Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οδηγούν στη μετανάστευση: από την ασφάλεια, τη δημογραφία και τα ανθρώπινα δικαιώματα έως τη φτώχεια και την κλιματική αλλαγή.
Ο αριθμός των πολιτών τρίτων χωρών που ζούσαν σε χώρα της ΕΕ την 1η Ιανουαρίου 2019 ανερχόταν σε 21,8 εκατομμύρια, αντιπροσωπεύοντας το 4,9% του πληθυσμού της ΕΕ-27. Επιπλέον 13,3 εκατομμύρια άτομα που ζούσαν σε μία από τις χώρες της ΕΕ (27 κράτη-μέλη) την 1η Ιανουαρίου 2019 ήταν πολίτες άλλης χώρας της ΕΕ.
Γιατί οι άνθρωποι μεταναστεύουν προς την Ευρώπη και εντός της ΕΕ;
Παράγοντες απώθησης και έλξης
Οι παράγοντες απώθησης είναι οι λόγοι που ωθούν κάποιον να φύγει από ένα μέρος (χώρα προέλευσης). Οι παράγοντες έλξης είναι οι λόγοι που ελκύουν τους εν δυνάμει μετανάστες ή πρόσφυγες προς μια συγκεκριμένη περιοχή. Υπάρχουν τρεις σημαντικοί παράγοντες απώθησης και έλξης.
Κοινωνικοπολιτικοί παράγοντες
Οι εθνικές, θρησκευτικές, φυλετικές, πολιτικές και πολιτιστικές διώξεις ωθούν τους ανθρώπους να φύγουν από τη χώρα τους. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι ο πόλεμος ή (η απειλή) σύγκρουσης και η δίωξη της κυβέρνησης. Όσοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους λόγω ένοπλων συγκρούσεων, παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή διώξεων θεωρούνται συνήθως ανθρωπιστικοί πρόσφυγες. Αυτό θα επηρεάσει τη χώρα εγκατάστασής τους, καθώς ορισμένες χώρες υιοθετούν πιο φιλελεύθερη προσέγγιση όσον αφορά την αποδοχή ανθρωπιστικών προσφύγων απ’ ό,τι άλλες. Τα άτομα αυτά είναι πιθανό να μεταβούν στην πλησιέστερη ασφαλή χώρα που δέχεται αιτούντες άσυλο.
Τα τελευταία χρόνια, πολλοί άνθρωποι κατέφυγαν στην Ευρώπη λόγω συγκρούσεων, διώξεων και τρομοκρατίας στη χώρα τους. Πάνω από το ένα τέταρτο των 295.800 αιτούντων άσυλο στους οποίους παραχωρήθηκε καθεστώς προστασίας στην ΕΕ το 2019 προήλθε από εμπόλεμες ζώνες της Συρίας, με το Αφγανιστάν και το Ιράκ να κατέχουν τη δεύτερη και τρίτη θέση αντίστοιχα.
Διαβάστε περισσότερα για αιτούντες άσυλο στην ΕΕ.
Δημογραφικοί και οικονομικοί παράγοντες
Η δημογραφική αλλαγή καθορίζει τον τρόπο μετακίνησης και μετεγκατάστασης των ατόμων. Ένας αυξανόμενος ή συρρικνώμενος, γηράσκων ή νεανικός πληθυσμός έχει αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη και τις ευκαιρίες απασχόλησης στις χώρες καταγωγής ή στις πολιτικές μετανάστευσης των χωρών προορισμού.
Η δημογραφική και οικονομική μετανάστευση σχετίζεται με τα πρότυπα εργασίας, το ποσοστό ανεργίας και τη συνολική κατάσταση της οικονομίας μιας χώρας. Στους παράγοντες έλξης συμπεριλαμβάνονται οι υψηλότεροι μισθοί, οι καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης, το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο και οι ευκαιρίες εκπαίδευσης. Εάν οι οικονομικές συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές και κινδυνεύουν να υποχωρήσουν, ένας μεγαλύτερος αριθμός ατόμων ενδέχεται να μεταναστεύσει σε χώρες με καλύτερες προοπτικές.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας του ΟΗΕ, οι διακινούμενοι εργαζόμενοι, που μεταναστεύουν με σκοπό την εύρεση απασχόλησης, ανήλθαν σε περίπου 164 εκατομμύρια παγκοσμίως το 2017, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν τα δύο τρίτα των διεθνών μεταναστών. Το 70% σχεδόν μετέβη σε χώρες με υψηλό εισόδημα, το 18,6% σε χώρες υψηλού μεσαίου εισοδήματος, το 10,1% σε χώρες μεσαίου εισοδήματος και το 3,4% σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Το περιβάλλον υπήρξε πάντα αιτία πληθυσμιακών μετακινήσεων εξαιτίας περιβαλλοντικών αλλαγών, όπως είναι οι πλημμύρες, οι τυφώνες και οι σεισμοί. Ωστόσο, το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής αναμένεται να επιδεινώσει ακραία καιρικά φαινόμενα, το οποίο σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι ίσως χρειαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα τους στο μέλλον.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), περιβαλλοντικοί μετανάστες είναι “τα άτομα που, εξαιτίας εξαναγκαστικών αιτιών, ξαφνικών ή σταδιακών αλλαγών στο περιβάλλον οι οποίες επηρεάζουν δυσμενώς τις ζωές ή τις συνθήκες διαβίωσής τους, είναι υποχρεωμένα να εγκαταλείψουν τις εστίες τους ή το επιλέγουν – είτε προσωρινά, είτε μόνιμα- και τα οποία μετακινούνται μέσα στα όρια της χώρας τους ή διασυνοριακά“.
Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο ακριβής αριθμός των περιβαλλοντικών μεταναστών ανά τον κόσμο. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από 25 εκατομμύρια έως 1 δισεκατομμύριο έως το έτος 2050.
Νέο σύμφωνο μετανάστευσης της ΕΕ
Η αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης και η προστασία των εξωτερικών συνόρων αποτελεί προτεραιότητα της ΕΕ εδώ και πολλά χρόνια. Στις 23 Σεπτεμβρίου η Επιτροπή πρότεινε ένα νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο το οποίο ορίζει βελτιωμένες και ταχύτερες διαδικασίες στο σύστημα μετανάστευσης και ασύλου της ΕΕ. Το νέο σύμφωνο είναι μια αναθεώρηση του κανονισμού του Δουβλίνου, που προσδιορίζει το κράτος μέλος που είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου.
Πηγή: europarl.europa.eu
