Βαγιάτης Κωνσταντίνος, Κοινωνικός Λειτουργός,
ΜEd, MSc, Υπ. Διδάκτορας Κοινωνιολογίας,
Συντονιστής Κέντρου Κοινότητας Δήμου Παιονίας
Το επάγγελμα του Κοινωνικού Λειτουργού είναι θεσμικά κατοχυρωμένο[1] στη χώρα μας με τον Σύνδεσμο Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας (ΣΚΛΕ) να αποτελεί από το έτος ίδρυσης του, το 1955, το επίσημα αναγνωρισμένο σωματείο που εκπροσωπεί τον κλάδο. Από το 2016 [2] αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και υπάγεται στην εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, συντελώντας στη θεσμική ολοκλήρωση του.
Ο μετασχηματισμός του ΣΚΛΕ σε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου αποτέλεσε τεράστια κατάκτηση και θα πρέπει να αποδοθούν τα εύσημα σε όλους όσους συνέβαλαν σε αυτό. Η εξέλιξη αυτή αποτέλεσε ορόσημο καθώς η πολιτεία αναγνώρισε θεσμικά την σημαντικότητα του επαγγέλματος, ως αποτέλεσμα των πολυεπίπεδων παρεμβάσεων των κοινωνικών λειτουργών σε όλους τους τομείς δραστηριοποίησης αυτών. Καθίσταται, έτσι, ένας επίσημος φορέας που θα συντελέσει, με την εμπειρία από το πεδίο που φέρουν τα μέλη του, στη διαμόρφωση και στο σχεδιασμό της κοινωνικής πολιτικής της χώρας.
Εκτός από την συμβολή του στο σχεδιασμό κοινωνικής πολιτικής, αρμοδιότητες του ΣΚΛΕ οφείλουν να είναι η διαφύλαξη και προαγωγή των συμφερόντων όλων των μελών του, η προστασία του επαγγέλματος και του τίτλου σπουδών του από συναφείς ειδικότητες καθώς και η κατοχύρωση του ρόλου του κοινωνικού λειτουργού στα διάφορα πλαίσια εργασίας.
Η θεσμική ολοκλήρωση του ΣΚΛΕ αποτέλεσε το πρώτο βήμα για την επίτευξη των παραπάνω. Η ουσιαστική ολοκλήρωση, όμως, απαιτεί τη συμμετοχή, τη συνεργασία και τη συνένωση όλων των κοινωνικών λειτουργών, γεγονός που θα οδηγήσει στην ενδυνάμωση και περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου.
Σήμερα, οι εν ενεργεία κοινωνικοί λειτουργοί υπολογίζονται περίπου στις 7500. Στις 25 Φεβρουαρίου 2022 θα διεξαχθούν οι πρώτες εκλογές του ΣΚΛΕ[3] ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου. Η συμμετοχή όλων σε αυτή την εκλογική διαδικασία θα συνεχίσει και θα ενισχύσει το σημαντικό και πολυετή έργο που έχει γίνει αλλά θα αποτελέσει και εφαλτήριο για την περαιτέρω ανάπτυξη του επαγγέλματος, αποδεικνύοντας στην πράξη την δυναμική του.
Η δυναμική αυτή αλλά και η ουσιαστική ολοκλήρωση θα προέλθει από όργανα διοίκησης που θα συμπεριλάβουν επαγγελματίες από διαφορετικά πεδία δραστηριοποίησης με ισότιμη συμμετοχή των φύλων. Επιπρόσθετα, η συμμετοχή επαγγελματιών που υιοθετούν διαφορετικές οπτικές θα προσδώσει την απαιτούμενη ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση των θεμάτων και την επίτευξη της ολοκλήρωσης.
Τα νέα όργανα διοίκησης του ΣΚΛΕ θα πρέπει να λειτουργούν με γνώμονα την αρχή της συλλογικότητας που αποτελεί κινητήριο δύναμη των κοινοτήτων ως μέσο επίτευξης προόδου και κοινωνικής αλλαγής. Η συλλογικότητα και η συνεργασία των μελών θα οδηγήσει στη θέσπιση και υλοποίηση κοινών στόχων και κατ’ επέκταση στην περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου μας.
Με αφετηρία την υποστήριξη και την ενδυνάμωση ευάλωτων και καταπιεζόμενων ομάδων, τα νέα όργανα διοίκησης θα πρέπει να εργαστούν με μεθοδικότητα και οργάνωση προς αυτή τη κατεύθυνση, συμβάλλοντας με τεκμηριωμένες προτάσεις και αξιοποιώντας την σημαντικότητα των εμπειριών των μελών του. Για το λόγο αυτό, θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο να οργανωθούν ομάδες εργασίας από κάθε πεδίο όπου με σταθερή συχνότητα και μεθοδολογικά έγκυρα και αξιόπιστα εργαλεία θα εξάγονται δεδομένα από τους επαγγελματίες που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στο σχεδιασμό κοινωνικής πολιτικής και στη βελτίωση των παρεχόμενων κοινωνικών υπηρεσιών. Είναι ιδιαίτερο σημαντικό να τονιστεί, πως ο ΣΚΛΕ δεν θα πρέπει να διστάσει να συγκρουστεί με πολιτικές που είναι αντίθετες στα παραπάνω, αξιοποιώντας το αυτοδιοίκητο και το θεσμικό του ρόλο και λειτουργώντας ως ένας ανεξάρτητος φορέας με ύψιστη προτεραιότητα την κοινωνική ένταξη και συνοχή.
Ο ΣΚΛΕ οφείλει να διαφυλάξει και να προτάξει τα εργασιακά, οικονομικά, ασφαλιστικά, συνδικαλιστικά και κοινωνικά συμφερόντων των μελών του. Για την επίτευξη των παραπάνω, θα πρέπει να εργαστεί με γνώμονα το συλλογικό συμφέρον, τερματίζοντας τον εσωτερικό διαχωρισμό του κλάδου ως αποτέλεσμα των διαφορετικών επιπέδων σπουδών. Άμεση προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η πρόταση και διαβούλευση με τους αρμόδιους για την αλλαγή των οργανογραμμάτων των δημόσιων φορέων ώστε να έχουν δικαίωμα εργασίας όλοι οι κοινωνικοί λειτουργοί ανεξαρτήτως επιπέδου σπουδών. Επιπρόσθετα, η μονιμοποίηση των συναδέλφων που εργάζονται σε επισφαλείς εργασιακές συνθήκες, η στελέχωση των κενών θέσεων αλλά και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας αποτελούν τρεις στόχους που υπηρετούν την διαφύλαξη και την πρόταξη των συμφερόντων του κλάδου. Επιπλέον, ο ΣΚΛΕ οφείλει να υπερασπιστεί τα μέλη του και το επάγγελμα από το φαινόμενο που παρατηρείται ολοένα και πιο συχνά, όπου κοινωνικοί επιστήμονες απασχολούνται σε θέσεις και διεκπεραιώνουν καθήκοντα κοινωνικών λειτουργών. Για το σκοπό αυτό, οφείλει να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός εντοπισμού αυτών των περιπτώσεων, να υπάρχει άμεση κινητοποίηση και σε συνεργασία με θεσμικούς φορείς να προστατεύσει την παραποίηση του επαγγέλματος. Ωστόσο, το παραπάνω δεν θα πρέπει να λειτουργήσει αποτρεπτικά από την συνεργασία, την διεπιστημονικότητα και τις συνέργειες με άλλους επιστημονικούς κλάδους προς την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Τέλος, θα πρέπει να συμβάλλει στην κατοχύρωση του ρόλου του κοινωνικού λειτουργού στα διάφορα πλαίσια εργασίας με την δημιουργία άμεσων μηχανισμών αναφοράς ελλείψεων και προβλημάτων που προκύπτουν στη καθημερινή πρακτική και την άμεση ανταπόκριση σε αυτά.
Εξίσου σημαντική κρίνεται η συνεχή ενημέρωση και πληροφόρηση των μελών για τις νέες εξελίξεις του κλάδου με την υλοποίηση προγραμμάτων επιμόρφωσης των μελών του σε συνεργασία με πανεπιστημιακούς και επαγγελματικούς φορείς.
Ο ΣΚΛΕ οφείλει να λειτουργεί με διαφάνεια και μαχητικότητα προς όφελος μας και να ανταποκρίνεται άμεσα στις ανάγκες των μελών. Η επόμενη ημέρα απαιτεί δημιουργία σχεδίων δράσης με διαβούλευση και συνεχή ανατροφοδότηση. Προς αυτή τη κατεύθυνση θα πρέπει να αξιοποιηθούν και να αποκτήσουν ενεργό ρόλο τα περιφερειακά τμήματα με οποία απαιτείται συνεχή επαφή με τα μέλη στην περιοχή ευθύνης τους, ώστε μέσω της άμεσης επικοινωνίας να επιλύονται ενδεχόμενα προβλήματα που θα ανακύπτουν ή να κατατίθενται σχετικές προτάσεις. Ο ΣΚΛΕ οφείλει να παρεμβαίνει άμεσα και να παίρνει ξεκάθαρη θέση, με γνώμονα τις αρχές της κοινωνικής εργασίας, σε κάθε κοινωνικό ζήτημα ανακύπτει στη συνεχή εξελισσόμενη σημερινή κοινωνία. Η ανεξάρτητη πολιτικών παρεμβάσεων δράση, η συλλογικότητα, η συμμετοχικότητα, η μεθοδικότητα και ο κοινωνικός διάλογος θα φέρουν την συσπείρωση του κλάδου.
Οι εκλογές, λοιπόν, στις 25 Φεβρουαρίου 2022 είναι η ευκαιρία του κλάδου να αξιοποιήσει το πλεονέκτημα του νέου θεσμικού του ρόλου προς όφελος όλων των κοινωνικών λειτουργών καθώς και της κοινωνικής ανάπτυξης και συνοχής. Αποτελεί ευκαιρία ο ΣΚΛΕ να δυναμώσει περισσότερο, να εξασφαλίσει το κύρος που του αρμόζει και να αναδειχθεί σε έναν ανεξάρτητο εταίρο χάραξης κοινωνικής πολιτικής, αξιοποιώντας την εμπειρία από το πεδίο καθώς και την επιστημονική κατάρτιση των μελών του.
Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα
Κοινωνικός λειτουργός με επταετή επαγγελματική εμπειρία σε ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς, υποστηρίζοντας ευάλωτες ομάδες όπως πρόσφυγες, άτομα στα όρια της φτώχειας, ανέργους, οικογένειες και παιδιά με αναπηρία και Ρομά. Συντονιστής του Κέντρου Κοινότητας Δήμου Παιονίας. Υποψήφιος διδάκτορας Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών στη Ψυχική Υγεία (ΠΘ) και στη Ψυχοπαιδαγωγική της Ένταξης (ΑΠΘ) και προπτυχιακός φοιτητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΠΑ.ΜΑΚ). Μέλος της Ελεγκτικής Επιτροπής του Συλλόγου Κοινωνικών Δομών για την Αντιμετώπιση της Φτώχειας (ΣΚΟΙΝΔΑΦ)
[1] Ν.Δ. 4018/59,Π.Δ. 50/1989, Π.Δ. 23/1992.
[2] Νόμος 4387/2016 (ΦΕΚ 85/Α/12-5-2016).
[3] https://www.skle.gr/index.php/el/2015-01-27-08-52-05/itemlist/category/101-ekloges-skle-2022.
