Προγράμματα Κοινωνικοποίησης για Άτομα με Αυτισμό

Π.Παυλόπουλος,

Ειδικός Παιδαγωγός του Εξειδικευμένου Κέντρου

Διάγνωσης και Αποκατάστασης Ατόμων με ΔΑΦ “Ηλίανθος”

Κέντρο Παιδιού και Εφήβου

Οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος είναι νευροαναπτυξιακές διαταραχές που επηρεάζουν τις κοινωνικές και επικοινωνιακές αλληλεπιδράσεις των ατόμων, προκαλώντας ταυτόχρονα και άκαμπτες συμπεριφορές τους προς το κοινωνικό τους περιβάλλον. Τα παιδιά – άτομα με αυτισμό διακατέχονται από γνωστικές και συναισθηματικές δυσλειτουργίες, οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά τις κοινωνικές τους σχέσεις. Δεν μπορούν να κατανοήσουν τις απόψεις των άλλων, να κατανοήσουν κοινωνικές και συναισθηματικές αναφορές, κι ως εκ τούτου δεν μπορούν να ελίσσονται στις κοινωνικές τους συναλλαγές. Οι αλληλεπιδράσεις, όμως, μεταξύ των συνομηλίκων αποτελούν μια σημαντική κοινωνική εμπειρία για τα παιδιά και τους εφήβους, και συχνά οδηγούν σε σταθερές, αμοιβαίες και συναισθηματικές σχέσεις φιλίας.

Έρευνες έχουν δείξει, ότι, παρόλο που τα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού παρουσιάζουν σοβαρές ελλείψεις στις κοινωνικές τους δεξιότητες, επιθυμούν τις κοινωνικές σχέσεις και αναγνωρίζουν περισσότερο συχνά το αίσθημα της μοναξιάς από ότι τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης. Μέσω προσωπικών τους αναφορών, έχει επισημανθεί η σπουδαιότητα που έχουν οι κοινωνικές σχέσεις για τα ίδια. Ένα ποσοστό παιδιών με αυτισμό επιθυμούν ένα φίλο, αλλά αποφεύγουν τις σχέσεις με συνομηλίκους τους, διότι μια τέτοιου είδους σχέση απαιτεί κοινά ενδιαφέροντα και κοινωνικές δεξιότητες που δεν κατέχουν ( Κουτουβέλη. Χ, 2020).

Tα παιδιά με αυτισμό δεν παρουσιάζουν ολική ανεπάρκεια στην κοινωνική τους λειτουργία. Για παράδειγμα τα άτομα αυτά φαίνεται να δείχνουν συμπεριφορές προσκόλλησης που διαφέρουν από εκείνες των άλλων παιδιών με σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες. Τα παιδιά με αυτισμό ωστόσο παρουσιάζουν ιδιαίτερα ελλείμματα στην κοινωνική κατανόηση (Ηappe, 1998).

Οι υπηρεσίες του κέντρου μας και συγκεκριμένα το καθημερινό πρωινό πρόγραμμα και απογευματινό πρόγραμμα, καθώς και η αυτόνομη διαβίωση και ο Ναυτίλος που γίνονται το Σαββατοκύριακο έχουν ως βασικό μέλημα να ενισχύσουν και το έλλειμμα κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Συγκεκριμένα μέσω του Ναυτίλου τα άτομα με ΔΑΦ, έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε ομαδικές δραστηριότητες προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους. Επίσης να έρθουν σ’ επαφή με την κοινότητα μέσα από εξωτερικά προγράμματα.

To πρόγραμμα της Αυτόνομης διαβίωσης υλοποιείται τα Σάββατα, απευθύνεται σε ομάδα ατόμων σχετικά υψηλής λειτουργικότητας και η εκπαίδευση περιλαμβάνει δεξιότητες καθημερινής ζωής, εξωτερικά προγράμματα και ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και στρατηγικών διαχείρισης συμπεριφοράς.

Επίσης καθημερινά γίνονται εξωτερικά προγράμματα (καφετέρια, σούπερ-μάρκετ, λαική, πάρκο, ομάδα φωτογραφίας και καθαριότητας), τα οποία έχουν ως κύριο στόχο την γνωριμία με την κοινότητα, την ανάπτυξη ενδιαφερόντων και την βελτίωση του επιπέδου συγκέντρωσης

Οι κοινωνικές λέσχες έχουν ως στόχους την κοινωνικοποίηση και ψυχαγωγία των εξυπηρετούμενων, καθώς και την επαφή με διαφορετικούς χώρους ψυχαγωγίας (εστιατόρια, καφετέριες, σινεμά, μουσεία). Επίσης στοχεύουν στην εξάσκηση κοινωνικών δεξιοτήτων, δημιουργία κοινωνικών σχέσεων, οργάνωση μιας συνάντησης και διαχείριση απρόοπτων γεγονότων.

Τέλος προγράμματα όπως η μουσικοθεραπεία, η μουσικοκινητική, η κηπουρική και το ψυχοκινητικό πρόγραμμα αποσκοπούν στο να βοηθήσουν τα άτομα με ΔΑΦ, να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες και ν’ αποκτήσουν μια καλύτερη επίγνωση του συναισθηματικού τους κόσμου.

Οι άνθρωποι που δουλεύουν με παιδιά στο φάσμα θα πρέπει ν΄ αποφύγουν να πέσουν στην παγίδα μιας μόνο θεραπείας. Μια ποικιλία μεθόδων και προγραμμάτων, όπως προαναφέραμε, που χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό θα είναι πιθανόν πιο επιτυχής. Συμπεραίνουμε πως η στοχοθεσία αλλά και η αντιμετώπιση των δυσκολιών είναι έργο της διεπιστημονικής ομάδας και γίνεται πάντα σε συνεργασία με την οικογένεια, το ίδιο το άτομο όταν αυτό είναι εφικτό, και τα υπόλοιπα πλαίσια στα οποία το άτομο εντάσσεται. Το σημαντικότερο είναι να σχεδιαστεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα με βάση τις ανάγκες του εκάστοτε παιδιού και η ομάδα να δείξει αγάπη, θέληση υπομονή και επιμονή.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) Βογινδρούκας, Ι. (2005). Οδηγός Εκπαίδευσης Παιδιών με Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές. Βογινδρούκας, Ι., & Sherratt, D. 1η έκδ. Αθήνα : Ταξιδευτής.

2) Frith, U. (1994). Αυτισμός. Αθήνα. Ελληνικά Γράμματα.

3) Grandin, T., & Scariano, M. (1995). Διάγνωση: Αυτισμός. Μια Αληθινή Ιστορία Αυτιστικού Ατόμου. Αθήνα. Ελληνικά Γράμματα.

4) Happe, F. (1998). Αυτισμός. Ψυχολογική Θεώρηση. Αθήνα: Gutenberg.

5) Στασινός, Δ., Π. (2016). (Η Ειδική Εκπαίδευση 2020 plus.). Για μια Συμπεριληπτική ή Ολική Εκπαίδευση στο Νέο-Ψηφιακό Σχολείο. Αθήνα. Εκδόσεις Παπαζήση.

ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

https://eproceedings.epublishing.ekt.gr/index.php/edusc/article/view/2701