Όψεις της Κοινωνικής Δικαιοσύνης στην Ψυχοθεραπεία, Συμβουλευτική και Κοινοτική Πρακτική

Tο συνεργατικό εγχείρημα “Από Κοινού: Ψυχοκοινωνική Ενδυνάμωση και Ψυχοθεραπεία” διοργανώνει μια σειρά εργαστηρίων ευαισθητοποίησης για ειδικούς/-ες ψυχικής υγείας σχετικά με την κατανόηση και τις εφαρμογές της οπτικής της κοινωνικής δικαιοσύνης στον χώρο της ψυχοθεραπείας, της συμβουλευτικής και της κοινοτικής πρακτικής.

 Οι προσεγγίσεις της κοινωνικής δικαιοσύνης μας βοηθούν:

• στην αναγνώριση και στη συνειδητοποίηση ότι η ισχύς και τα προνόμια δεν μοιράζονται δίκαια μεταξύ των ατόμων, των ομάδων και των κοινοτήτων.
• στην ανάπτυξη μιας πιο κοινωνικά και πολιτικά ενήμερης και ενεργής στάσης σε ζητήματα που αφορούν καταπιέσεις που σχετίζονται με ταξικές, εθνοτικές, φυλετικές, έμφυλες ανισότητες, με ανισότητες που αφορούν την ταυτότητα, την έκφραση και τα χαρακτηριστικά φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την αναπηρία, τη σωματική διάπλαση κ.ο.κ.
• στον κριτικό αναστοχασμό των προνομίων μας και στη δέσμευση σε μια εργασία προσανατολισμένη στη συνηγορία και στην ανάδειξη των επιδράσεων της κοινωνικής αδικίας και των φωνών που αποσιωπούνται τόσο στο δωμάτιο της θεραπείας/ συμβουλευτικής, όσο και στο δημόσιο χώρο.

Οι τάσεις αυτές έχουν μια μακρά, αλλά αποσιωπημένη ιστορία, καθώς ο πυρήνας των κυρίαρχων θεωριών και πρακτικών ψυχολογίας είναι διαποτισμένος με ισχυρά αξιώματα για το άτομο, την ταυτότητα, την προέλευση και τη ‘θεραπεία’ του προβλήματος αλλά για την ‘ουδετερότητα’ του/της επαγγελματία. Αυτά τα αξιώματα τοποθετούν την ευθύνη για αλλαγή στο άτομο, ανεξάρτητα από τις κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές και οικονομικές συνθήκες και προκρίνουν αξίες περί ατομικής επιτυχίας και προσωπικής ανάπτυξης συγκεκριμένων κυρίαρχων ομάδων.

 Η ενασχόλησή μας με αυτές τις προσεγγίσεις προέρχεται από τις θεωρητικές μας καταβολές, τη συνεργασία μας ως μέλη κολεκτίβας, τις επαγγελματικές μας αρχές στις οποίες δεσμευόμαστε ως άτομα και ως ομάδα, τη συμμετοχή μας σε ευρύτερες κοινωνικές και κινηματικές διεργασίες αλλά και από τα ερωτήματα, τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς και τις προκλήσεις που έχουμε συναντήσει στις πορείες μας, κατά τη συμμετοχή μας στη ψυχοθεραπευτική διαδικασία (ως επαγγελματίες, ως εκπαιδευόμενες/-οι και ως θεραπευόμενες/-οι).

Σ’ αυτή μας την πορεία, αναδύθηκε η ανάγκη επικοινωνίας βασικών αρχών και πρακτικών στα επαγγέλματά μας, που θα στοχεύουν στην κοινωνική αλλαγή. Έτσι δημιουργήσαμε έναν πρόγραμμα δράσης που περιλαμβάνει μηνιαία εργαστήρια με επαγγελματίες του κλάδου, εργαστήρια χωρίς αντίτιμο για νέους/-ες επαγγελματίες, μεταφράσεις και συγγραφή άρθρων που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεματικών κ.ο.κ.

Θα θέλαμε να αναγνωρίσουμε ότι δεν καλύπτουμε όλες τις θεματικές ή όλα τα σημαντικά ζητήματα. Αυτό συμβαίνει για λόγους πρακτικούς όπως ο εργασιακός χρόνος, η εξειδίκευση και τα ενδιαφέροντά μας. Παρόλ’ αυτά, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν πολλά ζητήματα που δεν συμπεριλαμβάνονται στις θεματικές που περιγράφονται παρακάτω. Σκοπός μας είναι, όσο προχωράμε, αυτό το πρόγραμμα δράσης να επεκτείνεται και σε άλλα πεδία.

Σκοπός του κύκλου εργαστηρίων:

• Να κατανοήσουμε μαζί πως η αδικία και οι διάφορες μορφές καταπίεσης επηρεάζουν τις ζωές μας και τις ζωές των ατόμων με τα οποία συνεργαζόμαστε.
• Να αναδείξουμε τις επιπτώσεις της αποσιώπησης της κοινωνικής αδικίας στο ψυχοθεραπευτικό/ συμβουλευτικό πεδίο
• Να διερευνήσουμε μαζί τους τρόπους ενσωμάτωσης της οπτικής της κοινωνικής δικαιοσύνης στην ψυχοθεραπευτική/ συμβουλευτική/ κοινοτική εργασία και πρακτική μας, καθώς και τις προκλήσεις που συναντάμε σ’ αυτή την ενσωμάτωση.
• Να εξοπλιστούμε με καινούρια κριτικά εργαλεία σκέψης, θεραπευτικής/ συμβουλευτικής/κοινοτικής πράξης και συνηγορίας.

Μέσω της συνοπτικής παρουσίασης κάποιων βασικών θεωρητικών εννοιών και σχολών, μέσω συζητήσεων και βιωματικών ασκήσεων κριτικού αναστοχασμού, θα διερευνήσουμε διάφορους τρόπους με τους οποίους η εργασία μας θα μπορούσε να συνομιλήσει με σεβασμό με την εμπειρία ατόμων, ομάδων και κοινοτήτων που βιώνουν καταπίεση, δημιουργώντας έναν ασφαλή τόπο γι’ αυτά.

Περιγραφή εργαστηρίων:

1. Η οπτική της κοινωνικής δικαιοσύνης: Εισαγωγικές έννοιες, θεωρητικές καταβολές, πρακτικά παραδείγματα

Σκοπός της πρώτης συνάντησης είναι:

• Να εξοικειωθούμε με τις έννοιες και την οπτική της κοινωνικής δικαιοσύνης και να έρθουμε σε μια πρώτη επαφή με κάποιες προσεγγίσεις που εντάσσουν στην πρακτική τους την οπτική αυτή.
• Να έρθουμε σε επαφή με τα ερωτήματα που θέτει αυτή η οπτική στην ψυχοθεραπεία, την συμβουλευτική και την κοινοτική πρακτική.
• Να εξερευνήσουμε μαζί κάποιες πρακτικές εφαρμογές στη δουλειά μας.

2. Διαθεματικότητα και ψυχοθεραπευτική/ συμβουλευτική πράξη

Σκοπός της δεύτερής συνάντησης είναι:

• Να διερευνήσουμε τη διαθεματική ανάλυση ως πλαίσιο που μας βοηθά να κατανοήσουμε την πολυπλοκότητα των ταυτοτήτων των ατόμων/ ομάδων με τα οποία συνεργαζόμαστε και να αναδείξουμε τις επιπτώσεις των διάφορων καταπιέσεων στην υγεία τους και την ευημερία τους.
• Να αναστοχαστούμε κριτικά σχετικά με τα προνόμια μας και την ισχύ που διαθέτουμε λόγω αυτών, αναγνωρίζοντας πως ορισμένες προνομιακές θέσεις που κατέχουμε μπορούν να επηρεάσουν τις υποθέσεις μας, την επαφή μας με τα άτομα που συνεργαζόμαστε και την ίδια την συμβουλευτική/ ψυχοθεραπευτική διεργασία.
• Να δούμε μαζί κάποια παραδείγματα εφαρμογών της διαθεματικής ανάλυσης στην εργασία μας.

3. Κατανοώντας τις μικροδιακρίσεις (microaggressions)

Σκοπός της τρίτης συνάντησης είναι:

• Να εξοικειωθούμε με τον ορισμό, τη θεωρία και τις επιπτώσεις των μικροδιακρίσεων, μέσω της αναφοράς παραδειγμάτων που αναδεικνύουν πως τις συναντάμε στην καθημερινότητά μας αλλά και στην επαγγελματική μας πρακτική.
• Να διερευνήσουμε διάφορους τρόπους που θα μπορούσαν να μας προστατεύσουν από το να γίνουμε φορείς μικροδιακρίσεων, τόσο στην καθημερινότητά μας, όσο και στην εργασία μας.

4. Κατανοώντας τις διακρίσεις σχετικά με το μέγεθος του σώματος

Σκοπός της τέταρτης συνάντησής είναι:

• Να συζητήσουμε σχετικά με το σωματικό μέγεθος ως κοινωνική ταυτότητα και να κατανοήσουμε τις διακρίσεις λόγω βάρους, τη χοντροφοβία και τις ψυχοκοινωνικές τους επιπτώσεις.
• Να έρθουμε σε μια πρώτη επαφή με την ψυχολογική /ψυχιατρική κ.ο.κ. παθολογικοποίηση των σωμάτων μας καθώς και με τον κινηματικό και κριτικό λόγο που έχει αναπτυχθεί ενάντια σ’ αυτή την παθολογικοποίηση.
• Να διερευνήσουμε από κοινού κάποιες θεραπευτικές/συμβουλευτικές πρακτικές κατανόησης και αντίστασης στο στίγμα και στις διακρίσεις λόγω βάρους.

5. Ψυχοθεραπευτική/ συμβουλευτική πρακτική και νεοφιλελευθερισμός: Πως συμπορευόμαστε και πως αντιστεκόμαστε

Σκοπός της συνάντησής είναι:

• Να προσεγγίσουμε την έννοια του νεοφιλελευθερισμού
• Να κατανοήσουμε πως ‘συνομιλεί’ με την ψυχολογία και πως διεισδύει στην ψυχοθεραπευτική και συμβουλευτική πράξη
• Να διερευνήσουμε από κοινού το πως έχουμε διαμορφωθεί ως νεοφιλελευθερα υποκειμενα
• Να διερευνήσουμε τους τροπους με τους οποίους μπορεί η ψυχοθεραπευτική/συμβουλευτική πρακτική να συμβάλλει στις αντιστάσεις ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό

6. Κοινωνικοοικονομική τάξη και ψυχοθεραπεία: Ο ελέφαντας στο δωμάτιο

Σκοπός της συνάντησής είναι:

• Να δούμε μαζί τις δυσκολίες προσέγγισης της τάξης και τους λόγους παράλειψής της στην ψυχοθεραπευτική/ συμβουλευτική πρακτική
• Να διερευνήσουμε τις επιπτώσεις των διακρίσεων λόγω τάξης και την προσέγγισή τους στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας
• Να δουλέψουμε με συγκεκριμένα παραδείγματα που θα μας βοηθήσουν να αναστοχαστούμε σχετικά με τις προκλήσεις που φέρνει το ζήτημα της τάξης στη θεραπευτική/ συμβουλευτικη διεργασία

7. Ανδρισμοί στο ψυχοθεραπευτικό δωμάτιο

Σκοπός της συνάντησής είναι:

• Να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε την έννοια του ανδρισμού, των διαστάσεών του και το πώς εμφανίζεται στα διάφορα πλαίσια της ζωής μας.
• Να διερευνήσουμε τις συνέπειες της κουλτούρας του ανδρισμού για το ψυχισμό του ίδιου του ατόμου.
• Να εξετάσουμε από κοινού πώς οι διάφοροι τύποι επιτέλεσης του ανδρισμού “εμφανίζονται” στη θεραπευτική σχέση τόσο από τη θεραπεύτρια/θεραπευτή όσο και από το άτομο που προσέρχεται για ψυχοθεραπεία.
• Να δουλέψουμε, μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα, τις σχετικές προκλήσεις που αναδύονται στην ψυχοθεραπευτική πράξη και να συζητήσουμε τρόπους που θα διευκολύνουν την επεξεργασία τους.

8. Η πολιτική διάσταση των συναισθημάτων

Σκοπός της συνάντησής είναι:

• Να προσεγγίσουμε την ιστορία της έννοιας τους συναισθήματος και την συγχρονη ιστορικο-κοινωνικό-πολιτική τους συγκρότηση
• Να συζητήσουμε συγκεκριμένες προσεγγίσεις για την πολιτική διάσταση των συναισθημάτων και την εφαρμογή τους στην ψυχοθεραπεία
• Να αναστοχαστούμε πάνω σε συγκεκριμένες μελέτες περίπτωσης για την εφαρμογή αυτών των προσεγγίσεων

9. Ο ρόλος της συνεποπτείας – Συνεργασία με Πρωτόλειο Ψ 

Σκοπός της συνάντησης αυτής είναι:

• Η γνωριμία με την διαδικασίας της συνεποπτείας
• Η θέση των ειδικών εντός της διαδικασίας της εποπτείας
• Η αναζήτηση της σημασία της πολυφωνίας εντός της παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας και πώς αυτή επιτυγχάνεται μέσω της συνεποτείας
• Η προσέγγιση της συνεποπτείας ως υποστηρικτικό πλαίσιο των εργαζομένων σε πλαίσια τα οποία παρέχουν ψυχολογική και ψυχοκοινωνική στήριξη
• Η αναζήτηση των δυνατοτήτων και των ορίων της διαδικασίας της συνεποπτείας και αναστοχασμός πάνω στη διαδικασία

10. Κοινωνική δικαιοσύνη και νευροεπιστήμες: Εφαρμογές στην ψυχοθεραπεία

Σκοπός της συνάντησής είναι:

• Να έρθουμε σε επαφή με την νευροεπιστημονική βιβλιογραφία για την επίδραση των κοινωνικών ανισοτήτων στο νευρικό σύστημα
• Να αναστοχαστούμε πάνω σε μεθοδολογικά ζητήματα των ερευνητικών αυτών προσεγγίσεων
• Να επεξεργαστούμε την εφαρμογή αυτών των συμπερασμάτων στη θεραπευτική διεργασία μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα

11. Κοινοτικές πρακτικές στην ψυχοθεραπεία

Σκοπός της συνάντησής είναι:

• Να έρθουμε σε επαφή με την κριτική της ατομοκεντρικής προσέγγισης στην ψυχοθεραπεία
• Να επεξεργαστούμε το θεωρητικό πλαίσιο των κοινοτικών προσεγγίσεων
• Να διερευνήσουμε πως θα μπορούσαν να εφαρμοστούν αυτές οι προσεγγίσεις στην επαγγελματική μας πρακτική

Διαδικαστικά:

Τα εργαστήρια απευθύνονται σε φοιτήτριες/-ες/-α  και ειδικούς/-ες/-α ψυχικής υγείας και θα διεξαχθούν δια ζώσης και μέσω zoom.

Ο αριθμός των συμμετοχών θα είναι περιορισμένος (Οκτώ άτομα με αντίτιμο και εφτά άτομα χωρίς αντίτιμο ανά συνάντηση).

Σε κάθε εργαστήριο θα υπάρχουν 7 θέσεις χωρίς αντίτιμο που απευθύνονται αποκλειστικά σε φοιτητές/-τριες/-α, νέους/-ες/-α επαγγελματίες που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν, καθώς και σε άνεργους/-ες/-α επαγγελματίες. Έτσι, για τη συμμετοχή σας, είναι απαραίτητη η κράτηση θέσης.

Κόστος συμμετοχής:

20 ευρώ/ συνάντηση ή

200 ευρώ και για τις 11 συναντήσεις

Διάρκεια:  11:00-16:00 (5 ώρες/ ανά συνάντηση, με διάλειμμα)

Για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής επικοινωνήστε στο apokoinou.cooperative@gmail.com ή στο 2155553805 Δευτέρα με Παρασκευή, 11:00 με 19:00.

(θα δοθούν πληροφορίες, θα αποσταλούν σχετικά με την θεματική άρθρα για μία προαιρετική ανάγνωση πριν τη συνάντηση καθώς και το λινκ για την συμμετοχή μέσω zoom)

Πολιτική ακυρώσεων: Μετά την κατάθεση του ποσού για το κάθε εργαστήριο και αν και εφόσον δεν έχει ακυρωθεί το εκάστοτε εργαστήριο με ευθύνη του συνεταιρισμού Από Κοινού, δε θα γίνονται επιστροφές χρημάτων.

Συντονίστριες και συντονιστής των παραπάνω συναντήσεων θα είναι η Γεωργία Κορρέ, η Κατερίνα Χαραλαμπάκη, η Δανάη Κοκορίκου, η Μαρία και ο Αλέξανδρος Παπατρέχας. 

Τα βιογραφικά των συντονιστριών / -η μπορείτε να τα βρείτε εδώ