Νέα έρευνα από τη Διεθνή Αμνηστία αποκαλύπτει την εκμετάλλευση που υφίστανται μετανάστριες εργαζόμενες στον τομέα της φροντίδας στην Αυστρία, με σοκαριστικά χαμηλές αμοιβές, διακρίσεις και υπερβολικά πολλές ώρες δουλειάς, που ωθούν κάποιες στο όριο της κατάρρευσης. Η συντριπτική πλειονότητα όσων εργάζονται ως εσωτερικές φροντίστριες ηλικιωμένων είναι μετανάστριες εργαζόμενες από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, οι οποίες συχνά υφίστανται διάφορες διασταυρούμενες μορφές διακρίσεων και κακοποίησης. Οι εργαζόμενες στη φροντίδα δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι οι άδικοι μισθοί, η έλλειψη αμοιβών ασθενείας και τα ανεπαρκή διαλείμματα ήταν καθημερινή πραγματικότητα ακόμη και πριν από την πανδημία, αλλά ο Covid-19 έκανε τις συνθήκες εργασίας ανυπόφορες.
«Το να εργάζεσαι στη φροντίδα ως εσωτερική είναι συναισθηματικά και σωματικά εξαντλητικό στην καλύτερη περίπτωση, αλλά κατά τη διάρκεια της πανδημίας πολλές γυναίκες μετανάστριες εργάστηκαν υπερβολικά πολλές ώρες και βάρδιες επί μήνες συνεχόμενα. Επιπλέον, επιτελούν αυτό το θεμελιώδες έργο για λιγότερα χρήματα από τον ελάχιστο εγγυημένο μισθό στην Αυστρία», δήλωσε ο Marco Perolini, ερευνητής της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Δυτική Ευρώπη.
Οι μετανάστριες γυναίκες εργάζονται υπαμειβόμενες και χωρίς προστασία. Καλούμε τις αυστριακές αρχές να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, να εγγυηθούν δίκαιες και ασφαλείς συνθήκες εργασίας για όλες τις εσωτερικές φροντίστριες και να διασφαλίσουν ότι τα δικαιώματα των μεταναστριών προστατεύονται εξίσου.
Η Αυστρία έχει γηράσκοντα πληθυσμό –περισσότερο από το 25% θα είναι άνω των 65 έως το 2040– και συνεπώς αυξανόμενη ανάγκη για εργαζομένους/ες στη φροντίδα. Εκτός από τους/τις εργαζόμενους/ες σε κέντρα φροντίδας, τους/τις άτυπους/ες οικογενειακούς/ές φροντιστές/ίστριες και τους/τις εργαζόμενους/ες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, περίπου 60.000 άνθρωποι στην Αυστρία παρέχουν υπηρεσίες φροντίδας σε ηλικιωμένους εργαζόμενες/οι ως εσωτερικές/οί. Το 92% αυτών είναι γυναίκες και το 98% είναι μετανάστριες, κυρίως από τη Ρουμανία και τη Σλοβακία.
Ο ζωτικός ρόλος των εσωτερικών εργαζομένων στη φροντίδα δεν εκτιμάται οικονομικά, κοινωνικά ή πολιτικά. Στην Αυστρία, οι γυναίκες πληρώνονται γενικά σχεδόν 20% λιγότερο από τους άντρες. Οι μετανάστες/ριες εργαζόμενοι/ες αμείβονται 25% λιγότερο από τους/τις υπηκόους, και οι γυναίκες μετανάστριες αμείβονται 26,8% λιγότερο από τις μη μετανάστριες. Οι μετανάστριες που φροντίζουν ηλικιωμένους πληρώνονται συχνά κάτω από τον ελάχιστο μισθό. Για παράδειγμα, οι Σλοβάκες εργαζόμενες φροντίδας στην Αυστρία αμείβονται κατά μέσο όρο 10.080 ευρώ ετησίως, ενώ ο ελάχιστος μισθός για τις/τους μισθωτές/ούς φροντίστριες/ιστές στην Αυστρία είναι 17.484 ευρώ ετησίως.
Στην Αυστρία, οι φροντίστριες που εργάζονται εσωτερικές συνήθως εναλλάσσουν βάρδιες δύο ή τεσσάρων εβδομάδων, με πολλές μετανάστριες να επιστρέφουν στις χώρες καταγωγής τους για τις περιόδους ανάπαυσης. Ως εκ τούτου, οι περιορισμοί στα διεθνή ταξίδια κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχαν ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο σε αυτές τις εσωτερικές φροντίστριες, πολλές από τις οποίες έπρεπε να επεκτείνουν τις βάρδιές τους στην Αυστρία. Και ενώ οι περιορισμοί των μέτρων για τον covid περιόριζαν τις επισκέψεις συγγενών και φίλων σε ανθρώπους που είχαν ανάγκη φροντίδας, πολλές μετανάστριες φροντίστριες έπρεπε να δουλεύουν πάρα πολλές ώρες, συχνά για βδομάδες χωρίς σταματημό, και να είναι on-call 24 ώρες τη μέρα. Οι εσωτερικές φροντίστριες δεν προστατεύονται από τις υπερβολικά πολλές ώρες εργασίας καθώς αυτοαπασχολούνται. Αυτές οι υπερβολικές ώρες έχουν οδηγήσει πολλές εργαζόμενες να αντιμετωπίζουν άγχος και εξάντληση.
Η Eszther από τη Ρουμανία, είπε:
Θα έπρεπε να έχω επιστρέψει σπίτι στις 21 Μαρτίου [2020]. Ωστόσο, έπρεπε να μείνω. Ήταν πολύ δύσκολο για μένα γιατί δεν είχα ποτέ διάλειμμα. Και αυτά τα διαλείμματα είναι κρίσιμα! Έφυγα από το σπίτι του πελάτη μου τη νύχτα για να πάρω λίγο καθαρό αέρα. Δούλεψα 3,5 μήνες συνεχόμενα κατά τη διάρκεια του lockdown. Είχα επίσης προβλήματα και με το πρακτορείο μου τότε. Δεν μου τηλεφώνησαν ποτέ και έκοψαν τα έσοδά μου. Τότε κατέρρευσα και έπρεπε να δω γιατρό.
Ενώ οι αυστριακές αρχές δημιούργησαν πράγματι, στο πλαίσιο του covid-19, ορισμένους μηχανισμούς υποστήριξης των φροντιστριών που εργάζονται εσωτερικές, αυτοί δεν ήταν πάντοτε προσβάσιμοι στις μετανάστριες εργαζόμενες, λόγω ορισμένων κριτηρίων επιλεξιμότητας, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης να διατηρούν τραπεζικό λογαριασμό στην Αυστρία, που πολλές δεν έχουν.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι εσωτερικές φροντίστριες ταξινομούνται εσφαλμένα ως αυτοαπασχολούμενες. Έχουν λίγη αυτονομία για να διαπραγματευτούν τις αποδοχές και τους τρόπους εργασίας τους επειδή, ως οικιακές εργαζόμενες, εργάζονται υπό την επίβλεψη των ηλικιωμένων που φροντίζουν και/ή των οικογενειών τους. Επιπλέον, τα πρακτορεία λειτουργούν ως μεσάζοντες μεταξύ αυτών και των πελατών τους, διαδραματίζοντας συχνά καίριο ρόλο στη λήψη αποφάσεων για τα καθήκοντα και τις αποδοχές των εργαζομένων χωρίς αυτές/οι να έχουν καμία ευκαιρία να συζητήσουν και να διαπραγματευτούν.
Η κατάσταση των εσωτερικών φροντιστριών επιδεινώνεται περαιτέρω από το γεγονός ότι μόνο οι φροντίστριες που εργάζονται ως μισθωτές απολαμβάνουν τον ελάχιστο μισθό, την προστασία των ωρών εργασίας και την πρόσβαση σε αμοιβές ασθενείας. Για το 98% των αυτοαπασχολούμενων εσωτερικών εργαζομένων στη φροντίδα, κανένα από αυτά τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι εγγυημένο.
Δεν θέλουμε να είμαστε αυτοαπασχολούμενες. Οι μισθωτές/οί έχουν περισσότερα δικαιώματα. Ως αυτοαπασχολούμενες δεν έχουμε δικαιώματα. Έχουμε μόνο υποχρεώσεις. Χωρίς δώρο διακοπών, χωρίς επιδόματα ανεργίας. Θέλουμε να μπορούμε να πάμε κάπου όταν έχουμε προβλήματα.
Dora, Ρουμάνα εργαζόμενη στη φροντίδα
Η κατάσταση των φροντιστριών που εργάζονται εσωτερικές στην Αυστρία είναι το απόλυτο παράδειγμα του πώς η επισφαλής εργασία έχει δυσανάλογο αντίκτυπο στις γυναίκες μετανάστριες. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι γυναίκες, οι νέοι/ες, οι μετανάστες/ριες και οι άνθρωποι που ανήκουν σε εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες είναι πιο πιθανό να εργαστούν με συμβόλαια μερικής απασχόλησης, βραχυπρόθεσμα και ανασφαλή, χωρίς επαρκή πρόσβαση σε αναρρωτικές άδειες, άδειες μητρότητας, δώρο διακοπών και άλλα οφέλη.
«Στην Ευρώπη, όλο και περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται σε επισφαλείς συνθήκες, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της φροντίδας. Όλοι/ες έχουν το δικαίωμα να είναι ασφαλείς στην εργασία τους και να αμείβονται δίκαια. Στεκόμαστε αλληλέγγυες/οι στις μετανάστριες που εργάζονται ως εσωτερικές φροντίστριες, και καλούμε τις αυστριακές αρχές να επεκτείνουν την προστασία του ελάχιστου μισθού και των ωρών εργασίας σε όλες τις φροντίστριες που εργάζοντες εσωτερικές, να ενισχύσουν τις επιθεωρήσεις εργασίας και να παρέχουν συμβουλές και πρόσβαση σε ένδικα μέσα σε περιπτώσεις διακρίσεων και κακομεταχείρισης στη δουλειά», δήλωσε ο Marco Perolini.
