Γεωργιάδου Α. Ειρήνη
Κοινωνική Λειτουργός, Med, MSc
Συντονίστρια Κέντρου Κοινότητας Δήμου Αρριανών
Μέλος του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος
Σε μια περίοδο βαθιάς κοινωνικοοικονομικής ύφεσης, όπου το κράτος πρόνοιας δεν κατάφερε να μειώσει τη φτώχεια και την κοινωνική αποστέρηση, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη σχεδιασμού και εφαρμογής στοχευμένων πολιτικών για την διασφάλιση των κοινωνικών δικαιωμάτων, την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων και την παροχή ποιοτικών κοινωνικών υπηρεσιών. Ως εκ τούτου, αναδεικνύεται η αναγκαιότητα σύστασης Κοινωνικών Υπηρεσιών στο σύνολο των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στελεχωμένων από Κοινωνικούς Λειτουργούς, με σκοπό την υποστήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και ιδιαίτερα των οικογενειών με πολυσύνθετα ψυχικά, συναισθηματικά, κοινωνικά, οικονομικά προβλήματα. Επιπρόσθετα, κρίνεται επιτακτική ανάγκη ο προσανατολισμός των πολιτικών προς την προστασία των παιδιών και των νέων, μέσα από ένα σαφές και επαρκώς τεκμηριωμένο θεσμικό πλαίσιο αρμοδιοτήτων, ώστε να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των παιδιών.
Ωστόσο, με την παρούσα κατάσταση όπου σε πολλούς Δήμους της Ροδόπης αλλά και γενικότερα της Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας & Θράκης, δεν έχουν συσταθεί Κοινωνικές Υπηρεσίες ή αν υπάρχουν είναι υποστελεχωμένες και συχνά χωρίς μόνιμο Κοινωνικό Λειτουργό, η υποστήριξη των οικογενειών και η υλοποίηση δράσεων για την πρόληψη της κακοποίησης ή παραμέλησης των παιδιών δεν μπορεί παρά να είναι ανύπαρκτες ή αποσπασματικές, με σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο στα ίδια τα άτομα που βρίσκονται σε δυσμένεια, αλλά και της κοινωνίας γενικότερα.
Η έλλειψη κονδυλίων, η απουσία ανθρώπινων πόρων, η μη ύπαρξη συγκεκριμένων πρωτοκόλλων δημιουργούν επιπρόσθετες δυσκολίες, καθώς η εγγύηση για την παιδική προστασία και την υποστήριξη της οικογένειας, απαιτούν ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο, επιμόρφωση του επιστημονικού προσωπικού αλλά και ένα πλέγμα διαθέσιμων υπηρεσιών, η αξιοποίηση των οποίων θα υποστηρίζει την παραμονή των παιδιών στην κοινότητα μέσα από την ενδυνάμωση της οικογένειας αλλά και την ευρύτερης κοινότητας.
Αντιπροσωπευτική είναι η έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τον Συνήγορο του Πολίτη, μετά από διαβούλευση με το ΕΚΚΑ, το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού και τον ΣΚΛΕ, μέσω της οποίας έγινε προσπάθεια να χαρτογραφηθούν το 2020, οι ανάγκες και η μεθοδολογία που αξιοποιούν οι Κοινωνικές Υπηρεσίες 10 Δήμων της ελληνικής επικράτειας, μεταξύ των οποίων και οι Δήμοι Κομοτηνής και Καβάλας, κατά την διενέργεια των κοινωνικών ερευνών σε περιπτώσεις καταγγελιών που αφορούν την κακοποίηση ή την παραμέληση ανηλίκων. Τα αποτελέσματα της μελέτης, καταδεικνύουν το μεγάλο έλλειμα σε επάρκεια επιστημονικού προσωπικού και ιδιαίτερα Κοινωνικών Λειτουργών, ενώ ταυτόχρονα το προσωπικό παράλληλα με την υποστήριξη παιδιών που βρίσκονται σε κίνδυνο είναι επιφορτισμένο με πολλαπλές αρμοδιότητες, γεγονός που δυσχεραίνει το έργο τους. Ιδιαίτερα, στο Δήμο Κομοτηνής στο σύνολο 10 Κοινωνικών Λειτουργών, μόλις οι 2 εξ αυτών διενεργούν έρευνες για διαπίστωση κακοποίησης ή παραμέλησης παιδιών. Τα αποτελέσματα της μελέτης, έρχονται να επιβεβαιώσουν το τεράστιο έλλειμα σε ανθρώπινο δυναμικό, γεγονός που οδηγεί στις περισσότερες των περιπτώσεων σε αδυναμία συστηματικής υποστήριξης και εποπτείας των οικογενειών αυτών, με ότι επιπτώσεις επιφέρει αυτό στην ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και την καθημερινότητα των παιδιών.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω και με γνώμονα τη διασφάλιση των συμφερόντων των παιδιών, πέρα από την άμεση σύσταση Κοινωνικών Υπηρεσιών σε όλους τους Δήμους της χώρας και την στελέχωση αυτών με επαρκή προσωπικό, είναι απαραίτητο να ενισχυθεί άμεσα το θεσμικό πλαίσιο για την υποστήριξη και την παραμονή των παιδιών στην κοινότητα. Η άμεση δημιουργία ενός ξεκάθαρου πλαισίου αρμοδιοτήτων κάθε υπηρεσίας καθώς επίσης, και η στοιχειοθέτηση των αρμοδιοτήτων αναφορικά με τις αρμοδιότητες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με την παιδική προστασία και την προώθηση εναλλακτικών μορφών υποστήριξης εκτός της ιδρυματικής φροντίδας, κρίνονται απαραίτητα.
Θέση του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος, η οποία θεωρείται ιδιαιτέρως σημαντική και υποστηρικτική προς την υποστήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και πρωτίστως των οικογενειών και των παιδιών, αποτελεί η σύσταση εντός των κατά τόπους Κοινωνικών Υπηρεσιών των ΟΤΑ, Τμήματος Προστασίας Οικογένειας και Παιδιού, το οποίο θα είναι στελεχωμένο από διεπιστημονική ομάδα επαγγελματιών και θα έχει σαφείς αρμοδιότητες καθορισμένες από τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας.
Η συνεργασία των Κοινωνικών Υπηρεσιών με τις σχολικές δομές και τους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται μέσα σε αυτές, καθώς επίσης και η σύναψη Συμφώνου Συνεργασίας μεταξύ των Αστυνομικών Τμημάτων και των Κοινωνικών Υπηρεσιών των ΟΤΑ, αποτελούν παράγοντες που είναι δυνατό να υποστηρίξουν τον άμεσο και έγκαιρο εντοπισμό οικογενειών και παιδιών που βρίσκονται σε κίνδυνο ή υπάρχει υποψία κακοποίησης/παραμέλησης.
Ακόμη, διαπιστώνεται η ανάγκη για άμεση σύσταση δομών επείγουσας φροντίδας μέσα στην κοινότητα, ώστε οι οικογένειες και τα παιδιά να υποστηριχθούν μέσα σε ένα οικείο πλαίσιο και όχι εντός των Νοσοκομείων. Σαφώς, η επείγουσα βραχεία αναδοχή καθώς και η συγγενική αναδοχή, αποτελούν λύσεις που υποστηρίζουν το συμφέρον του παιδιού και το δικαίωμά του να διαβιεί μέσα σε ένα υποστηρικτικό οικογενειακό πλαίσιο.
Σε κάθε περίπτωση, σήμερα περισσότερο από ποτέ, υπάρχει επιτακτική ανάγκη για χάραξη Κοινωνικής Πολιτικής, προσανατολισμένη προς την υποστήριξη της οικογένειας και των παιδιών ενός της κοινότητας. Η άμεση σύσταση Κοινωνικών Υπηρεσιών σε όλους τους ΟΤΑ και η στελέχωσή τους από Κοινωνικούς Λειτουργούς και άλλους κοινωνικούς επιστήμονες αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την άμεση και πολύπλευρη υποστήριξη των ατόμων που αντιμετωπίζουν πολλαπλά κοινωνικά, ψυχικά και οικονομικά προβλήματα. Η κοινοτική φροντίδα θεωρείται ότι αποτελεί το ζητούμενο, μέσα από την παροχή ενός πλέγματος υπηρεσιών που θα συμβάλλουν στην ενδυνάμωση των ατόμων και την ενεργοποίησή τους ώστε να ενταχθούν εκ νέου στο κοινωνικό σύνολο.
