαντικές ανησυχίες.
Το 2019 το ΚΕΘΕΑ προσέφερε 14.556 θέσεις θεραπείας σε ανθρώπους με πρόβλημα εξάρτησης από τα ναρκωτικά και τις οικογένειές τους στον δρόμο, στις μονάδες του στην κοινωνία και στις φυλακές.
Οι 8 στους 10 στα προγράμματα απεξάρτησης είναι άνδρες με μέση ηλικία τα 31 έτη. Είχαν την πρώτη επαφή με τις ουσίες σε ηλικία 16 ετών, οι 9 στους 10 δοκιμάζοντας κάνναβη. Ως κύρια ουσία χρήσης, για την οποία ζητούν βοήθεια από το ΚΕΘΕΑ αναφέρουν την ηρωίνη και τα οπιοειδή (41,7%), την κάνναβη (36%) και με αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια την κοκαΐνη (14,2 % το 2019 έναντι 7,3% το 2015). Οι μισοί είναι άνεργοι, 1 στους 3 αναφέρει σοβαρά ψυχολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα και οι 4 στους 10 έχουν δικαστικές εκκρεμότητες.
Οι λεγόμενες «νόμιμες εξαρτήσεις», από το αλκοόλ, τα τυχερά παιχνίδια, το διαδίκτυο και τις εφαρμογές του, για τις οποίες το ΚΕΘΕΑ προσέφερε 1.689 θέσεις θεραπείας το 2019, προσδίδουν στο πρόβλημα της εξάρτησης νέες όψεις, διευρύνοντας τον αριθμό, τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες όσων έχουν ανάγκη από βοήθεια.
Το επόμενο διάστημα οι επιπτώσεις της πανδημίας σε ψυχοκοινωνικό και οικονομικό επίπεδο μπορεί να οδηγήσουν σε επιδείνωση του φαινόμενου των εξαρτήσεων. Ψυχοπιεστικές καταστάσεις όπως το lockdown αυξάνουν το άγχος και την κατάθλιψη και ενισχύουν την καταφυγή σε νόμιμες και παράνομες ουσίες ή άλλες μορφές εθισμού ως μια μορφή αυτοθεραπείας. Για ορισμένους ανθρώπους η επίδραση αυτή μπορεί να είναι μακροπρόθεσμη. Το ίδιο διάστημα οι πρωτοφανείς περιορισμοί στη λειτουργία των οργανισμών θεραπείας απείλησαν το κοινωνικό δικαίωμα των εξαρτημένων σε φροντίδα.
Το ΚΕΘΕΑ μπόρεσε σε μεγάλο βαθμό να εξασφαλίσει τη θεραπευτική συνέχεια για τα μέλη του και να διατηρήσει ανοικτή την πρόσβαση σε βοήθεια για νέους εξυπηρετούμενους, ενώ απέφυγε πλήρως την εκδήλωση κρουσμάτων στις δομές του, με σημαντικές τροποποιήσεις στην καθημερινή του λειτουργία και εκτεταμένη χρήση ψηφιακών μέσων στη θέση της πρόσωπο με πρόσωπο επαφής.
Το επόμενο διάστημα ο COVID-19 θα συνεχίσει να επηρεάζει τις εξελίξεις στον χώρο των εξαρτήσεων, όχι μόνο με την πιθανότητα ενός δεύτερου κύματος αλλά και λόγω της προβλεπόμενης οικονομικής κρίσης. Οι οικονομικές κρίσεις συνδέονται με επιδείνωση της σωματικής και ψυχικής υγείας του πληθυσμού, όξυνση του φαινομένου των εξαρτήσεων και περαιτέρω περιθωριοποίηση των ευάλωτων ομάδων, με ταυτόχρονη μείωση πόρων και προσωπικού στον χώρο της υγείας και της κοινωνικής φροντίδας.
Εκτιμάται ότι τα επόμενα χρόνια μπορεί να ενταθούν στη χώρα μας φαινόμενα ανάλογα με αυτά που παρατηρήθηκαν από το 2010 και μετά, λόγω της κρίσης, όπως η εμφάνιση πιο φθηνών και επικίνδυνων ναρκωτικών, η αύξηση της αστεγίας, η εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών, η μείωση του κινήτρου για θεραπεία και η μεγέθυνση των δυσκολιών κοινωνικής και εργασιακής ένταξης για όσους απεξαρτώνται. Σε τέτοιες συνθήκες είναι επίσης πιθανόν η γενικευμένη ανασφάλεια και η οργή να βρουν διέξοδο στην επιθετικότητα απέναντι σε όσους διαφέρουν ή βρίσκονται στο περιθώριο, οδηγώντας σε στοχοποίηση κοινωνικά αδύναμων ομάδων, όπως οι εξαρτημένοι χρήστες.
Η πανδημία ανέδειξε τη σημασία του δημόσιου συστήματος υγείας και την ανάγκη ενίσχυσής του. Αναπόσπαστο μέρος του είναι και τα προγράμματα πρόληψης και θεραπείας των εξαρτήσεων. Η ενίσχυση των προγραμμάτων είναι το κλειδί για να αποφευχθεί η διεύρυνση των ανισοτήτων στην υγεία και να μειωθεί το κοινωνικό και οικονομικό κόστος των εξαρτήσεων. Συγχρόνως χρειάζεται συστηματική υποστήριξη και στοχευμένη εκπαίδευση των επαγγελματιών για την αποτελεσματική υποστήριξη των εξαρτημένων στις νέες συνθήκες, διευρυμένη συνεργασία μεταξύ των θεραπευτικών προγραμμάτων και των δημόσιων μονάδων υγείας για τη φροντίδα της υγείας των εξαρτημένων και διαρκής παρακολούθηση και ανάλυση των νέων τάσεων.
ΔΕΙΤΕ ΤΟΝ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΟΥ ΚΕΘΕΑ 2019
