Καμπάνια “Opening Doors For Europe’s Children” / «Ανοίγοντας Πόρτες για τα Παιδιά της Ευρώπης» 2014 – 2020: Μια (ακόμη) Χαμένη Ευκαιρία για τα παιδιά της Ελλάδας

Ελένη Γεώργαρου,

νομικός, τ. δικηγόρος Εφετείου Θεσσαλονίκης,

Πρόεδρος σωματείου «Δικαίωμα στην Οικογένεια»

Δίκτυο αναδόχων γονέων και εθελοντών για την εξωιδρυματική κοινωνική φροντίδα των ανηλίκων

« Το παιδί για την πληρέστερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, πρέπει να μεγαλώνει μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, σ’ ένα κλίμα ευτυχίας, αγάπης και κατανόησης». Από το προοίμιο της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Κύρωση από την Ελλάδα 1992.

Το Νοέμβριο του 2020, μόλις 1,5 μήνα πριν, δημοσιεύθηκε η Τελική ΄Εκθεση (Final Report https://www.eurochild.org/initiative/opening-doors-pan-european-de-institutionalisation-campaign) της Καμπάνιας “Οpening Doors for Europe’s Children” Πανευρωπαϊκή Καμπάνια για την Αποϊδρυματοποίηση,   για την περίοδο της εξαετίας 2014 – 2020. Eίναι η  περίοδος κατά την οποία άρχισε και ολοκληρώθηκε σε στόχο την κάλυψη 16 χωρών της Ευρώπης,  ένα πρόγραμμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης πάνω στο ζήτημα της μετάβασης των παιδιών που ζουν σε ιδρυματικές δομές, στην οικογενειακή – και κοινοτική – φροντίδα.

Η μετάβαση αυτή  υλοποιείται μέσω της αναδοχής και της υιοθεσίας, της εντατικής προσπάθειας στήριξης των ευπαθών φυσικών οικογενειών με σκοπό είτε να κρατήσουν, είτε να αναλάβουν εκ νέου τη φροντίδα των παιδιών τους που εντάχθηκαν εν τω μεταξύ στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, της ουσιαστικής υποστήριξης των ενηλίκων πια ανθρώπων που αποχωρούν από το προνοιακό σύστημα και βαίνουν προς την κοινωνική ένταξη, με τη διαμόρφωση συνθηκών παροχής  ίσων ευκαιριών με τους συνομηλίκους τους που δεν ανατράφηκαν σε ιδρύματα.

Η καμπάνια «Οpening Doors” ήταν προϊόν συνεργασίας 5 διεθνών οργανισμών και δικτύων: Eurochild, Hope and Homes for Children, Διεθνούς Οργανισμού Φορέων  Κοινωνικής Φροντίδας (IFCO), του ευρωπαϊκού κλάδου της Διεθνούς Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών Κοινοτήτων (FICE Europe) και του οργανισμού «SOS Children’s Villages International».

Η καμπάνια διεξήχθη τυπικά σε 16 χώρες της Ευρώπης, μέλη της Ε.Ε., υπό ένταξη χώρες, γειτονικές χώρες : Αυστρία, Βέλγιο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Εσθονία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μολδαβία, Πολωνία, Ρουμανία, Σερβία, Ισπανία και Ουκρανία. Με το τέλος της ή το μεγαλύτερο τμήμα της   συντάχθηκε από τους οργανωτές η  η Τελική ΄Εκθεση της εξαετίας για τα έτη 2014-2020.

Τα αποτελέσματα αυτής της καμπάνιας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινότητας των χωρών στις οποίες αναπτύχθηκε συνοψίζονται στα εξής :

1) Παρά τις αρχικές στοχεύσεις  δεν αξιοποιήθηκε ή δεν αξιοποιήθηκε επαρκώς από επτά περίπου χώρες ενώ κάποιες από αυτές δεν παρέδωσαν τελικά στοιχεία και αποτελέσματα

2) Αξιοποιήθηκε ιδιαίτερα από χώρες της πρώην ανατολικής Ευρώπης οι οποίες απορρόφησαν και σημαντικό αριθμό κονδυλίων από τα διαρθωτικά ταμεία της Ε.Ε.  (ESF και ERDF / Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και Ταμείο και Ευρωπαϊκό Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης ), Βοσνία – Ερζεγοβίνη  2,5 εκατ. ευρώ (κάτοικοι 3. 300.000), Βουλγαρία 160 εκατ. ευρώ (κάτοικοι 7.200.000), Κροατία 50 εκατ. ευρώ (κάτοικοι 4.058.000), Εσθονία 6 εκατ. ευρώ (κάτοικοι 1.350.000) Ελλάδα 15 εκατ. ευρώ (κάτοικοι 10.720.000), Ουγγαρία 18,70 εκατ. ευρώ (κάτοικοι 9.800.000) Λεττονία 91 εκατ. ευρώ (κάτοικοι 1.920.000) Λιθουανία 76 εκατ. ευρώ ( κάτοικοι 2.800.000) Ρουμανία 100 εκατ. ευρώ ( κάτοικοι 19.400.000) , Σερβία 1,45 εκατ. ευρώ (κάτοικοι 6.982.000)  

3)  Συνέβαλε στο να δοθεί προτεραιότητα  στις  μεταρρυθμίσεις  για την προστασία των παιδιών και την αποϊδρυματοποίηση στις χώρες : Βουλγαρία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Μολδαβία, Ρουμανία και Ουκρανία. Αυτές οι χώρες έχουν σήμερα λιγότερα παιδιά σε ιδρυματική  φροντίδα και αύξησαν στην παροχή της οικογενειακής ανάδοχης φροντίδας 2)

Συνέβαλε ώστε η Ε.Ε. να  συμπεριλάβει και τις  μεταρρυθμίσεις αποϊδρυματοποίησης των ανηλίκων στην παρακολούθηση των κοινωνικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων στα Κράτη-Μέλη. Ο μελλοντικός προϋπολογισμός της Ε.Ε. στην επόμενη προγραμματική περίοδο 2020 – 2027 αναμένεται να προωθήσει πόρους για τις μεταρρυθμίσεις που αφορούν τη μετάβαση του προνοιακού συστήματος,  από τη ιδρυματική φροντίδα των παιδιών σε αυτήν  που θα  βασίζεται στην οικογένεια και στην κοινότητα ενώ  αναμένεται να προωθήσει την κοινωνική ένταξη των παιδιών από αποχωρούν μετά την ενηλικίωσή τους από το σύστημα κοινωνικής φροντίδας.

Με την πρώτη κιόλας ανάγνωση της ΄Εκθεσης  διαπιστώνει κανείς το αναμενόμενο. Η Ελλάδα επέλεξε να απουσιάσει  από όλη αυτήν την διαδικασία που θα έδινε στην ελληνική κοινωνία τη δυνατότητα να ενημερωθεί και να κατανοήσει γιατί η φροντίδα των απροστάτευτων παιδιών σε ιδρύματα, ως η συντριπτικά επικρατούσα μορφή  κοινωνική φροντίδας στη χώρας μας, συνιστά  στην πραγματικότητα μια βάναυση παραβίαση των δικαιωμάτων των παιδιών, όπως αυτά προβλέπονται στην Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού που είναι νόμος του ελληνικού κράτους από το 1992. Σε αυτήν την παρελθούσα εξαετία, η Ελλάδα είχε τη δυνατότητα να απορροφήσει ευρωπαϊκούς πόρους και να προετοιμάσει Πολιτεία  και κοινωνία,  να μάθουν, να ευαισθητοποιήσουν, να  οργανώσουν  όλες  τις αναγκαίες και απαραίτητες αλλαγές  στο Σύστημα Κοινωνικής Φροντίδας των Ανηλίκων. ΄Ηταν ο χρόνος που η χώρα μπορούσε συντεταγμένα,  να σχεδιάσει την Εθνική Στρατηγική και το Εθνικό Πλαίσιo για την κοινωνική προστασία του Παιδιού, να δημιουργήσει κοινούς τόπους σε συνεργασία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (κρατικές κοινωνικές υπηρεσίες, τοπική αυτοδιοίκηση, οργανώσεις της  «Κοινωνίας των Πολιτών», φορείς Παιδικής Προστασίας με ή χωρίς δομές φιλοξενίας παιδιών, εκπαιδευτικούς φορείς, δικαστικές και εισαγγελικές Αρχές, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς ψυχικής υγείας για το Παιδί χωρίς αποκλεισμούς και επιλεκτικές, συνήθως μη αποδοτικές συνεργασίες με προσκείμενους στην εκάστοτε κυβέρνηση εταίρους.

Να ενημερώσει και ευαισθητοποιήσει την κοινωνία προς την κατεύθυνση ενός ευρύτερου εξωιδρυματικού μοντέλου παιδικής προστασίας, να  προετοιμάσει την  κοινότητα να συμμετέχει στις αλλαγές αυτές με ρεαλιστικούς όρους, αποκαλύπτοντας πλέον την αλήθεια χωρίς επίπλαστες συγκαλύψεις, για την πλήρη ακαταλληλότητα του ιδρυματικού μοντέλου διαβίωσης των παιδιών (σε διάφορες εκδοχές του)  που επιπλέον λειτουργεί στη χώρα μας χωρίς έλεγχο, χωρίς εποπτεία, χωρίς καμιά στόχευση για το μέλλον και τη ζωή χιλιάδων παιδιών. Παιδιών εγκαταλειμμένων στην τύχη που τους επιφυλάσσουν  διοικήσεις  φορέων που έχουν η κάθεμία  τη δική της  στρατηγική στόχευση και  που συχνότατα,  δεν ταυτίζεται με το συμφέρον των παιδιών που περιθάλπονται στα ιδρύματα. Να επισημαίνει στους ΄Ελληνες που με τόση γενναιοδωρία συνδράμουν κατά τις καμπάνιες συγκέντρωσης χρημάτων των ιδρυμάτων για τα παιδιά που ζουν σε αυτά, ότι τα χρήματα τους κατευθύνονται σε δομές που καταπατούν τους διεθνείς, ευρωπαϊκούς και εθνικούς νόμους και τις επίσημες συστάσεις για την κατάλληλη ανατροφή των παιδιών , πως αγνοούν και παραβιάζουν το δικαίωμα του κάθε παιδιού να μεγαλώνει στη δική του οικογένεια, με τους δικούς του γονείς, αναδόχους ή θετούς εάν δεν μπορεί να είναι οι φυσικοί γονείς του, πως κανείς μα κανείς στην Ελλάδα σήμερα δεν είναι σε θέση να βεβαιώσει ότι τα παιδιά των ιδρυμάτων μεγαλώνουν με το καλύτερο δυνατό τρόπο, πως δεν υφίστανται στερήσεις, δευτερογενείς κακοποιήσεις, στιγματισμό, περιθωριοποίηση, προσβολές της προσωπικότητάς τους  και ότι το συμφέρον τους επιβάλλει να συνεχίσουν να μένουν έγκλειστα σε ιδρύματα.

 ΄Αλλωστε όπως ορθά διατυπώθηκε  σε Ειδική ΄Εκθεσή  της η Ανεξάρτητη Αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη, Βοηθού Συνηγόρου του Παιδιού  το 2020, μεταξύ των άλλων,  για τον εννοιολογικό προσδιορισμό του ιδρύματος, «ίδρυμα είναι αυτό του οποίου  οι ανάγκες (και οι στοχεύσεις, θα προσθέταμε) καθαυτού του ιδρύματος ως δομής, προηγούνται πάντα των αναγκών των φιλοξενούμενων». Την άποψη αυτή αποδεικνύει και η πραγματικότητα της χώρας μας στην οποία  (χωρίς δημοσιευμένα στοιχεία δυστυχώς)  τα τελευταία 10 χρόνια, οι δομές κλειστής φροντίδας παιδιών τυπικής ανάπτυξης πολλαπλασιάστηκαν και καμιά δεν έκλεισε, αφού δεν έγινε καμιά προσπάθεια   να υποκατασταθεί, έστω κατά σημαντικό μέρος από την εξωιδρυματική κοινωνική φροντίδα.

Η Ελλάδα, κατά την περίοδο που όφειλε να συμμετέχει ενεργά στην προώθηση των στόχων της καμπάνιας «Ανοίγοντας πόρτες για τα Παιδιά της Ευρώπης» 2014-2020 – οπωσδήποτε μέσα σε δυσχερείς  συνθήκες που η οικονομική κρίση στη χώρα δημιουργούσε  οι οποίες  όμως δεν επηρέαζαν το σχεδιασμό και την προετοιμασία πραγματικών  μεταρρυθμίσεων στο συγκεκριμένο τομέα, αντίθετα θα έφερναν πόρους και θέσεις απασχόλησης – επέλεξε να μην κάνει τίποτα και να αγνοήσει μια μεγάλη ευκαιρία δημοσιοποίησης των προβλημάτων της ιδρυματικής κοινωνικής φροντίδας υπό την αιγίδα φορέων συνεργαζόμενων με την Ε.Ε..

Παρέλειψε να θέσει υπόψη της κοινωνίας την κατ΄εξακολούθηση, διαπιστωμένη παραβίαση συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των παιδιών μέσω του συγκεκριμένου τρόπου ανατροφής τους και την άμεση ανάγκη  μεταρρύθμισής του με την – σταδιακή – μετάβαση από την ιδρυματική στην οικογενειακή – και κοινοτική – φροντίδα, με έναν παράλληλο μετασχηματισμό των φορέων παροχής υπηρεσιών «κλειστής»  φροντίδας, σε ένα άλλου τύπου μοντέλο κοινωνικής υποστήριξης της Οικογένειας και του Παιδιού, με συμπληρωματικό έργο σε εκείνο των κρατικών και δημοτικών κοινωνικών υπηρεσιών.   Αντί γι αυτό, και χωρίς καμιά ειδική προετοιμασία της ελληνικής κοινωνία, μάλλον με παραπλάνησή της  για τα προσδοκώμενα αποτελέσματα,   επέλεξε το 2018 να ψηφίσει απλώς ένα νόμο, τον 4538/2018 εμφανίζοντάς τον ως «πολυαναμενόμενη» μεταρρύθμιση και  που αποτελέσθηκε  από τέσσερα  μέρη: α) την επανάληψη παλαιότερων νομοθετικών διατάξεων που απλώς δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, χωρίς μάλιστα να συμπεριλάβει τη σημαντικότερη, δηλαδή την υποχρεωτική για τα ιδρύματα οργάνωση προγραμμάτων αποϊδρυματοποίησης (αρθ. 14 π.δ. 337/1993)  β) τις ρυθμίσεις για τα Μητρώα Ανηλίκων, τα Μητρώα Υποψηφίων και  Εγκεκριμένων Αναδόχων και Θετών Γονέων (προτάσεις της γράφουσας «Η αναδοχή ως θεσμός κοινωνικής προστασίας των ανηλίκων» Νομική Βιβλιοθήκη 2016)  που εν μέρει υπήρχαν στη νομοθεσία του 2009, η οποία ουδέποτε εφαρμόστηκε  γ) ρυθμίσεις για τη επαγγελματική αναδοχή και την αναδοχή στο πλαίσιο της Δικαιοσύνης για τους ανηλίκους, διατυπωμένες με τρόπο που γνωρίζαμε εξαρχής,  ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν αφού δεν υπήρχε το υπόβαθρο εφαρμογής τους  και δ) μια διεθνώς ανύπαρκτη και παράδοξη «πατέντα» για ηλεκτρονικό σύστημα διασύνδεσης ανθρώπων, υποψηφίων αναδόχων και θετών γονέων και παιδιών,  χωρίς  να υπάρχουν  ή να προβλεφθούν οι αναγκαίες προϋποθέσεις να υποστηριχτεί σωστά τόσο τεχνικά όσο και ουσιαστικά.

Η τελευταία ρύθμιση προφανώς θεσπίστηκε και ας μη λέχθηκε ανοιχτά, για να αντιμετωπιστεί η αδιαφάνεια, η διαφθορά κάποτε, η άγνοια και η κακή δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία που διέτρεχε το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας  και στον τομέα των υιοθεσιών (εκφράζοντας μια γενική αντίληψη και όχι ασφαλώς το σύνολο των φορέων που εργάστηκαν πάνω στον τομέα αυτό). Επανειλημμένα ακούγονταν στην κοινωνία διαμαρτυρίες γιατί ο τάδε ή ο δείνα κρατικός φορέας καθυστερεί πολύ τις  υιοθεσίες  βρεφών  (για αναδοχή στην πραγματικότητα δεν υπήρχε κανένας λόγος να προβλεφθεί καμιά ηλεκτρονική διαδικασία γιατί ως θεσμός έχει πολύ διαφορετικές απαιτήσεις από την υιοθεσία), γιατί βρέφη παραμένουν μεγάλα χρονικά διαστήματα στα Νοσοκομεία  ή γιατί οι υιοθεσίες προωθούνται συχνά  επιλεκτικά κατά προτεραιότητα σε κατοίκους Αθήνας και Θεσσαλονίκης όπου βρίσκονται  και οι δομές προστασίας βρεφών. Η αλήθεια και το ψέμα στο θέμα αυτό ουδέποτε μπορούσε να αποδειχθεί γιατί όλο το σύστημα αυτό τελούσε και τελεί, σε  καθεστώς απόλυτης αδιαφάνειας, καθώς  ποτέ δεν έρχονται στη δημοσιότητα αριθμητικά αλλά κυρίως  ποιοτικά στοιχεία δράσης των πιστοποιημένων φορέων για τις  υιοθεσίες βρεφών.  Όταν κάτω από τα μάτια μας, υιοθετούσαν γρήγορα και με ευκολία διάφορα πρόσωπα με επιρροή και «γνωριμίες»  στην κοινωνία, ενώ αργούσαν πολύ ή δεν υιοθετούσαν ποτέ οι υπόλοιποι κοινοί θνητοί που μάλιστα είχαν την ατυχία να ζουν σε απομακρυσμένες περιφέρειες , σαφώς φαίνεται ότι πολλά πράγματα δεν πήγαιναν καλά στον τομέα αυτόν. Και φυσικά το πρόβλημα που δεν μπορούσε να επιλύσει το Κράτος, το έλυνε η ίδια η ζωή δια των ιδιωτικών υιοθεσιών, με τρόπους θεμιτούς ή αθέμιτους. Δεν υπήρξε επίσης η  πολιτική εντιμότητα να λεχθεί η αλήθεια από επίσημα χείλη, ότι η προσφορά (βρεφών και νηπίων προς υιοθεσία) είναι πολύ μικρότερη της ζήτησης συνεπώς οποιοδήποτε τεχνικό σύστημα και εάν εφαρμοστεί δεν θα μπορούν να ικανοποιηθούν οι περισσότερες αιτήσεις υιοθεσίας βρεφών σε μια χώρα με μεγάλα ποσοστά υπογονιμότητας και ατεκνίας.   

Αίφνης η κοινωνία «φαντασιώθηκε» ότι με την ψήφιση ενός νόμου όλοι οι άτεκνοι άνθρωποι θα αποκτήσουν τα  παιδιά που θέλουν, όπως τα θέλουν και όλα τα ιδρύματα θα αδειάσουν. Όμως ποτέ ένας νόμος δεν μπορεί να επιφέρει μεταρρυθμίσεις – ο ίδιος ο νόμος από μόνος του δεν συνιστά μεταρρύθμιση αλλά τα αποτελέσματά της εφαρμογής του –  όταν δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες και δεν έχουν κατανοηθεί οι ανάγκες που καλείται να καλύψει. Η μεταρρύθμιση συνεπώς δεν έγινε ποτέ, ούτε μπορεί να γίνει με βάση αυτό το νομοθέτημα ως έχει,  γιατί στηρίχτηκε με απόλυτη μονομέρεια στον δημόσιο τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών, εν πολλοίς απροετοίμαστο αριθμητικά αλλά κυρίως ποιοτικά και οργανωτικά, ενώ η Κοινωνική Φροντίδα των Ανηλίκων – το θέσαμε επανειλημμένα-  αποτελεί έναν πολύπλευρο και πολυπαραγοντικό τομέα στον οποίο συμμετέχει υποχρεωτικά εκτός από το Σύστημα Κοινωνικής Πρόνοιας, η Δικαιοσύνη, η  Υγεία, η Εκπαίδευση, η Οικονομία αλλά και ο εθελοντισμός.  

Η Ελλάδα δια των θεσμικών εκπροσώπων της θεωρεί λάθος,  ότι αλλαγή στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας ανηλίκων θα επιτευχθεί μόνο με την πρόσληψη  κοινωνικών λειτουργών από το κράτος  και αναγάγουν τους κοινωνικούς λειτουργούς (που είναι μάλιστα επαγγελματίες με πλημμελή αρχική  εκπαίδευση και χωρίς  επιμόρφωση σε νεότερους θεσμούς κοινωνικής πολιτικής στην Ελλάδα και την εφαρμογή τους) ως τους μόνους επαγγελματίες που οφείλουν να επωμιστούν όλο το βάρος της μεταρρυθμιστικής πολιτικής στην κοινωνική φροντίδα των ανηλίκων.

 Και μετά τη αλλαγή της κυβέρνησης στην χώρα το 2019 τα πράγματα δεν βελτιώθηκαν. Αντί να διορθωθεί και να επανεξεταστεί με την συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών, ένα σύστημα που έδωσε ήδη δείγματα γραφής για την αναποτελεσματικότητά του και τη λανθασμένη προσέγγισή του στα ζητήματα που κλήθηκε να επιλύσει (όπως η απροθυμία των ιδρυμάτων να συμμετέχουν στην αποϊδρυματοποίηση, η απροθυμία, η αδιαφορία και η αδυναμία κοινωνικών υπηρεσιών Περιφερειακών Ενοτήτων και Κέντρων Κοινωνικής Πρόνοιας να εργαστούν για τη συγκρότηση Μητρώων,  η έλλειψη ενδιαφέροντος της κοινωνίας για την αναδοχή και ειδικότερα για την αναδοχή παιδιών που δεν θεωρούνται ελκυστικά λόγω ηλικίας, ειδικών αναγκών, δικαιώματος επικοινωνίας  με τη φυσική τους οικογένεια, αναπήρων,  η μη εφαρμογή των προβλεπόμενων από το νόμο προγραμμάτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των υποψηφίων αναδόχων και θετών γονέων κ.α.) συνεχίστηκε με τον ίδιο λάθος τρόπος, οδηγώντας στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα: Τη δυσαρέσκεια της κοινωνίας και τον εγκλωβισμό χιλιάδων παιδιών που θα μπορούσαν να αποκατασταθούν σε ένα οικογενειακό πλαίσιο, στον τόπο ή κοντά στο τόπο  όπου ζούσαν μέχρι τότε,  χωρίς να αποκοπούν βίαια από πρόσωπα του γνώριμου περιβάλλοντός τους και χωρίς να τα μεταχειρίζονται ως «προϊόντα προς διάθεση» και προς πάσα κατεύθυνση. Ας φανταστούμε ένα 10χρονο παιδί που έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση ή έχει επιδείξει ήδη  παραβατική συμπεριφορά ή έκανε χρήση ουσιών στο φυσικό οικογενειακό του περιβάλλον ή παρακολουθούσε χρήση ουσιών από γονείς και το τραυματικό παρελθόν του «τρομάζει» αλλεπάλληλους άγνωστους υποψήφιους αναδόχους γονείς.

Και η διαδικασία επαναλαμβάνεται, σίγουρα όχι προς όφελος του παιδιού, ενώ ο κίνδυνος μια αναδοχή να καταρρεύσει σύντομα, γιατί οι κοινωνικές υπηρεσίες συχνά κρίνουν ότι δεν πρέπει να ενημερώνουν του υποψηφίους αναδόχους για τα βιώματα του παιδιού, είναι πολύ πιθανός και επαναλαμβανόμενος. Εδώ, η σχετική υπουργική απόφαση εντελώς αδόκιμα, ορίζει ότι εάν δεν επιτευχθεί η αναδοχή ενός παιδιού μετά από τρεις προσπάθειες του ηλεκτρονικού συστήματος πρέπει να επανασυντάσσεται το ατομικό σχέδιο οικογενειακής αποκατάστασης του παιδιού Δηλαδή, υποθέτουμε εύλογα, να γίνεται ΑΣΟΑ για παραμονή του παιδιού στο ίδρυμα. Αυτή είναι η κατεύθυνση που η πρόσφατη Υ.Α.  δίνει στα ιδρύματα για τη αναγκαία   δεύτερη ευκαιρία κάθε  παιδιού στην οικογενειακή φροντίδα;

Μας διέφυγε συνεπώς με τη ρύθμιση αυτή ο βασικός στόχος. Αυτός είναι να εξυπηρετήσουμε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο και όσο το δυνατόν συντομότερα το συμφέρον των παιδιών, επιλέγοντας την καταλληλότερη οικογένεια και όχι να λύσουμε μόνο το πρόβλημα της σειράς προτεραιότητας των ενδιαφερομένων υποψηφίων θετών ή αναδόχων γονέων.

Εντέλει, το σύστημα ηλεκτρονικής διασύνδεσης παιδιών με αναδόχους γονείς που τόσο αφελώς διατυμπάνιζαν οι εμπνευστές του ως διαφανές και δίκαιο (για ποιους;)  φάνηκε πλέον ότι  χαρακτηρίζεται και από απόλυτη έλλειψη κοινής λογικής. Πώς θα διασυνδέσεις δύο μέρη, ενώ δεν υπάρχει παρά ένα μέρος (δηλαδή τα «ανεπιθύμητα» για πολλούς  παιδιά) και ελάχιστοι ή καθόλου ενδιαφερόμενοι ανάδοχοι γονείς ενώ  πώς από την άλλη μεριά πώς θα διασυνδέσεις βρέφη ή νήπια με ενδιαφερόμενους ανάδοχους ή θετούς γονείς όταν οι δεύτεροι είναι υπερπολλαπλάσιοι των πρώτων (βρεφών και νηπίων) ; Πώς θα κάνεις σωστή χωρική διασύνδεση παιδιών και αναδόχων γονέων,  όταν οι χειριστές του συστήματος δεν «ξέρουν να διαβάζουν» τις υποχρεώσεις που γεννά μια δικαστική απόφαση για επικοινωνία του παιδιού με το φυσικό γονέα του, που επιβάλλει την παραμονή του  παιδιού στον τόπο ή κοντά στον τόπο κατοικίας του τελευταίου και το «συνδέουν» ελλείψει σχετικής παραμέτρου στο σύστημα, εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά με συνέπεια την  a priori αδυναμία  αναδοχής του;

Είναι προφανές ότι η συγκεκριμένη νομοθεσία δεν μπορεί να θεωρηθεί μεταρρύθμιση στο πλαίσιο της φιλοσοφίας της καμπάνιας  του Opening Doors for Europe΄s Children και δεν έχει επιφέρει  αποτελέσματα της επιδιωκόμενης αποϊδρυματοποίησης των ανηλίκων και της μετάβασης στην οικογενειακή φροντίδα. Συνεισέφερε μόνο σε ένα πράγμα. Να αρχίσει και πάλι εκ του μηδενός η συζήτηση για την αναδοχή, η οποία αν και υφίστατο θεσμικά από το 1993,  δεν εφαρμοζόταν στην πράξη και να γίνει επιτέλους, σε κάποιο βαθμό,  χρήση του δικαιώματος των Εισαγγελέων (των ευαισθητοποιημένων, τολμηρών και «διαβασμένων») να αναθέτουν τη φροντίδα εγκαταλειμμένων βρεφών και νηπίων απευθείας σε ανάδοχες οικογένειες χωρίς να προηγηθεί η τοποθέτηση στο βρεφοκομείο, με την υποστήριξη των τοπικών κοινωνικών υπηρεσιών και την αξιοποίηση των Ειδικών Μητρώων της Περιφέρειας. Εννοείται ότι η ίδια δυνατότητα ισχύει και για υπόλοιπα παιδιά, πλην όμως δεν υπάρχουν εκπαιδευμένες και προετοιμασμένες οικογένειες να αναλάβουν παιδιά με ισχυρά τραυματικά βιώματα.  

Με βάση τα στοιχεία τη Τελικής ΄Εκθεσης η Ελλάδα έλαβε στο πλαίσιο της καμπάνιας,  15.000.000 ευρώ τα οποία χρησιμοποίησε για το κλείσιμο ενός ιδρύματος αναπήρων παιδιών και ενηλίκων (προφανώς των Λεχαινών)  και τα υπόλοιπα διέθεσε, ελλείψει εθνικής στρατηγικής, σε ιδρύματα αντί σε δράσεις αποϊδρυματοποίησης κάτι που ακούγεται τουλάχιστον σκανδαλώδες (σελ. 19 της ΄Εκθεσης).

Είναι αλήθεια ότι παρά το γεγονός ότι γίνεται διαρκώς κουβέντα στη χώρα μας για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ουδέποτε ακούστηκε από επίσημα κυβερνητικά χείλη ως αναγκαία μεταρρύθμιση, σύμφωνα και με την κατευθύνσεις της Ε.Ε.,  η αλλαγή του συστήματος της κοινωνικής φροντίδας για τους ανήλικους με στόχο τη μετάβαση από την ιδρυματική στην οικογενειακή φροντίδα, για όλους τους λόγους που περιέχονται στις Εκθέσεις του Συνηγόρου του Παιδιού, στις Συστάσεις των Υπουργών των Χωρών – Μελών προς τη χώρα μας, στις Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Αρχές για την μετάβαση από την ιδρυματική στην κοινοτική φροντίδα.  Η Ελλάδα δια των θεσμικών εκπροσώπων της (κυβέρνησης, αντιπολίτευσης) όχι μόνο διατηρεί τη χώρα «στο σκοτάδι» σε σχέση με τις διεργασίες που γίνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αποϊδρυματοποίηση αλλά επιχαίρει και επιβραβεύει την αναχρονιστική ιδρυματική κοινωνική φροντίδα δια των «συγκινητικών» επισκέψεων πρωθυπουργού και αρχηγού αξιωματικής αντιπολίτευσης σε ιδρύματα που λειτουργούν κατά τα πρότυπα του 19^ου και αρχές του 20^ου αιώνα, στις εορτές των Χριστουγέννων αποκλειστικά για δημαγωγικούς και επικοινωνιακούς λόγους.  

Μάλιστα δε, πολλά ιδιωτικά ιδρύματα στην Ελλάδα  διατηρούν τις ίδιες καταστατικές διατάξεις εδώ και έναν αιώνα και δεν υπάρχει υποχρέωση  τροποποιήσεων και προσαρμογής στις σύγχρονες συνθήκες ούτε για τα  καταστατικά των σωματείων, ούτε για τους  οργανισμούς των ιδρυμάτων, ούτε φυσικά για τους  εσωτερικούς κανονισμούς λειτουργίας και παροχής παιδαγωγικού έργου,  προκειμένου να θεωρηθούν πιστοποιημένα για τη λειτουργία τους. Όπως το γνωρίζουμε όλοι πια, δεν υπάρχει καμιά άδεια λειτουργίας ιδρύματος, με ευθύνη του Κράτους που αρνείται να εκδώσει την σχετική υπουργική απόφαση, παρά τη θεσπισμένη νομοθεσία από το 1995.   Δεν έχει αλλάξει λοιπόν τίποτα και ούτε διαφαίνεται πρόθεση για αλλαγή.

Και ενώ χάθηκε μια ολόκληρη εξαετία για μια συντονισμένη δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας για το θέμα της κοινωνικής προστασίας των ανηλίκων, τώρα, φημολογείται,  ότι κατά πρωθύστερο τρόπο θα γίνουν καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης  στη χώρα μας και αναρωτιόμαστε ειλικρινά με ποιο περιεχόμενο και ποιο στόχο. Όμως μια καμπάνια κινητοποίησης της κοινωνίας απαιτεί και την ύπαρξη ενός πλαισίου που θα αξιοποιήσει προς όφελος της ευπαθούς ομάδας των ιδρυματοποιημένων παιδιών και των παιδιών που κινδυνεύουν με ιδρυματοποίηση, τους ευαισθητοποιημένους πολίτες.

Στην προγραμματική  περίοδο 2020 – 2027 κατά την οποία υπάρχουν προβλέψεις  χρηματοδοτήσεων  συγκεκριμένων   ενεργειών   αποϊδρυματικής πολιτικής από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία,  δεν πρέπει να χαθεί πάλι η ευκαιρία μιας συντονισμένης και στοχευμένης πολιτικής για την υλοποίηση -επιτέλους –  της μετάβασης από την ιδρυματική στην οικογενειακή φροντίδα, την πρόληψη της ιδρυματοποίησης των παιδιών  μέσω της οργανωμένης και κυρίως έγκαιρης υποστήριξης των ευπαθών οικογενειών  και την υιοθέτηση  ενός βιώσιμου και αξιόπιστου συστήματος εξωιδρυματικής προστασίας των ανηλίκων. Η χώρα έχει την ευκαιρία να διαμορφώσει ένα σύστημα που δεν θα παρουσιάσει τις στρεβλώσεις άλλων χωρών, όπου πολλά παιδιά αλλάζουν συχνά ανάδοχες οικογένειας, όπου οι ανάδοχες οικογένειες κυρίως επιδιώκουν την οικονομική ανταμοιβή και όπου τελικά το μοντέλο της ανάδοχης οικογένειας έχει εκπέσει και δεν διαφέρει ως προς τα αποτελέσματά του από ένα ίδρυμα.  Για το λόγο αυτό οι δογματισμοί της πλήρους  κατάργησης δομών φιλοξενίας ανηλίκων μ ένα  άλλο μοντέλο και πρϋποθέσεις λειτουργίας, δεν βοηθούν τη συζήτηση για ένα επωφελές κοινωνικό σύστημα φροντίδας  για τα παιδιά που το χρειάζονται. 

Ας μη χαθεί και η επερχόμενη περίοδος 2020 -2027 για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στο σύστημα κοινωνικής φροντίδας   των πιο ευάλωτων από τα παιδιά της χώρας. Ας θυμόμαστε ότι η υποχρέωση της τήρησης της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού που με σαφήνεια ορίζει ότι  το συμφέρον των παιδιών είναι να μεγαλώνουν σε ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον, πρώτα της φυσικής τους οικογένειας και εάν αυτή βλάπτει το παιδί , της ανάδοχης ή  της θετής οικογένειας, μέσα στον κοινωνικό ιστό και όχι έξω από αυτόν και μόνο σε περίπτωση ανάγκης σε κατάλληλο ίδρυμα, αποτελεί  ζήτημα δημοκρατίας  και όχι ζήτημα φιλανθρωπίας. Κάθε παιδί σε αυτήν τη χώρα και  όλα μαζί είναι πολύτιμα γιατί από αυτά θα συγκροτηθεί η μελλοντική κοινωνία της χώρας, την ποιότητα της οποίας οφείλει σήμερα η Πολιτεία (κράτος και πολίτες) να διασφαλίσει. ΄Οσα περισσότερα ευτυχισμένα παιδιά  σήμερα, να μεγαλώνουν  σε ομαλές και συναισθηματικά πλήρεις συνθήκες ανατροφής, στη δική τους οικογένεια,  τόσο λιγότεροι ενήλικες αύριο σε ψυχιατρικές δομές και φυλακές.  Κι ας δούμε επιτέλους τί  πρέπει να κάνουμε και πώς,  αντλώντας παραδείγματα  και καλές πρακτικές  από άλλες χώρες που εφάρμοσαν τις μεταρρυθμίσεις στο σύστημα κοινωνικής φροντίδας των παιδιών , «άνοιξαν τις πόρτες των ιδρυμάτων» και έχουν ήδη δει τα αποτελέσματά τους, με την μείωση των παιδιών σε ιδρύματα και αύξησή τους αντίστοιχα στις ανάδοχες ή θετές ή συγγενικές οικογένειες, ενώ συγχρόνως προώθησαν μέτρα υποστήριξης των (ευπαθών) νέων που ενηλικιώνονται και   αποχωρούν από ιδρύματα.

΄Αμεσα εξάλλου πρέπει  να ληφθούν μέτρα που θα προετοιμάσουν το κοινωνικό σύστημα για την επερχόμενη μεταρρύθμιση στο σύστημα κοινωνικής φροντίδας των ανηλίκων με την συστηματική επιδίωξη της μετάβαση από την ιδρυματική στην οικογενειακή  φροντίδα και θα πείσουν την κοινωνία για την αναγκαιότητά της. Τίποτα άλλωστε δεν γίνεται «αναίμακτα».  Κάποια από αυτά, κατά τη γνώμη μας απολύτως αναγκαία, για μια ρεαλιστική προοπτική μεταρρύθμισης, βιώσιμης και ποιοτικής είναι:

• Ο τομέας της Παιδικής Κοινωνικής Προστασίας να αποκτήσει κυβερνητική αυτονομία και η διαχείρισή του να γίνεται από ένα αυτοτελές θεσμικό όργανο, κεντρικό και περιφερειακά. Π.χ. να μεταρρυθμιστεί και να αναβαθμιστεί το  Εθνικό Συμβούλιο Αναδοχής και Υιοθεσίας που δεν σημαίνει τίποτα και δεν έχει παράξει κανένα έργο μέχρι σήμερα,  και να δημιουργηθεί το Εθνικό Συμβούλιο Προστασίας του Παιδιού με έδρα  την Αθήνα και Παραρτήματα στις 13 Περιφέρειες της χώρας. Η αλαζονεία του συγκεντρωτισμού δεν επιτρέπει στους εκάστοτε κυβερνώντες να αντιληφθούν, ότι κάθε τοπική κοινωνία μπορεί να  έχει ειδικά προβλήματα που επιλύονται με στοχευμένες, ειδικές παρεμβάσεις για την προστασία των ανηλίκων που ζουν σε αυτές. Παράλληλα ή εναλλακτικά να δημιουργηθεί στο Υφυπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων Γενική Γραμματεία Προστασίας του Παιδιού  και να μην εντάσσεται στην Γ.Γ. Πρόνοιας που έχει ένα ευρύ πεδίο αρμοδιοτήτων.
• Να συγκληθεί με πρωτοβουλία του Υπουργείου Κοινωνικών Υποθέσεων μια εθνική συνδιάσκεψη εκπροσώπων όλων των ενδιαφερόμενων μερών, δημόσιων και ιδιωτικών φορέων από το χώρο της Πρόνοιας, της Δικαιοσύνης, της Εκπαίδευσης, της Υγείας του Παιδιού,   χωρίς κομματικούς, τοπικούς  ή άλλους αποκλεισμούς και να οριστεί επιτροπή επεξεργασίας της Εθνικής Στρατηγικής και του πλαισίου κοινωνικής φροντίδας του Παιδιού από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες προερχόμενους από κάθε τομέα που πρέπει να συνεισφέρει στην πολιτική για το Παιδί. Η χάραξη πολιτικών με αδαείς συνήθως,   συμβούλους των υπουργών και δημοσίους υπαλλήλους των γραφείων δεν είναι δυνατόν να αποφέρει κανένα αποτέλεσμα. ΄Οποιος δεν έχει μπει σε ίδρυμα, παιδικής -υποτίθεται- προστασίας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τη χαρακτηριστική απωθητική «μυρωδιά» και εικόνα των ιδρυμάτων, τη θλίψη της εγκατάλειψης, την πικρία μιας μηχανιστκής ανατροφής   από εργαζόμενους που καλούνται,  ανεπιτυχώς, να αναπληρώσουν γονεϊκά πρότυπα, τη μοναξιά, τον στιγματισμό, την ανάγκη για μια αποκλειστική, προσωπική σχέση με ένα ενήλικα στο πλαίσιο της γονικής στοργής και αγάπης. Δεν μπορούν να αντιληφθούν τη ψυχολογική  πίεση που ασκείται από την  έλλειψης μιας αγκαλιάς για το κάθε παιδί, την απαξίωση της ανάγκης του παιδιού να εκφραστεί όταν ο φροντιστής ή η φροντίστρια μέσα στο ίδρυμα έχει δεκάδες άλλα πράγματα να κάνει μέσα στο ωράριό του. Δεν γνωρίζει τη βία που ασκείται στην ψυχή και το σώμα των παιδιών στα ιδρύματα όταν τα φώτα σβήνουν (κυριολεκτικά και μεταφορικά) και όταν το κάθε παιδί μένει μόνο του στο έλεος του ισχυρότερου (ανήλικου ή ενήλικου). Δεν γνωρίζουν τί σημαίνει να διοικούν τα ιδρύματα άνθρωποι που ουδέποτε έχουν εξεταστεί για την πνευματική, ψυχική και διανοητική τους επάρκεια και τις παιδαγωγικές τους αντιλήψεις. Η τελική πρόταση μεταρρύθμισης του συστήματος μπορεί να  προέλθει  από τη σύνθεση προτάσεων εμπειρογνωμόνων του πεδίου σε διεπιστημονική βάση και  με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών.
• Να κατοχυρωθεί θεσμικά (νομοθετικά) η διαφάνεια  των στοιχείων που τηρούνται από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης  και αφορούν σε αριθμητικά και ποιοτική δεδομένα προερχόμενα από τα Εθνικά Μητρώα Ανηλίκων και Γονέων χωρίς – εννοείται – τη χρήση προσωπικών και ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων. Ολα τα στατιστικά δεδομένα θα πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμα και προσβάσιμα σε όποιον τα χρειάζεται για ερευνητικούς λόγους ή για συνδιαμόρφωση προτάσεων προς το αρμόδιο Υπουργείο. Θα πρέπει να γνωρίζουμε:  1) Τις τυπικά  πιστοποιημένες από το ΕΚΚΑ  δομές φιλοξενίας ανηλίκων, τις μη πιστοποιημένες που λειτουργούν στη χώρα, το ιδιοκτησιακό καθεστώς, τη διοίκηση, τις καταστατικές διατάξεις και τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας καθώς και τη σύνθεση του προσωπικού  2) Τον αριθμό των παιδιών ανά ηλικία και φύλο που υπάρχουν σε αυτές, τη διάρκεια διαμονής όλων των παιδιών σε αυτά μέχρι σήμερα, τον αριθμό ατομικών σχεδίων πραγματικής οικογενειακής αποκατάστασης και τον αριθμό των παιδιών που προβλέπεται η παραμονή τους στο ίδρυμα, καθώς και την αιτιολόγηση της  πρότασης παραμονής σε αυτά 3) Τον αριθμό των παιδιών κατά ηλικία και φύλο που τοποθετήθηκαν σε ανάδοχες ή θετές οικογένειες την τελευταία δεκαετία και ειδικά την τελευταία διετία από δημόσιες και ιδιωτικές δομές φιλοξενίας 4) Τον αριθμό των παιδιών κατά ηλικία και φύλο που βρίσκονται σε αναδοχή ή υιοθεσία  χωρίς να έχει προηγηθεί η τοποθέτησή τους σε ίδρυμα 5) Τον αριθμό των ιδιωτικών (χωρίς παρέμβαση κοινωνικών υπηρεσιών και εισαγγελικών αρχών κατά τη συμφωνία παράδοσης του παιδιού σε ανάδοχη ή θετή οικογένεια) και των  αναδοχών και υιοθεσιών στο πλαίσιο του προνοιακού συστήματος 5) Τις Περιφερειακές Ενότητες και τα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας  της χώρας που έχουν δημιουργήσει Ειδικά Μητρώα Υποψηφίων Θετών και Αναδόχων γονέων, τον αριθμό των ατόμων που είναι εγγεγραμμένα, πριν ή μετά την εκπαίδευσή τους καθώς και τις Περιφερειακές Ενότητες και τα ΚΚΠΠ που δεν έχουν συγκροτήσει Μητρώα 6) Τους αριθμούς παιδιών που είναι ενταγμένα στο προνοιακό σύστημα και διαμένουν σε ίδρυμα ή σε ανάδοχη οικογένεια ανά Περιφερειακή Ενότητα της χώρας ηλικιακά και ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτών.
• Να τροποποιηθεί η ΚΥΑ Αριθ. Γ.Π:Π(2)γ/οικ. 34029 (ΦΕΚ Β’ 1163/10/04/2012) «Πιστοποίηση Φορέων Παροχής Υπηρεσιών Κοινωνικής Φροντίδας του Ιδιωτικού Τομέα μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα και ΜΚΟ Εθελοντικού Χαρακτήρα» και να προβλεφθεί υποχρέωση όλων των φορέων να προσθέσουν στο καταστατικό και τους εσωτερικούς κανονισμούς τους την υλοποίηση προγραμμάτων αποϊδρυματοποίησης σε συνεργασία με τις κρατικές κοινωνικές υπηρεσίες. Η ίδια προϋπόθεση πρέπει να προβλεφθεί στα ποιοτικά κριτήρια παροχής φροντίδας στην ετήσια αξιολόγηση από τους Κοινωνικούς Συμβούλους, όλων  των ιδρυμάτων και να εξετάζεται σε ετήσια βάση η υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών με αριθμητικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Η αξιολόγηση των ιδρυμάτων παιδικής προστασίας πρέπει να είναι προσβάσιμη σε κάθε ενδιαφερόμενο καθώς αποτελεί ζήτημα δημοσίου συμφέροντος.
• Να καταργηθεί με τροποποίηση του νόμου το σύστημα ηλεκτρονικής διασύνδεσης παιδιών με υποψήφιες ανάδοχες οικογένειες και η αναδοχή να πραγματοποιείται υποχρεωτικά από το φορέα φιλοξενίας του παιδιού και την αρμόδιες κοινωνικές  υπηρεσίες  των  Περιφερειακών  Ενοτήτων μιας Περιφέρειας με την αξιοποίηση των Ειδικών Μητρώων  Υποψηφίων Αναδόχων Γονέων ώστε το παιδί να μην απομακρύνεται από τον τόπο της αρχικής κατοικίας του, εκτός αν υπάρχει ειδικός λόγος που αυτό πρέπει να γίνει.

΄Εχουν κατά καιρούς περιέλθει σε γνώση μας  πρακτικές ιδιωτικών ιδρυμάτων που ανάλογα με τις επιδιώξεις των διοικήσεών τους, τον θρησκευτικό και ιδεολογικό τους προσανατολισμό, ενώ  συμμετέχουν τυπικά σε ενέργειες αποϊδρυματικών πολιτικών στην πραγματικότητα προωθούν τα παιδιά που περιθάλπουν, σε συγκεκριμένες ομάδες  υποψηφίων αναδόχων ή θετών γονέων Π.χ. ιδρύματα που λειτουργούν στη βάση ενός θρησκευτικού παιδαγωγικού μοντέλου   συνεργαζόμενα σε επίπεδο διοικητικού και επιστημονικού συνήθως προσωπικού  με πρόσωπα των ιδίων αντιλήψεων, τοποθετούν παιδιά που προορίζουν για αναδοχή κατά προτεραιότητα σε οικογένειας θρησκευόμενες, χωρίς να τηρούνται όροι ίσης μεταχείρισης όλων των υποψηφίων αναδόχων γονέων. Αντίστοιχα άλλοι φορείς επιδιώκουν να προωθούν τα παιδιά προς αναδοχή σε οικογένειες με κοινωνικό κύρος και επιρροή ώστε με τη σειρά τους να διασφαλίζουν μια ευρύτερη κοινωνική αποδοχή, υποστήριξη και οικονομικούς πόρους. Για να αποφεύγονται τέτοια φαινόμενα τα προγράμματα αναδοχής και υιοθεσίας των ιδιωτικών ιδρυμάτων πρέπει  πάντα να εποπτεύονται και να εγκρίνονται από τις αρμόδιες κοινωνικές υπηρεσίες και να προκύπτουν  ως συνεργασία με τους εργαζόμενους  στα Τμήματα Κοινωνικής Μέριμνας των Περιφερειακών Ενοτήτων ή Περιφερειών. Η  έναρξη σύνδεσης παιδιού με ανάδοχη οικογένεια προερχόμενη από τα Ειδικά Μητρώα  να γίνεται με την συνεργασία και τη σύμφωνη γνώμη των δημοσίων κοινωνικών υπηρεσιών που θα ελέγχουν τις εκάστοτε υπερβάσεις και τον έμμεσο αποκλεισμό ανθρώπων που έχουν όλες τις προϋποθέσεις να γίνουν ανάδοχοι και θετοί γονείς. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι ακόμη και σήμερα, με τη λειτουργία του ηλεκτρονικού συστήματος διασύνδεσης παιδιών και αναδόχων γονέων τα ιδρύματα έχουν το δικαίωμα ως έχοντα την επιμέλεια του ανηλίκου να αρνηθούν τη ηλεκτρονικά και αντικειμενικά υποτίθεται, πρόταση σύνδεσης με υποψηφίους αναδόχους γονείς επικαλούμενοι το συμφέρον του παιδιού.

• Να κατοχυρωθεί νομοθετικά η υποχρέωση εκσυγχρονισμού κατά το νόμιμο τρόπο όλων των καταστατικών διατάξεων φορέων που λειτουργούν ακόμη με αναχρονιστικά νομοθετήματα,  βασιλικά διατάγματα σύστασης ιδρυμάτων, με εσωτερικούς κανονισμούς της εποχής της επταετίας, να καταργηθεί  επιτέλους το ν.δ. 1111/1972 για τα φιλανθρωπικά   σωματεία  και να  προσαρμοσθούν  όλοι οι εσωτερικοί κανονισμοί λειτουργίας με τη συμπερίληψη ενός ενιαίου κώδικα δεοντολογίας στον τρόπο ανατροφής των παιδιών ενιαίος για όλους τους φορείς,   και να ισχύει υποχρεωτικά για όλες τις δομές φιλοξενίας ανηλίκων, δημόσιες και ιδιωτικές.
• Να ενισχυθεί η διαφάνεια και να επιτρέπεται με ειδική άδεια της Περιφέρειας ή του  Υφυπουργείου Κοινωνικών Υποθέσεων, να επισκέπτονται εκπρόσωποι φορέων συνηγορίας των ανηλίκων και ιδιωτικού δικαίου τις δομές φιλοξενίας ανηλίκων, να συνομιλούν με τα παιδιά και να διαπιστώνουν  τις συνθήκες διαβίωσης των παιδιών. Οι φορείς αυτοί θα έχουν  δικαίωμα συνεργασίας με τις δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες και θα καταθέτουν τις αναφορές τους εάν τους ζητηθεί. Μόνο έτσι θα ενισχυθεί η διαφάνεια και θα προλαμβάνονται καταπατήσεις των δικαιωμάτων των παιδιών τυπικής ανάπτυξης και αναπήρων.
• Να οργανωθούν θεσμικά κοινές επιμορφωτικές δράσεις εισαγγελικών και δικαστικών λειτουργών, εργαζομένων στον τομέα της Υγείας, στην Εκπαίδευση, στον (πιστοποιημένο) εθελοντισμό με εργαζόμενους  κοινωνικών υπηρεσιών και φορέων της «κοινωνίας των πολιτών» για τη συνδιαμόρφωση ενός ενιαίου πλαισίου στρατηγικής για την κοινωνική φροντίδα του Παιδιού.  Δεν ξεχνούμε τη «φοβερή» αντιπαράθεση και τους καυγάδες  μεταξύ του Διοικητή του Νοσοκομείου Κομοτηνής με την Εισαγγελέα Ανηλίκων της ίδιας πόλης, το 2019 που βρισκόμασταν εκεί για την οργάνωση των  σεμιναρίων  επιμόρφωσης των νέων κοινωνικών επιστημόνων,   γιατί ο πρώτος απαιτούσε σκαιά, την άμεση απομάκρυνση των κακοποιημένων παιδιών από το Νοσοκομείο που δεν είναι χώρος φιλοξενίας – μέχρι εδώ σωστά -,  έστω  και εάν η Εισαγγελέας που «πάλευε»  μόνη της να βρει χώρο να τοποθετήσει τα παιδιά ελλείψει δομών κοινωνικής φροντίδας (εδώ το φαινόμενο μεταστρέφεται σε παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την πλευρά του τέως  διοικητή που όφειλε τουλάχιστον να κατανοήσει το πρόβλημα και να συμμετέχει στη λύση του).
• Να οργανωθεί ο τομέας έγκαιρης πρόληψης και συστηματικής παρέμβασης και παρακολούθησης στη δυσλειτουργική οικογένεια την κοινότητα, σύντομο χρονοδιάγραμμα επίλυσης προβλημάτων, απομάκρυνση των παιδιών όσο το δυνατόν νωρίτερα εφόσον δεν προκύπτει σύντομα αλλαγή στο οικογενειακό περιβάλλον και  τοποθέτηση σε ανάδοχη οικογένεια, πριν οι βλάβες στο παιδί γίνουν ανεπίστρεπτες και η αναδοχή σχεδόν αδύνατη λόγω ηλικίας και συνθηκών. ΄Οσο πιο έγκαιρη παρέμβαση πρόληψης στην οικογένεια, τόσο το παιδί σε αναδοχή έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να επιστρέψει στη φυσική του οικογένεια με τις μικρότερες δυνατές συνέπειες.

Στην Ελλάδα, το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας δεν παρεμβαίνει ούτε εύκολα, ούτε γρήγορα στην οικογένεια που ελλοχεύει κινδύνους για το Παιδί.  Δεν υπάρχει η τάση που σε αρκετές δυτικές χώρες εφαρμόζεται τα παιδιά να απομακρύνονται από τις φυσικές τους οικογένειες ευθύς μόλις διαπιστωθεί μια οικογενειακή «παραφωνία». Το αντίθετο μάλιστα. Οι κοινωνικές υπηρεσίες παρεμβαίνουν συνήθως πολύ αργά, όταν τα παιδιά υποστούν χρόνια κακοποίηση και παραμέληση, δίνουν απεριόριστο χρόνο χωρίς όριο για τη  συμμόρφωση της οικογένειας και τελικά απομακρύνονται τα παιδιά όταν  η δυνατότητα επούλωσης των τραυμάτων πολύ δύσκολη, όπως και η οικογενειακή αποκατάσταση.

• Το κοινωνικό προνοιακό σύστημα πρέπει να γίνει ενιαίο και να περιλάβει δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, δημόσιες και δημοτικές υπηρεσίες με ένα ενιαίο πρωτόκολλο παρέμβασης με την αυτονόητη κοινή επιμόρφωση όλων των εμπλεκομένων εργαζομένων.

Υπάρχουν πραγματικά πολλά άλλα πράγματα που έχουμε να προτείνουμε. Η δυνατότητα ανάγνωσης όμως είναι περιορισμένη. Εμείς πραγματικά ζητάμε, και ξέρουμε ότι και πολλοί άλλοι στο χώρο αυτό,  που διακρίνεται ωστόσο για τη «σιωπηλή διακριτικότητά τους» έναντι των εκάστοτε κυβερνητικών επιλογών έστω και  λανθασμένων, να μην χαθεί μια ακόμη ευκαιρία. Μέσα στις μεγάλες κυβερνητικές εξαγγελίες για μεταρρυθμίσεις πρέπει επιτέλους να συμπεριληφθεί η μεταρρύθμιση του Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας για το Παιδί και την πραγματική μετάβαση από την ιδρυματική στην οικογενειακή και κοινοτική  φροντίδα. Για το καλό όλων μας.