του Δρ. Τρύφωνα Λεμοντζόγλου (ΣΕΜΦΕ-ΕΜΠ)
https://economichistorydotblog.wordpress.com
http://aked.ntua.gr/tael/people/lemontzoglou.html
Σκοπός της παρούσας ανάλυσης είναι η εμπειρική διερεύνηση της ύπαρξης (ή μη) ενός έμφυλου χάσματος σε μια σειρά από αξιόποινες πράξεις που τελέστηκαν στην Ελλάδα κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Για τον σκοπό αυτό ανατρέξαμε στις ετήσιες απογραφές της ΕΛΣΤΑΤ, και πιο συγκεκριμένα στα Στατιστικά της Δικαιοσύνης, εξετάζοντας τα στοιχεία που αφορούν το φύλο των καταδικασθέντων κατά την περίοδο 1961-1996 για τις κάτωθι κατηγορίες αδικημάτων: (1) ανθρωποκτονίες με πρόθεση, (2) ανθρωποκτονίες εξ αμελείας, (3) απλές και επικίνδυνες σωματικές βλάβες, (4) σωματικές βλάβες εξ αμελείας, (5) εγκλήματα σχετικά με τον γάμο και την οικογένεια, (6) εγκλήματα τιμής, (7) αυτοδικίες, (8) απειλές, (9) βιασμοί και (10) αποπλανήσεις παιδιών.
Τα διαγράμματα που παρουσιάζονται παρακάτω αποτυπώνουν τόσο τα ποσοστά των καταδικασθέντων (ανά κατηγορία αδικήματος ως προς το φύλο) όσο και τις τάσεις εξέλιξης των αδικημάτων στο χρόνο (ανά 100.000 κατοίκους).
- Ανθρωποκτονίες με πρόθεση & ανθρωποκτονίες εξ αμελείας
Σε ότι αφορά τους καταδικασθέντες για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας με πρόθεση στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1961-1996, το 93% αυτών ήταν άνδρες, ενώ μόλις το 7% γυναίκες. Την ίδια περίοδο, οι άνδρες αποτελούσαν το 94% των καταδικασθέντων για ανθρωποκτονίες εξ αμελείας, ενώ οι γυναίκες το 6%. Μάλιστα, οι ανθρωποκτονίες με πρόθεση που βαρύνουν τους άνδρες φαίνεται να παρουσιάζουν μια σημαντική αύξηση από τα μέσα της δεκαετίας του ’70. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που αναλύθηκαν, η αύξηση των ανθρωποκτονιών με πρόθεση που τέλεσαν άνδρες συνοδεύτηκε από την παράλληλη μείωση των ανθρωποκτονιών εξ αμελείας από άνδρες, γεγονός που εκφράζει την ένταση της έμφυλης βιαιότητας στην Ελλάδα, τουλάχιστον σε ότι αφορά το φύλο του δράστη.
- Απλές και επικίνδυνες σωματικές βλάβες & σωματικές βλάβες εξ αμελείας
Στην κατηγορία των καταδικασθέντων για το αδίκημα της απλής και επικίνδυνης σωματικής βλάβης, το 87% ήταν άνδρες, ενώ το 13% γυναίκες. Όπως και προηγούμενα, ο δείκτης παρουσιάζει σημαντική αύξηση για τους άνδρες, αυτή τη φορά από τα μέσα της δεκαετίας του ‘60. Αντίθετα, οι σωματικές βλάβες εξ αμελείας που τελέστηκαν από άνδρες παρουσιάζουν σημαντική μείωση μετά τις αρχές της δεκαετίας του ’70, παραμένοντας σε σχετικά χαμηλά επίπεδα.
- Εγκλήματα σχετικά με τον γάμο και την οικογένεια & εγκλήματα τιμής
Σε ότι αφορά τα εγκλήματα σχετικά με τον γάμο και την οικογένεια, το 82% των καταδικασθέντων ήταν άνδρες, ενώ το 18% γυναίκες. Τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες ο συγκεκριμένος δείκτης παρουσιάζει σημαντική πτώση κατά τις αρχές της δεκαετίας του ’60 και τις αρχές της δεκαετίας του ’80, αντίστοιχα. Στην περίπτωση των εγκλημάτων τιμής, οι άνδρες αποτελούσαν το 75% των καταδικασθέντων, ενώ οι γυναίκες το 25%. Ο σχετικός δείκτης παρουσιάζει σημαντική μείωση και για τα δύο φύλα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70. Έπειτα, καταγράφεται μια σημαντική αύξηση στις τιμές του δείκτη για τους άνδρες μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90,
- Αυτοδικίες & απειλές
Όπως και σε κάθε προηγούμενο δείκτη που εξετάστηκε, το έμφυλο χάσμα στους καταδικασθέντες διατηρείται και στην περίπτωση των αυτοδικιών και των απειλών. Πιο συγκεκριμένα, το 85% των καταδικασθέντων για αυτοδικία ήταν άνδρες, ενώ το 15% γυναίκες. Την ίδια περίοδο, το 91% των καταδικασθέντων για το αδίκημα της απειλής ήταν άνδρες, ενώ μόλις το 9% γυναίκες. Σε ότι αφορά τις αυτοδικίες, ο σχετικός δείκτης καταγράφει μείωση και για τα δύο φύλα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70, ενώ στη συνέχεια παρουσιάζει ανοδική πορεία. Στην περίπτωση των ανδρών, η αύξηση των αυτοδικιών συνοδεύεται από την μείωση των απειλών, γεγονός που επιβεβαιώνει την εκτίμησή μας για μια ένταση της βιαιότητας με καθαρά έμφυλο χαρακτήρα.
- Βιασμοί & αποπλανήσεις παιδιών
Η ύπαρξη ενός έντονου έμφυλου χάσματος στην τέλεση αξιόποινων πράξεων αποτυπώνεται και στους βιασμούς, αλλά και στις αποπλανήσεις παιδιών. Αναλυτικότερα, οι άνδρες αποτελούσαν το συντριπτικό 98% των καταδικασθέντων για βιασμούς, ενώ οι γυναίκες μόλις το 2%. Συντριπτική ήταν και η υπεροχή των καταδικασθέντων ανδρών για το αδίκημα της αποπλάνησης παιδιών, με τους άνδρες να αποτελούσαν το 99% των δραστών, ενώ οι γυναίκες μόλις το 1%. Μάλιστα, οι βιασμοί με δράστες τους άνδρες παρουσιάζουν μια σημαντική αύξηση από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, την ίδια στιγμή που οι αποπλανήσεις παιδιών από άνδρες παρουσιάζουν σημαντική μείωση. Για μια ακόμη φορά, οι ενδείξεις αυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, μιας και αποτυπώνουν την ένταση της τέλεσης αξιόποινων πράξεων με ένα καθαρά έμφυλο πρόσημο.
Διάγραμμα 1: Ανθρωποκτονίες με πρόθεση (%)
Διάγραμμα 2: Ανθρωποκτονίες με πρόθεση (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμα 3: Ανθρωποκτονίες εξ αμελείας (%)
Διάγραμμα 4: Ανθρωποκτονίες εξ αμελείας (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμμα 5: Απλές και επικίνδυνες σωματικές βλάβες (%)
Διάγραμμα 6: Απλές και επικίνδυνες σωματικές βλάβες (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμμα 7: Σωματικές βλάβες εξ αμελείας (%)
Διάγραμμα 8: Σωματικές βλάβες εξ αμελείας (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμμα 9: Εγκλήματα σχετικά με τον γάμο και την οικογένεια (%)
Διάγραμμα 10: Εγκλήματα σχετικά με τον γάμο και την οικογένεια (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμμα 11: Εγκλήματα τιμής (%)
Διάγραμμα 12: Εγκλήματα τιμής (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμμα 13: Αυτοδικίες (%)
Διάγραμμα 14: Αυτοδικίες (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμμα 15: Απειλές (%)
Διάγραμμα 16: Απειλές (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμμα 17: Βιασμοί (%)
Διάγραμμα 18: Βιασμοί (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμμα 19: Αποπλανήσεις παιδιών (%)
Διάγραμμα 20: Αποπλανήσεις παιδιών (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμμα 21: Αξιόποινες πράξεις από άνδρες (ανά 100.000 κατοίκους)
Διάγραμμα 22: Αξιόποινες πράξεις από γυναίκες (ανά 100.000 κατοίκους)
