Το ΕΚ ζητά ισχυρότερα μέτρα για την καταπολέμηση της περιθωριοποίησης των Ρομά

Οι Ρομά αποτελούν τη μεγαλύτερη μειονοτική κοινότητα της Ευρώπης, με εκτιμώμενο πληθυσμό περίπου 6 εκατομμυρίων στην ΕΕ. Η έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA) σχετικά με την κατάσταση των κοινοτήτων των Ρομά και των νομάδων του 2019 επισημαίνει ότι το 45% των Ρομά και των νομάδων που διαμένουν στα έξι-κράτη μέλη στα οποία διενεργήθηκε η έρευνα βίωσαν κάποια μορφή διακρίσεων σε μια πτυχή της ζωής τους.

Οι κύριες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν είναι η περιορισμένη πρόσβαση στην ποιοτική εκπαίδευση και η δυσκολία ένταξης στην αγορά εργασίας, οι οποίες αποτελούν με τη σειρά τους αιτίες περαιτέρω απομόνωσης, φτώχειας και τελικά αποκλεισμού.

Εκπαίδευση και εργασία

Για πολλούς Ρομά, ο κοινωνικός αποκλεισμός και οι διακρίσεις ξεκινούν σε πολύ μικρή ηλικία. Σύμφωνα με την έκθεση για τις Εθνικές Στρατηγικές ‘Ενταξης των Ρομά του 2019, το 68% των Ρομά εγκατέλειψαν πρόωρα το σχολείο. Επιπλέον, μόνο το 18% των παιδιών των Ρομά φοιτούν στις υψηλότερες βαθμίδες της εκπαίδευσης και το 63% των νέων Ρομά βρίσκονται εκτός του χώρου της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, ή της απασχόλησης. Ακόμα, μόνο το 43% των Ρομά είναι μισθωτοί εργαζόμενοι.

Φτώχεια

Πολλοί από τους Ρομά ζουν σε πολύ δύσκολες κοινωνικοοικονοµικές συνθήκες και, λόγω της διαχρονικής αθιγγανοφοβίας, είναι θύματα κοινωνικού αποκλεισμού, διακρίσεων και διαχωρισμού. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 80% των Ρομά συνεχίζει να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.

Παρενόχληση με κίνητρο το μίσος

Σχεδόν ο μισός πληθυσμός των Ρομά και των νομάδων (44%) που έλαβαν μέρος στην έρευνα δήλωσαν ότι έχουν δεχτεί παρενόχληση με κίνητρο το μίσος το τελευταίο έτος. Πιο πρόσφατα, οι Ρομά κατηγορήθηκαν για τη διάδοση του κορονοϊού σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης.

Άσχημες συνθήκες διαβίωσης

Οι έρευνες δείχνουν ότι το ένα τέταρτο σχεδόν των Ρομά δεν είναι ασφαλισμένοι σε εθνικό σύστημα υγείας. Το ένα τρίτο των νοικοκυριών των Ρομά δεν διαθέτει τρεχούμενο νερό, το 50% από αυτά είναι χωρίς εσωτερική τουαλέτα ή ντους, το 78% των Ρομά ζουν σε υπερπληθή νοικοκυριά και το 43% βιώνουν διακρίσεις όταν προσπαθούν να αγοράσουν ή να νοικιάσουν κατοικία.

Προτάσεις για την καλύτερη ένταξη των Ρομά

Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε στην πρώτη σύνοδο ολομέλειας του Οκτωβρίου, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν την ανάληψη δράσης ώστε οι άνθρωποι με καταγωγή Ρομανί να έχουν ισότιμη πρόσβαση σε στέγαση, εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη και εργασία. Ζήτησαν να να συμπεριληφθούν δεόντως τα παιδιά Ρομά στα εθνικά σχέδια δράσης για την Εγγύηση για τα Παιδιά. Το ψήφισμα καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν ολοκληρωμένες στρατηγικές εξάλειψης του διαχωρισμού και να υλοποιήσουν εκστρατείες κατά των διακρίσεων στα σχολεία.

Τα μέλη του ΕΚ ζήτησαν επίσης από τα κράτη μέλη να αποζημιώσουν τα άτομα που έχουν υποβληθεί σε αναγκαστική στείρωση και τον τερματισμό κάθε μορφής σχολικού διαχωρισμού. Το ψήφισμα ενθαρρύνει δε την υιοθέτηση στρατηγικής που αντανακλά την ποικιλομορφία των κοινοτήτων Ρομά και την ίση συμμετοχή τους στη χάραξη δημόσιων πολιτικών.

Οι ευρωβουλευτές υπογράμμισαν την ανάγκη βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης των Ρομά και κάλεσαν την Επιτροπή να θεσπίσει μηχανισμό έγκαιρης προειδοποίησης για την υποβολή καταγγελιών σχετικά με τους κινδύνους κατάχρησης των κονδυλίων της ΕΕ στα κράτη μέλη. Ζήτησαν δε από το Συμβούλιο να επανεκκινήσει τις διαπραγματεύσεις για την οδηγία του 2008 για την απαγόρευση των διακρίσεων και κάλεσαν τα κράτη μέλη να προστατεύσουν τους πρόσφυγες Ρομά από την Ουκρανία από παράνομες απελάσεις κατά την υποβολή αίτησης προσωρινής προστασίας.

Τι έχει κάνει η ΕΕ τα τελευταία χρόνια;

Το πλαίσιο της ΕΕ για τις εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά συστάθηκε το 2011 με στόχο την προώθηση της ίσης μεταχείρισης των Ρομά και της κοινωνικοοικονικής τους ένταξης στις ευρωπαικές κοινωνίες. Το 2013, μία σύσταση του Συμβουλίου ενίσχυσε τις εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά, εστιάζοντας στην καταπολέμηση των διακρίσεων και της φτώχειας, και θέσπισε την υποχρέωση υποβολής ετήσιας έκθεσης από τα κράτη μέλη το 2016. Επιπλέον, το 2017, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα για την παροχή ίσων δικαιωμάτων στους ανθρώπους καταγωγής Ρομανί.

Ωστόσο, μια έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την αξιολόγηση του πλαισίου της ΕΕ συμπεραίνει ότι παρότι ο τομέας της εκπαίδευσης έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας (με τη μείωση της πρόωρης διακοπής της σχολικής εκπαίδευσης κατά 19%), η συνολική πρόοδος έχει περιοριστεί λόγω του μη-δεσμευτικού χαρακτήρα της στρατηγικής ένταξης των Ρομά της ΕΕ.

Η Επιτροπή πρότεινε ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την ενίσχυση της ισότητας, της ένταξης και της συμμετοχής των Ρομά (για την περίοδο 2020-2030) τον Οκτώβριο του 2020, λίγους μήνες πριν την υιοθέτηση σχετικής σύστασης από το Συμβούλιο, τον Μάρτιο του 2021.

Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο + (ESF+) χρηματοδοτεί την κοινωνική και οικονομική ένταξη των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, ενώ το πρόγραμμα “Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες” καταπολεμά κάθε μορφή διάκρισης.

Κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Απριλίου 2022, οι ευρωβουλευτές υπογράμμισαν τις άσχημες συνθήκες διαβίωσης και την έλλειψη ευκαιριών για τις κοινότητες Ρομά στην ΕΕ, κάνοντας έκκληση για περισσότερη δράση.