Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, «Η κακοποίηση ή κακομεταχείριση του παιδιού περιλαμβάνει όλες τις μορφές σωματικής ή συναισθηματικής κακής μεταχείρισης, σεξουαλικής παραβίασης, παραμέλησης ή παραμελημένης θεραπευτικής αντιμετώπισης ή εκμετάλλευσης για εμπορικούς σκοπούς, η οποία καταλήγει σε συγκεκριμένη ή εν δυνάμει βλάβη που αφορά τη ζωή και την ανάπτυξη του παιδιού, στο πλαίσιο μιας σχέσης ευθύνης, εμπιστοσύνης και δύναμης» (W.H.O.,2006).
Πώς διαμορφώνεται, επομένως, η ψυχοσύνθεση ενός παιδιού βιώνοντας την κακοποίηση/ παραμέληση; Τι συνιστά βλάβη ή εν δυνάμει βλάβη στον ψυχισμό του κακοποιημένου/ παραμελημένου παιδιού; Ποια είναι τα ‘σημάδια’ στο ψυχολογικό προφίλ ενός παιδιού που ‘περνά δύσκολα’;
Αρχικά, αξίζει να σημειωθεί ότι η κακοποίηση/παραμέληση κατά την παιδική ηλικία οδηγεί σε εκπτώσεις σε ό,τι αφορά το σύνολο της λειτουργικότητας του ατόμου, ενώ δυσχεραίνει ακόμη και τις πιο βασικές διαδικασίες κοινωνικοποίησης για το άτομο το οποίο κακοποιείται (Toth and Manly, 2019). Με άλλα λόγια, διαταράσσεται κάθε πτυχή του συναισθήματος και της συμπεριφοράς του ατόμου.
Πιο συγκεκριμένα, όταν ένα παιδί βιώνει είτε κακοποίηση είτε παραμέληση το ενδεχόμενο να έχει ιδιαίτερα χαμηλή αυτοεκτίμηση, να εκδηλώνει φόβο καθώς και δυσπιστία κατά τη συναναστροφή του με άλλα πρόσωπα και να αντιδρά αναντίστοιχα του πλαισίου μέσα από παθητικοεπιθετική συμπεριφορά είναι ιδιαίτερα αυξημένο (Ensink et al., 2020). Οι δυσκολίες αυτές δίνουν την εικόνα ενός ανασφαλούς και εξαρτημένου ατόμου το οποίο αδυνατεί να δημιουργήσει σχέσεις εμπιστοσύνης γεγονός το οποίο μπορεί να αντικατοπτρίζεται τόσο μέσα από χαμηλές σχολικές επιδόσεις λόγω μαθησιακών δυσκολιών όσο και μέσα από φτωχή συναναστροφή ακόμη και με συνομήλικα ή οικεία πρόσωπα.
Σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά εμφανίζονται και εκεί έντονες διακυμάνσεις. Η υπερβολική δεκτικότητα μπορεί να διαδεχθεί την υπερβολική απαιτητικότητα και το αντίστροφο, ενώ δράσεις όπως η φυγή, η κλοπή ή η κακοποίηση ζώων είναι πιθανόν να εκδηλωθούν από ένα παιδί το οποίο κακοποιείται (Naughton et al.,2020). Συνέπειες της συμπεριφορικής αστάθειας μπορούν να αποτελέσουν τόσο η απόσυρση λόγω φόβου για αποτυχία όσο και η άρνηση διαχείρισης νέων καταστάσεων. Άλλωστε, η παλινδρόμηση (π.χ.θηλασμός αντίχειρα, στερεοτυπικές κινήσεις) σε προηγούμενα αναπτυξιακά στάδια τα οποία το παιδί έχει κατακτήσει στο παρελθόν αποτελεί επίσης μία ένδειξη για πιθανή κακοποίηση του ατόμου.
Μάλιστα, μία σειρά ερευνών καταδεικνύουν την αυξημένη πιθανότητα του κακοποιημένου/ παραμελημένου παιδιού τόσο για διαταραχές της διάθεσης όσο και για γενικότερα προβλήματα υγείας (σωματική και συναισθηματική ευαλωτότητα) ακόμη και στην ενήλικη ζωή (Lippard et al., 2019).
Βέβαια, θα ήταν ίσως παράλειψη αν στο συγκεκριμένο κείμενο δεν αναφερόμασταν στη δυνατότητα και ταυτόχρονα δικαίωμα που έχει κάθε παιδί στη θεραπεία μετά από μία κακοποιητική εμπειρία. Η κλινική εμπειρία έχει δείξει πως η επανορθωτική εμπειρία είναι εφικτή μέσα από μία ολιστική θεραπευτική προσέγγιση η οποία στοχεύει όχι μονάχα στο άτομο το οποίο βιώνει την κακοποίηση/Παραμέληση αλλά και στο σύνολο των προσώπων τα οποία και το πλαισιώνουν.
Η αγκαλιά, η ενθάρρυνση και η ασφάλεια σε συνδυασμό με την στοχευμένη θεραπευτική παρέμβαση μπορούν πραγματικά να κάνουν θαύματα!
Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111» ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.
Βιβλιογραφία
Ensink, K., Borelli, J. L., Normandin, L., Target, M., & Fonagy, P. (2020). Childhood sexual abuse and attachment insecurity: Associations with child psychological difficulties. American Journal of Orthopsychiatry, 90(1), 115-124. http://dx.doi.org/10.1037/ort0000407
Lippard, E. T. C., & Nemeroff. (2019). The Devastating Clinical Consequences of Child Abuse and Neglect: Increased Disease Vulnerability and Poor Treatment Response in Mood Disorders. The American Journal of Psychiatry. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.2019.19010020
Naughton, C. M. , O’Donnell, A.T. , & Muldoon, O. T. (2020). Exposure to Domestic Violence and Abuse: Evidence of Distinct Physical and Psychological Dimensions. Journal of Interpersonal Violence, 35(15-16), 3102-3123. doi:10.1177/0886260517706763 Toth, S.L. and Manly, J.T. (2019). Developmental Consequences of Child Abuse and Neglect: Implications for Intervention. Child Development Perspectives, 13(1), 59-64. doi:10.1111/cdep.12317
World Health Organization. (2006). Preventing child maltreatment : a guide to taking action and generating evidence / World Health Organization and International Society for Prevention of Child Abuse and Neglect. World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43499
Πηγή: hamogelo.gr
