Εκθέσεις σχετικά με την κατάσταση των υδάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τις τελευταίες εκθέσεις της σχετικά με την κατάσταση των υδάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)

Όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα, της οδηγίας για τις πλημμύρες και της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική, οι εκθέσεις υπογραμμίζουν την πρόοδο που έχει σημειωθεί στη βελτίωση της κατάστασης των υδατικών συστημάτων της ΕΕ κατά την τελευταία εξαετία. Ωστόσο, προσδιορίζουν βασικούς τομείς στους οποίους απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες.

Οι εκθέσεις παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των γλυκών και των θαλάσσιων υδάτων της ΕΕ, τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τη βελτίωσή τους, καθώς και τα μέτρα για τη μείωση των κινδύνων πλημμύρας. Επίσης, περιλαμβάνουν ειδικές ανά χώρα πληροφορίες και εξατομικευμένες συστάσεις ώστε να συνεχιστεί η πρόοδος και η βιώσιμη διαχείριση των υδάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Τα στοιχεία που παρέχουν οι εκθέσεις θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της επικείμενης στρατηγικής για την ανθεκτικότητα των υδάτων, η οποία αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των πλέον πιεστικών προκλήσεων που σχετίζονται με το νερό στην Ευρώπη.

Απαιτείται περισσότερη δουλειά για να εξασφαλιστεί η ανθεκτικότητα των υδάτων 

Έκθεση εφαρμογής της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα 

Στην έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα προσδιορίστηκαν διάφορες θετικές τάσεις. Τα κράτη μέλη έχουν γενικά εμβαθύνει τις γνώσεις και την παρακολούθηση των συστημάτων επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, έχουν αυξήσει τις δαπάνες, και έχουν βελτιώσει την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα ύδατα — μολονότι παρατηρούνται σημαντικές διαφορές ανά περιφέρεια. Τα περισσότερα συστήματα υπόγειων υδάτων συνεχίζουν επίσης να βρίσκονται σε καλή ποσοτική και χημική κατάσταση.

Ωστόσο, απαιτούνται σημαντικές προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ σχετικά με την ποιότητα και την ποσότητα των γλυκών υδάτων. Η μέση υγεία των συστημάτων επιφανειακών υδάτων της ΕΕ είναι σε κρίσιμη κατάσταση, καθώς μόλις το 39,5% χαρακτηρίζεται σε καλή οικολογική κατάσταση και μόλις το 26,8% σε καλή χημική κατάσταση. Αυτό οφείλεται κυρίως στην εκτεταμένη μόλυνση από υδράργυρο και άλλους τοξικούς ρύπους. Η λειψυδρία και η ξηρασία είναι επίσης προβλήματα σε άνοδο στο μεγαλύτερο μέρος της ΕΕ.

Η ΕΕ έχει διατυπώσει βασικές συστάσεις προς τα κράτη μέλη για τη βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων έως το 2027, όπως:

• Να αυξηθεί η συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ για τα ύδατα, με την τήρηση των ορίων ρύπανσης (ιδίως της ρύπανσης από θρεπτικές ουσίες από τη γεωργία), και την ορθή αντιμετώπιση της απόρριψης λυμάτων, ώστε να προστατεύεται το περιβάλλον και η ανθρώπινη υγεία.
• Να εξασφαλιστεί η επαρκής χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση των σχετικών ελλείψεων και η αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων διαχείρισης των υδάτων.
• Να εφαρμοστούν πρόσθετα μέτρα για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων που επιμένουν, όπως η χημική ρύπανση.
• Να προωθηθεί η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων και να αυξηθεί η αποδοτικότητα και η κυκλικότητα για να προλαμβάνεται η υπερεκμετάλλευση του υδροφόρου ορίζοντα, να καταπολεμηθούν οι παράνομες αντλήσεις και να μετριαστούν οι ξηρασίες.

Έκθεση για την οδηγία για τις πλημμύρες 

Η αξιολόγηση της εφαρμογής της οδηγίας για τις πλημμύρες δείχνει αξιοσημείωτες βελτιώσεις στη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, καλύτερη ευθυγράμμιση στόχων και μέτρων και ευαισθησία για τις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή.

Ωστόσο, τα περισσότερα σχέδια δεν συμπεριέλαβαν ποσοτικούς στόχους, γεγονός που δυσχεραίνει την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας. Καθώς οι πλημμύρες στην Ευρώπη γίνονται πιο συχνές και πιο σοβαρές, τα κράτη μέλη πρέπει να επεκτείνουν τον σχεδιασμό και τη διοικητική τους ικανότητα και να επενδύσουν επαρκώς στην πρόληψη των πλημμυρών. Για να επιτευχθεί αυτό, καθοριστική σημασία έχει η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων, η εφαρμογή λύσεων που βασίζονται στη φύση, καθώς και μέτρα ετοιμότητας, όπως τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και η ενημέρωση του κοινού.

Έκθεση για τα προγράμματα μέτρων της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική 

Σύμφωνα με την έκθεση σχετικά με την οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική, έχει σημειωθεί περιορισμένη πρόοδος όσον αφορά τη θέσπιση και την εφαρμογή μέτρων για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας, ιδίως όσον αφορά τα θαλάσσια απορρίμματα.

Τα κράτη μέλη καλούνται να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για την επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης όλων των θαλάσσιων υδάτων της ΕΕ και για τη βιώσιμη προστασία της βάσης πόρων από την οποία εξαρτώνται οι οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τη θάλασσα.

Ορισμένες βασικές συστάσεις της ΕΕ για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι:

• Να ενισχυθεί ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μέτρων για την προστασία και την αποκατάσταση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, καθώς και για τη μείωση της ρύπανσης από θρεπτικές ουσίες και χημικά, αλλά και της υποβρύχιας ηχορύπανσης.
• Να θεσπιστούν νέα, βελτιωμένα μέτρα χρηματοδότησης και διακυβέρνησης για την αποτελεσματική εφαρμογή φιλόδοξων και συνεκτικών μέτρων σε ολόκληρο το θαλάσσιο περιβάλλον της ΕΕ.

Πρόσκληση υποβολής στοιχείων σχετικά με την επικείμενη ευρωπαϊκή στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων 

Παράλληλα με τις εκθέσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απευθύνει πρόσκληση υποβολής στοιχείων ώστε να δώσει στα ενδιαφερόμενα μέρη την ευκαιρία να υποβάλουν στοιχεία και να συμβάλουν στον σχεδιασμό της επικείμενης ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ανθεκτικότητα των υδάτων.

Η πρόσκληση έρχεται ως απάντηση στη σαφή απαίτηση για ανάληψη δράσης ώστε να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις στον τομέα των υδάτων και να αντιστραφεί η εκτεταμένη υποβάθμιση και η διαρθρωτική κακοδιαχείριση των υδάτινων πόρων και οικοσυστημάτων σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η πρόσκληση απευθύνεται σε εκπροσώπους από όλη την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών και των ενδιαφερόμενων μερών που εργάζονται σε τομείς που σχετίζονται με το νερό. Η διαδικασία διαβούλευσης θα περιλαμβάνει και μια εκδήλωση διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη που θα πραγματοποιηθεί στις 6 Μαρτίου 2025.

Ιστορικό 

Οι εκθέσεις που δημοσιεύονται σήμερα συμπληρώνουν την έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος για την κατάσταση των υδάτων της Ευρώπης το 2024.

Οι υδάτινοι πόροι της ΕΕ δέχονται σοβαρές πιέσεις από τη μη βιώσιμη χρήση της γης, τις υδρομορφολογικές αλλαγές, τη ρύπανση, την κλιματική αλλαγή, την αυξημένη ζήτηση για νερό, την αστικοποίηση και την αύξηση των πληθυσμών.

Όταν ερωτώνται για τις κύριες απειλές που συνδέονται με τα ζητήματα του νερού στη χώρα τους, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι αναφέρουν πρώτα τη ρύπανση και στη συνέχεια την υπερκατανάλωση και τη σπατάλη νερού.

Η οδηγία-πλαίσιο της ΕΕ για τα ύδατα απαιτεί από τα κράτη μέλη να φροντίσουν ώστε όλα τα επιφανειακά ύδατα (λίμνες, ποτάμια, μεταβατικά και παράκτια ύδατα), καθώς και τα υπόγεια ύδατα να έχουν περιέλθει σε κατάσταση καλής ποιότητας έως το 2025. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, η προθεσμία αυτή μπορεί να παραταθεί έως το 2027.

Η οδηγία για τις πλημμύρες απαιτεί από τα κράτη μέλη να εντοπίσουν και να χαρτογραφήσουν τις περιοχές που είναι επιρρεπείς σε πλημμύρες και να εκπονήσουν σχεδιασμό για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου και των δυνητικών ζημιών μέσω σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας. Η Επιτροπή δημοσιεύει σήμερα την αξιολόγησή της για τα σχέδια αυτά για την περίοδο 2021-2027.

Τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών και τα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας αναπτύσσονται για περίοδο εξαετίας. Η Επιτροπή δημοσιεύει σήμερα την αξιολόγησή της για τα σχέδια αυτά για την περίοδο 2021-2027.

Η οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική απαιτεί από τα κράτη μέλη να αξιολογούν, να παρακολουθούν και να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία και τη βελτίωση της κατάστασης των θαλασσών τους, ώστε αυτές να περιέλθουν σε καλή περιβαλλοντική κατάσταση. Τα προγράμματα μέτρων που αξιολογήθηκαν είναι εκείνα που υποβλήθηκαν για την περίοδο 2021-2027. Η αξιολόγηση της Επιτροπής επικεντρώνεται στα μέτρα που ανέπτυξαν τα κράτη μέλη για τις αντίστοιχες θαλάσσιες στρατηγικές τους. Τα προγράμματα αυτά αποτελούν επικαιροποίηση των πρώτων προγραμμάτων μέτρων που περιλαμβάνονταν στις εκθέσεις του 2016.

Δηλώσεις 

Η Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ανθεκτικότητας των Υδάτων και Ανταγωνιστικής Κυκλικής Οικονομίας, Γιέσικα Ρούσβαλ δήλωσε σχετικά: «Τα ύδατά μας αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις: από τη ρύπανση και τις απειλές για την υδροδότηση έως την ανεπαρκή ετοιμότητά μας απέναντι στις πλημμύρες. Πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υδάτων. Η καθαρή και αξιόπιστη υδροδότηση είναι αναγκαία για να μπορούν να ευδοκιμήσουν οι πολίτες, το περιβάλλον, και οι επιχειρήσεις μας. Πάνω από τα τρία τέταρτα των Ευρωπαίων στηρίζουν τη δράση της ΕΕ για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που αφορούν το νερό και μας δίνουν σαφή εντολή να περάσουμε στη δράση. Φέτος, θα παρουσιάσω μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων ώστε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις με ενιαίο τρόπο, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα, την ασφάλεια και την ανταγωνιστικότητά μας.»

greece.representation.ec.europa.eu