Σήμερα η Επιτροπή παρουσιάζει μια πρωτοβουλία για την περαιτέρω ενίσχυση και προώθηση του κοινωνικού διαλόγου, με συγκεκριμένες δράσεις σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Ανανεώνεται η ισχυρή προσήλωση στον κοινωνικό διάλογο, τον ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς της ΕΕ και της ανταγωνιστικότητάς της. Η πρωτοβουλία ενδυναμώνει τον κοινωνικό διάλογο με σκοπό την προσαρμογή στον μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας και στις νέες τάσεις στην αγορά εργασίας, στο πλαίσιο, αφενός, της μετάβασης σε μια ψηφιακή και κλιματικά ουδέτερη οικονομία και, αφετέρου, της εμφάνισης νέων μορφών απασχόλησης.
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των οργανώσεων που εκπροσωπούν τους εργοδότες και τους εργαζομένους (κοινωνικοί εταίροι) μέσω του κοινωνικού διαλόγου και των συλλογικών διαπραγματεύσεων συμβάλλουν στη βελτίωση των όρων διαβίωσης και εργασίας, όπως είναι η αμοιβή, το ωράριο εργασίας, η ετήσια άδεια, η γονική άδεια, η κατάρτιση και τα μέτρα για την υγεία και την ασφάλεια. Έχουν επίσης ρόλο καθοριστικό στην προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες και στην επίτευξη της αύξησης της παραγωγικότητας που είναι αναγκαία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Όλα αυτά συμβάλλουν στη διασφάλιση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της δημοκρατίας στην εργασία και ενισχύουν την ευημερία και την ανθεκτικότητα της Ευρώπης.
Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων είναι άλλωστε καίριος σε περιόδους κρίσης ή αλλαγής. Για παράδειγμα, στη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, συνέβαλαν γρήγορα στην οργάνωση μέτρων για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, καθώς και συστημάτων μειωμένου ωραρίου εργασίας. Οι κοινωνικοί εταίροι συμβάλλουν επίσης στην εξεύρεση ισορροπημένων λύσεων για την προσαρμογή της αγοράς εργασίας στην ψηφιακή εποχή. Η στενή συνεργασία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων είναι επίσης απαραίτητη για τη διασφάλιση της αποδοτικής οργάνωσης των δραστηριοτήτων βιομηχανικής παραγωγής και για τον εφοδιασμό του εργατικού δυναμικού με πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες.
Ωστόσο, ο βαθμός και η ποιότητα της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των χωρών. Ταυτοχρόνως, η συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις και το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις σε εθνικό επίπεδο μειώνονται (από περίπου 66 % κατά μέσο όρο στην ΕΕ το 2000 σε περίπου 56 % το 2019). Οι νεότερες μορφές απασχόλησης, όπως η εργασία σε πλατφόρμες, και ορισμένες ομάδες, όπως οι νέοι, έχουν επίσης λιγότερες πιθανότητες εκπροσώπησης, ενώ σε ορισμένους τομείς όπως ο τομέας της φροντίδας παρατηρείται σχεδόν πλήρης απουσία συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προτείνει την έκδοση σύστασης του Συμβουλίου, η οποία καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες της ΕΕ μπορούν να ενισχύσουν περαιτέρω τον κοινωνικό διάλογο και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις σε εθνικό επίπεδο. Η Επιτροπή παρουσιάζει επίσης ανακοίνωση σχετικά με την ενίσχυση και την προώθηση του κοινωνικού διαλόγου σε επίπεδο ΕΕ. Οι κοινωνικοί εταίροι είχαν στενή συμμετοχή στην προετοιμασία αυτών των πρωτοβουλιών.
Διευκόλυνση της ανάπτυξης του κοινωνικού διαλόγου σε εθνικό επίπεδο
Η πρόταση της Επιτροπής για σύσταση του Συμβουλίου συνιστά στα κράτη μέλη:
- Να εξασφαλίσουν ότι ζητείται η γνώμη των κοινωνικών εταίρων όσον αφορά τη χάραξη και την εφαρμογή οικονομικής πολιτικής, πολιτικής για την απασχόληση και κοινωνικής πολιτικής, σύμφωνα με τις εθνικές πρακτικές.
- Να ενθαρρύνουν τους κοινωνικούς εταίρους να λάβουν υπόψη νέες μορφές εργασίας και ατυπικές μορφές απασχόλησης και να συζητούν ευρέως σχετικά με τα οφέλη του κοινωνικού διαλόγου και σχετικά με τυχόν συλλογικές συμβάσεις που εφαρμόζονται.
- Να συμβάλουν στην αύξηση των ικανοτήτων των οργανώσεων των εργαζομένων και των εργοδοτών, για παράδειγμα διασφαλίζοντας την πρόσβασή τους σε σχετικές πληροφορίες και διασφαλίζοντας τη στήριξη από τις εθνικές κυβερνήσεις.
Η προτεινόμενη σύσταση του Συμβουλίου σέβεται πλήρως τις εθνικές παραδόσεις καθώς και την αυτονομία των κοινωνικών εταίρων. Αφήνει το περιθώριο στα κράτη μέλη να καθορίσουν τον βέλτιστο τρόπο επίτευξης αυτών των στόχων, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες τους.
Προώθηση της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων σε επίπεδο ΕΕ
Για την περαιτέρω προώθηση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων στη χάραξη πολιτικής της ΕΕ και για την ενίσχυση του τομεακού κοινωνικού διαλόγου σε επίπεδο ΕΕ, η Επιτροπή προτείνει σειρά μέτρων με σκοπό:
- Την ενίσχυση του ευρωπαϊκού τομεακού κοινωνικού διαλόγου με τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου του, σε στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους της ΕΕ, πιθανώς με την αναθεώρηση των ισχυόντων κανόνων.
- Τη συνέχιση της στήριξης των συμφωνιών των κοινωνικών εταίρων, ιδίως μέσω της διοικητικής υποστήριξης και της παροχής νομικών συμβουλών.
- Την ενίσχυση της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στη χάραξη πολιτικής της ΕΕ, για παράδειγμα με τη συγκέντρωση των απόψεων των Ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων σε διακλαδικό επίπεδο σχετικά με τις προτεραιότητες πολιτικής της ΕΕ πριν από την κατάρτιση του προγράμματος εργασίας της Επιτροπής.
- Την αποτελεσματικότερη τεχνική και οικονομική στήριξη της ΕΕ προς τους κοινωνικούς εταίρους. Για παράδειγμα, η Επιτροπή θα δημιουργήσει, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, ένα ερευνητικό δίκτυο για την παρακολούθηση και την προώθηση του κοινωνικού διαλόγου στην ΕΕ.
Επιπλέον, η Επιτροπή καλεί τους κοινωνικούς εταίρους να διαπραγματευτούν και να συνάψουν περισσότερες συμφωνίες κοινωνικών εταίρων και να βελτιώσουν τη μαζικότητα και την αντιπροσωπευτικότητα τόσο των συνδικαλιστικών οργανώσεων όσο και των εργοδοτικών οργανώσεων.
Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει επίσης να προάγει τον κοινωνικό διάλογο διεθνώς μέσω τακτικής συνεργασίας με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ), τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και άλλους φορείς. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εξακολουθήσουν να κυρώνουν και να εφαρμόζουν αποτελεσματικά τις συμβάσεις της ΔΟΕ.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή θα παρακολουθήσει, σε στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, τις προτεινόμενες δράσεις σε επίπεδο ΕΕ που απαριθμούνται στην ανακοίνωση.
Τα κράτη μέλη θα συζητήσουν την πρόταση της Επιτροπής για σύσταση του Συμβουλίου με σκοπό την έγκρισή της από το Συμβούλιο. Μόλις εγκριθεί η πρόταση, καλούνται τα κράτη μέλη να υποβάλουν στην Επιτροπή δέσμη μέτρων, τα οποία να έχουν συζητηθεί με τους κοινωνικούς εταίρους, για την εφαρμογή της σύστασης αυτής. Η εφαρμογή των μέτρων θα παρακολουθείται στενά στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Ιστορικό
Ο κοινωνικός διάλογος και η συμμετοχή των εργαζομένων αποτελεί βασική αρχή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής δέσμευσης του Πόρτο του 2021. Η Επιτροπή ανακοίνωσε στο σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων ότι θα παρουσιάσει πρωτοβουλία για τη στήριξη του κοινωνικού διαλόγου σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, όπως υπογράμμισε επίσης η πρόεδρος της Επιτροπής κ. φον ντερ Λάιεν κατά την τριμερή κοινωνική σύνοδο κορυφής του 2022.
Η Επιτροπή προετοίμασε την πρωτοβουλία αυτή με τη στενή συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και πραγματοποίησε ανταλλαγές απόψεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών. Η πρωτοβουλία για τον κοινωνικό διάλογο, η οποία μνημονεύεται επίσης στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης — Υλοποίηση του οράματος με συγκεκριμένες δράσεις», που εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2022, συμβάλλει σημαντικά στη συνέχεια της Διάσκεψης. Η πρωτοβουλία κοινωνικού διαλόγου συμβάλλει επίσης στο Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων 2023 και στο βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας, καθώς οι κοινωνικοί εταίροι διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη στήριξη των δεξιοτήτων, της μετάβασης σε άλλες θέσεις εργασίας και της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ.
Πηγή: ec.europa.eu
