Υπάρχει ισότητα πρόσβασης στην εκλογική διαδικασία;
΄Εργο: «Τα δικαιώματα των παιδιών που ζουν σε ιδρύματα / Τα αόρατα παιδιά». Πρόγραμμα Αctive citizens fund
Της Ελένης Γεώργαρου, 24/4/2023
Φέτος έχουν δικαίωμα ψήφου όσοι νέοι και νέες/έφηβοι και έφηβες συμπλήρωσαν τα 16 τους χρόνια και βαδίζουν στα 17. Δηλαδή όλα τα παιδιά που γεννήθηκαν το 2006. Είναι ένα δικαίωμα που δεν απασχόλησε, είναι η αλήθεια, τις σχετικές εκθέσεις και πορίσματα των Ανεξάρτητων Αρχών που μέσα σε πραγματικά ιδιαίτερα δυσχερείς συνθήκες, προσπαθούν να διαπιστώσουν την ανισότητα, την καταπάτηση δικαιωμάτων των πιο ευάλωτων παιδιών, μεταξύ των οποίων βρίσκονται και τα παιδιά που ζουν σε ιδρύματα. Και αυτό γιατί, είναι η πρώτη φορά που καλούνται να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα και τα «έγκλειστα» παιδιά εφηβικής ηλικίας για τα οποία λίγα πράγματα είναι γνωστά, ακόμη. Μεταξύ αυτών, ο αριθμός των παιδιών που είναι άνω των 16 ετών και ζουν σε ιδρυματικές δομές. Αναφέρθηκε πολλές φορές, χωρίς «να ιδρώσει κανένα αυτί» αρμοδίου, ότι σήμερα στην εποχή της ψηφιακής διακυβέρνησης δεν έχουμε κανένα ποιοτικό αλλά και αριθμητικό στοιχείο, ούτε για τα ιδρύματα που υπάρχουν στη χώρα (εκτός των δημοσίων), ούτε για τον αριθμό των παιδιών που πράγματι ζουν σε αυτά, ούτε για τον φορέα υπαγωγής του καθένα από αυτά, ούτε βέβαια άλλα ποιοτικά κριτήρια όπως πόσα παιδιά είναι ορφανά από δύο γονείς, πόσα από ένα, σε πόσα η γονική μέριμνα ανήκει σε βιολογικούς γονείς και σε πόσα σε φορείς παιδικής προστασίας, πότε εισήχθησαν σε ιδρύματα και πόσος είναι ο χρόνος παραμονής τους και σε μια σειρά άλλους δείκτες που κανείς μα κανείς από τους αρμόδιους, δεν κρίνει αναγκαίο να μας ενημερώσει. Διότι αυτά τα στοιχεία όταν δημοσιοποιηθούν θα τους εκθέσουν. Και το οικοδόμημα μιας δήθεν εξέλιξης στην πολιτικής της Παιδική Προστασία θα καταρρεύσει σαν «πύργος από τραπουλόχαρτα». Αυτό είναι όμως το γενικότερο θέμα. Το ειδικότερο θέμα είναι αυτό που διαπιστώνει κανείς όταν επισκεφθεί ένα ίδρυμα, οποιοδήποτε ίδρυμα, η απουσία δηλαδή οποιασδήποτε αναζήτησης πνευματικής εξέλιξης των παιδιών. Το περιβάλλον όσο φροντισμένο και αν είναι, αποπνέει είτε απροσμέτρητο συντηρητισμό, είτε έλλειψη κάθε σχέσης με την Παιδεία, την ευρύτερη Παιδεία, την Ενημέρωση, την επαφή με την τρέχουσα πραγματικότητα σε κάθε επίπεδο της ζωής και βέβαια μια τρομερή έλλειψη πολιτικής κουλτούρας. Τα παιδιά των ιδρυμάτων υποκείμενα μιας πραγματικότητας που χωρίς να το «φωνάζει» το εννοεί, δεν έχουν και ιδιαίτερο λόγο να έχουν πρόσβαση σε πνευματικά και διανοητικά ζητήματα, στην καλλιέργεια, στην ακαδημαϊκή γνώση, στην πολιτική σκέψη. Μέσα σε ένα ίδρυμα θα βρει κανείς κάποια παιδικά βιβλία που είτε θα είναι κλειδωμένα σε κάποια βιβλιοθήκη για να τα διαβάσουν οι «εθελοντές» στα παιδιά όταν και εάν τους επιτρέψουν να μπουν, είτε θα βρίσκονται σχισμένα στο πάτωμα. Μετά τα παιδικά βιβλία δεν υπάρχει τίποτα, σχεδόν ούτε τα σχολικά βιβλία, ενώ απουσιάζει παντελώς – όχι τώρα με την ανάπτυξη των ψηφιακών μέσων- η εικόνα ή η «ιδέα» μιας εφημερίδας. Οι πολιτικές συζητήσεις είναι απαγορευμένο θέμα – σιωπηρά – άλλωστε ποιος ενδιαφέρεται για πολιτική σε μια σκληρή καθημερινότητα επιβίωσης … Πώς λοιπόν θα αναπτύξουν τα παιδιά αυτά πολιτική σκέψη; Πώς θα επιλέξουν ποιο κόμμα θα ψηφίσουν, ποιό πολιτικό πρόγραμμα εμπεριέχει μια «αχτίδα» ελπίδας, για αυτά τα παιδιά που βρίσκονται στην εσχατιά και στην αφώτιστη πλευρά της κοινωνίας, όχι γιατί το επέλεξαν αλλά γιατί τους έτυχε και γιατί κυρίως η Πολιτεία δεν θεωρεί ότι τους αξίζει μια καλύτερη μοίρα. Με ποιόν, ένα παιδί του ιδρύματος θα μιλήσει για ανθρώπινα δικαιώματα, για τα δικαιώματα των παιδιών – δηλαδή αυτών των ίδιων- για την προοπτική μιας καλύτερης ζωής, αφού γονείς δεν υπάρχουν και οι εργαζόμενοι θεωρούν ότι δεν είναι αυτό δικό τους αντικείμενο αλλά δεν έχουν και το ανάλογο ενδιαφέρον. Ιδού λοιπόν, ένας άγνωστος αριθμός παιδιών καλείται να επιτελέσει το ύψιστο χρέος ενός πολίτη και δεν είναι σε θέση καθόλου να ανταποκριθεί σε αυτό, γιατί κανείς δεν τους προετοίμασε, κανείς δεν τους εξήγησε τα στοιχειώδη για να είναι σε θέση να ψηφίσουν.
Θα πείτε με ευκολία «Μα εδώ δεν ξέρουν τα δικά μας παιδιά, θα ξέρουν τα παιδιά των ιδρυμάτων;» Σε αυτό η απάντηση είναι απλή. Σε κάθε σπίτι, σε κάθε οικογένεια, οι γονείς είναι υπεύθυνοι για τα ερεθίσματα που θα δώσουν στα παιδιά τους, κοινωνικά, πνευματικά, ηθικά. Για τα παιδιά των ιδρυμάτων υπεύθυνο συνταγματικά είναι το Κράτος. Και φυσικά, ούτε και σε αυτόν τον τομέα, κάνει κάτι. Υπάρχει και ένα άλλο σημαντικότατο ζήτημα: Πώς θα ψηφίσουν αυτά τα παιδιά ακόμη και να θέλουν; Ποιος θα ασχοληθεί με την αναζήτηση της εκλογικής τους περιφέρειας, ποιος θα τα ενημερώσει, πώς θα πάνε στην περιφέρειά τους να ψηφίσουν αφού είναι ανήλικα και δεν επιτρέπεται από το ίδρυμα να μετακινούνται, ενδεχομένων και πολύ μακριά για να ψηφίσουν, ενώ φυσικά δεν υπάρχει και η δυνατότητα συνοδείας. Απλούστατα κανείς. Και αφού η ψήφος είναι υποχρεωτική, ποιός θα φέρει την ευθύνη για το γεγονός ότι τα παιδιά αυτά των 16,17,18 ετών δεν πάνε να ψηφίσουν; Και πάλι κανείς. Ποιός θα ασχοληθεί με αυτά τα πράγματα τώρα; Αλλά ακόμη και εάν κάποια από αυτά καταλήξουν μπροστά σε μια κάλπη ποιά θα είναι η ικανότητα διάκρισής τους για να επιλέξουν το έναν ή τον άλλον πολιτικό σχηματισμό; Το μυαλό όλων μας πάει φυσικά σε ό,τι πιο λαϊκιστικό, πιο «δημοφιλές», πιο «φανφαρόνικο» εισπράττουν τα παιδιά αυτά μέσα από τα ΜΜΕ και ΜΚΔ. Γιατί στο περιβάλλον που ζουν είναι αδύνατον να ενημερωθούν με άλλο τρόπο για το θέμα. Γι αυτό είναι πολύ σημαντικά τα πρόσωπα αναφοράς των παιδιών – έστω και εάν δεν είναι σε αναδοχή – , τα πρόσωπα με τα οποία τα παιδιά – έφηβοι θα πρέπει να διατηρούν μια προσωπική, ιδιωτική σχέση από την οποία θα αντλούνται όλα τα ερεθίσματα που είναι αδύνατον να υπάρχουν μέσα σε ένα ίδρυμα, όπου το γενικό μορφωτικό επίπεδο είναι χαρακτηριστικά χαμηλό και παρασύρει τα παιδιά «προς τα κάτω» αντί να τα εξυψώνει πνευματικά. Για το σχολείο φυσικά δεν γίνεται λόγος, γιατί είναι γνωστή σε όλους αφενός η σχέση των παιδιών των ιδρυμάτων με την εκπαίδευση και αφετέρου ο τρόπος διδασκαλίας του σχετικού μαθήματος.
΄Ηδη αναδείχθηκε μια μεγάλη ανισότητα σε βάρος των εφήβων των ιδρυμάτων. Ως πολίτες γ΄κατηγορίας που είναι με βάση την γενικότερη απόλαυση δικαιωμάτων, δεν θα πάνε να ψηφίσουν ή και εάν πάνε θα «υπακούσουν» σε συστάσεις και προτιμήσεις «του συρμού». Θα είχε πράγματι πολύ μεγάλο ενδιαφέρον – όχι ότι περιμένουμε να γίνει κάτι, έχουμε χάσει κάθε ελπίδα για διαφάνεια από την κα Μιχαηλίδου εδώ και καιρό – να δημοσιευθεί ο αριθμός των παιδιών των ιδρυμάτων που έχουν δικαίωμα ψήφου και στη συνέχεια να αναζητηθεί ο αριθμός αυτών που πήγαν και ψήφισαν και βέβαια με ποιό κριτήριο ψήφισαν.
Ας περιμένουμε την επόμενη κυβέρνηση και ας ελπίζουμε ακόμη και ματαίως.
