Η επόμενη μέρα του ΟΑΕΔ, νυν Δ.ΥΠ.Α και ο ρόλος των εργασιακών συμβούλων

Δήμητρα Γιαζιτζή,

Κοινωνιολόγος MA,

Εργασιακή Σύμβουλος

Σε μια σύντομη αναδρομή, αξίζει να σημειωθεί ότι ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ), συστάθηκε με το ν.δ. 2961/1954 “περί Συστάσεως Οργανισμού Απασχολήσεως και Ασφαλίσεως Ανεργίας” (Α’ 197), μετονομάσθηκε σε Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) με το ν.δ. 212/1969 “Περί οργανώσεως και διοικήσεως του Οργανισμού Απασχολήσεως Εργατικού Δυναμικού” (Α’ 112), και πλέον σε “Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης” (Δ.ΥΠ.Α). Αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου με έδρα την Αθήνα και τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, με όργανα διοίκησης τον Διοικητή, τους τρεις Υποδιοικητές, το Διοικητικό Συμβούλιο και το Συμβούλιο των Κοινωνικών Εταίρων.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας, οι βασικές παρεμβάσεις που προβλέπονται με το νόμο 4921/2022 “Δουλειές Ξανά” είναι οι εξής:

• Επίδομα εργασίας για τους επιδοτούμενους ανέργους που βρίσκουν δουλειά.
• Ενεργότερη στήριξη, αναβάθμιση δεξιοτήτων και ψηφιακά εργαλεία για υποβοήθηση των
  ανέργων ώστε να βρουν δουλειά
• Μπόνους για την κατάρτιση ψηφιακού ατομικού σχεδίου δράσης από τους μακροχρόνια
  ανέργους (5+ έτη)
• Αντιμετώπιση του φαινομένου της κατάχρησης των παροχών στον ΟΑΕΔ
• Μεταρρύθμιση της κατάρτισης ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της οικονομίας και
  δημιουργία Ατομικών Λογαριασμών Δεξιοτήτων
• Σύνδεση των αμοιβών παρόχων και καταρτιζόμενων με τα αποτελέσματα της κατάρτισης.

Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Ο αντίλογος των εργαζομένων, μέσω του σωματείου τους, υπογραμμίζει χαρακτηριστικά ότι η μεταβολή αυτή μετατρέπει τον κραταιό, μέχρι πρότινος, οργανισμό σε μια υπηρεσία με έντονο τιμωρητικό πνεύμα (ποινολόγιο ανέργων) και διάθεση επιτήρησης (διακοπή καρτών και επιδομάτων).

Εύλογα γεννάται μια σειρά ερωτημάτων αναφορικά με την καθιέρωση «ποινολογίου» που διαγράφει τους ανέργους από τα μητρώα της υπηρεσίας καθώς και σχετικά με την αλλαγή διάρθρωσης του οργανισμού καθαυτού σε μια μικρότερου βεληνεκούς υπηρεσία με την διαχείριση του πόρου ΛΑΕΚ μέσω του συμβουλίου των Κοινωνικών Εταίρων.

Έτσι, καταργείται η αυτοτέλεια του κλάδου-λογαριασμού των αποθεματικών που έχουν συγκεντρωθεί για τη στέγαση των εργαζομένων, καθώς επίσης, μειώνεται η εκπροσώπηση της Συνομοσπονδίας στη νέα σύνθεση του Δ.Σ ΔΥΠΑ.

Σε αυτό το σημείο, είναι σκόπιμο να μελετηθεί ο ρόλος και τα καθήκοντα των εργασιακών συμβούλων, οι οποίοι ως θεσμός, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στον ΟΑΕΔ στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Κατά μια έννοια, στην πορεία ατόνησε το έργο τους με επακόλουθο, οι υπάλληλοι του Οργανισμού που είχαν απασχοληθεί στον συγκεκριμένο τομέα να ετεροαπασχολούνται σε άλλες δράσεις των Κέντρων Προώθησης Απασχόλησης (ΚΠΑ).

Στη συνέχεια, στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης του Οργανισμού (Reengineering ) και της απόφασης που ελήφθη για να δοθεί προτεραιότητα στην Συμβουλευτική των ανέργων, ο θεσμός επανέκαμψε και μετά από επικαιροποημένες επιμορφώσεις και νέες προσλήψεις συμβούλων (Προκήρυξη ΑΣΕΠ 15Κ/2017), τέθηκε εκ νέου σε εφαρμογή. Τα καθήκοντα της ειδικότητας ΠΕ/ΤΕ Εργασιακών Συμβούλων αφορούσαν κατά βάση τόσο την προετοιμασία όσο και την υποστήριξη των ανέργων για την ένταξη ή την επανένταξή τους στην αγορά εργασίας, την αντιστοίχιση ή η σύζευξη του προφίλ του αναζητούντος εργασία με το περίγραμμα της προσφερόμενης θέσης εργασίας από τις επιχειρήσεις (matching), καθώς και την παροχή υπηρεσιών και υποστήριξης σε μια ευρεία γκάμα προσφοράς και ζήτησης εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.

Μεσούσης της πρωτόγνωρης και για τη δημόσια διοίκηση πανδημίας της COVID-19, ο Οργανισμός προχώρησε σε αυτοματοποίηση και απλοποίηση μιας σειράς διαδικασιών, περιορίζοντας σημαντικά τη φυσική παρουσία των πολιτών στις υπηρεσίες του. Μέσω του αναβαθμισμένου portal, οι πολίτες έχουν πλέον, τη δυνατότητα, να υποβάλλουν ηλεκτρονικά την αίτηση συμμετοχής στα προγράμματα, να ενημερώνονται για τις ανακοινώσεις και τις παροχές, να ανανεώνουν την κάρτα ανεργίας τους και να αναζητούν θέσεις εργασίας ή εργαζόμενους (αν πρόκειται για επιχείρηση).

Ακόμα και η επαγγελματική συμβουλευτική, που αποτελεί απαραίτητη διαδικασία για τη σύζευξη προσφοράς – ζήτησης εργασίας και προϋπόθεση για τη σύνδεση των ανέργων με τις ενεργητικές μορφές απασχόλησης, κατά την περίοδο των λεγόμενων lockdowns, συνέχισε να πραγματοποιείται μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας ως εξατομικευμένη προσέγγιση. Οι άνεργοι προγραμμάτιζαν ν ανά πάσα στιγμή τηλεφωνικό ραντεβού με τους εργασιακούς συμβούλους, ώστε μέσα από ένα είδος προσωπικής συνέντευξης, στο πλαίσιο της οποίας εξετάζονται όλα τα προσωπικά χαρακτηριστικά του ανέργου που αναζητά εργασία, καταγράφονταν οι ικανότητες /δεξιότητες, οι ανάγκες, οι ιδιαιτερότητες του και τα επαγγελματικά του ενδιαφέροντα, με τελικό αποτέλεσμα, την κατάρτιση ενός ατομικού σχεδίου δράσης, το οποίο ουσιαστικά αποτελεί το αποτύπωμα του κάθε ανέργου.

Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί πως δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα Επαγγελματικής Συμβουλευτικής από τους εργασιακούς συμβούλους έχουν όλοι οι εγγεγραμμένοι άνεργοι που διατηρούν κάρτα ανεργίας σε ισχύ.

Από τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτός ο βαθμός κρισιμότητας του θεσμού του εργασιακού συμβούλου οπότε, προκύπτει το ρητορικό ερώτημα σχετικά με τον περιορισμό του ποιοτικού χαρακτήρα του έργου του, αφού ουσιαστικά, από σύμβουλος που διαθέτει εξατομικευμένα εργαλεία και ευελιξία, καθίσταται μέρος ενός ιδιότυπου ελεγκτικού μηχανισμού, που πρέπει να ακολουθεί ποσοτικά δεδομένα (μετρήσεις, ποινές κ.α).

Στη δύσκολη αυτή κοινωνικοοικονομική και πολιτική συγκυρία, με την ενεργειακή κρίση να προμηνύει ακόμα δυσκολότερες μέρες, το τελευταίο που θα έπρεπε να πληγεί είναι η ελάχιστη κοινωνική συνοχή και ο κοινωνικός χαρακτήρας μιας υπηρεσίας που διαχρονικά στάθηκε στο πλευρό των πολιτών και ειδικά των ευάλωτων ομάδων. Μήπως οι ιθύνοντες θα πρέπει να ανασκευάσουν, αφού ήδη η πλειοψηφία των εργαζομένων της υπηρεσίας και μεγάλο μέρος της κοινωνίας των πολιτών, έχει εντοπίσει τις αστοχίες και δυσλειτουργίες του νόμου 4921/2022 “Δουλειές Ξανά”;