Πρόλογος
Η έμφυλη και σεξουαλική βία και παρενόχληση αποτελούν μορφές παραβίασης σε βάρος κυρίως των γυναικών και θηλυκοτήτων, που απορρέουν από τις έμφυλες σχέσεις εξουσίας και ενδημούν σε όλες τις σφαίρες της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής, και στο πανεπιστήμιο. Αποτελούν φυσικοποιημένες μορφές συστημικής βίας και παραβίασης τόσο εδραιωμένες στο πλέγμα έμφυλων σχέσεων εξουσίας, κανονιστικών στερεοτύπων και θεσμοθετημένων ιεραρχιών, που τείνουν να παραμένουν αόρατες, άρρητες, χωρίς αναγνώριση και λογοδοσία.
Παρ’ όλο που η έμφυλη βία μπορεί να ασκηθεί εκ μέρους και σε βάρος οποιουδήποτε ατόμου, επηρεάζει δυσανάλογα τις ζωές των γυναικών. Σε ένα πλαίσιο εμπεδωμένων διακρίσεων, που τροφοδοτείται και συντηρείται από κυρίαρχες δομές και αντιλήψεις, η καταγγελία περιστατικών σεξιστικής βίας και παρενόχλησης είναι για την/τον καταγγέλλουσα/οντα συχνά δύσκολη, όταν, για παράδειγμα, αγνοεί την προστασία που παρέχει ο νόμος και τις θεσμικές διαδικασίες, ή και επώδυνη, όταν, για παράδειγμα, υπάρχει κίνδυνος στιγματισμού, αντιποίνων κ.λπ. Η υποκαταγγελία και η υποκαταγραφή περιστατικών έμφυλης βίας και σεξουαλικής παρενόχλησης αναπαράγουν, με τη σειρά τους, το πλέγμα έμφυλων σχέσεων εξουσίας και τις μορφές βίας που απορρέουν από αυτές.
Το Πάντειο Πανεπιστήμιο, με τον Εσωτερικό του Κανονισμό (ΦΕΚ 667/Β’/22-2-2021), δηλώνει ότι «μεριμνά ώστε οι φοιτήτριες και οι φοιτητές, τα μέλη του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού καθώς και τα μέλη του διοικητικού, επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού να μπορούν να διεξάγουν την εργασία τους σε ένα περιβάλλον ελεύθερο από κάθε μορφής διάκριση, άμεση ή έμμεση, και από κάθε μορφής σεξουαλική και ηθική παρενόχληση». Επίσης έχει υιοθετήσει Κώδικα Δεοντολογίας στον οποίο ρητά αναφέρεται ότι «καμία μορφή άμεσης ή έμμεσης διάκρισης, ή ηθικής παρενόχλησης, συμπεριλαμβανομένης και της σεξουαλικής παρενόχλησης, δεν είναι ανεκτή από το Ίδρυμα».
Η Επιτροπή Ισότητας Φύλων (ΕΙΦ), με βάση το νόμο, έχει κομβικό ρόλο στην αντιμετώπιση της έμφυλης και σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης στο πανεπιστήμιο. Είναι αρμόδια για:
➢ Την ενημέρωση όσων ατόμων απευθύνονται σε αυτήν αναφέροντας περιστατικά για τον κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισης των τελευταίων και των δραστών και για τις δυνατότητες και τις διαδικασίες καταγγελίας/νομικής προσφυγής.
➢ Την καταγραφή των αναφορών και καταγγελιών για περιστατικά διακριτικής μεταχείρισης, σεξουαλικής παρενόχλησης και παρενοχλητικής συμπεριφοράς και τη διαβίβασή τους στα αρμόδια όργανα.
➢ Τη στήριξη των ατόμων που καταγγέλλουν περιστατικά, ανάλογα με τις ανάγκες τους, είτε με την παραπομπή τους σε υπηρεσίες ψυχολογικής και νομικής στήριξης εντός και εκτός πανεπιστημίου είτε διαβιβάζοντας τις αναφορές και τις καταγγελίες τους στα αρμόδια όργανα με τη συναίνεσή τους.
➢ Την υλοποίηση δράσεων πρόληψης που περιλαμβάνουν την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση όλων των ομάδων της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Εκδίδοντας τον παρόντα Οδηγό, η ΕΙΦ επιδιώκει να βοηθήσει το σύνολο της παντειακής κοινότητας (φοιτήτριες-ές, διδακτικό, ερευνητικό, επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό) στην αναγνώριση, διαχείριση και αντιμετώπιση των περιστατικών έμφυλης και σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης, τα οποία κάθε μέλος της μπορεί να υποστεί ή να γίνει μάρτυρας ή δράστης στην ιδιωτική και δημόσια ζωή του. Επίσης, με τον Οδηγό, ενημερώνει για τη σχετική νομοθεσία και τη δυνατότητα νομικής προσφυγής, καθώς και για τα αρμόδια όργανα καταγγελίας και τις υπηρεσίες στήριξης των θυμάτων εντός και εκτός πανεπιστημίου.
Οδηγός αντιμετώπισης της έμφυλης και σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
