Το Ελληνικό Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Φτώχειας παρουσιάζει την Ετήσια Έκθεση για τη Φτώχεια 2024, φέρνοντας στο φως κρίσιμα δεδομένα για τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις συνθήκες διαβίωσης στην Ελλάδα.
Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ – που θέλουν το 26,1% του πληθυσμού, δηλαδή πάνω από 1 στους 4 Έλληνες και Ελληνίδες, να κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό και τα οποία φέρνουν την Ελλάδα και πάλι στις τέσσερις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ποσοστά 5-6 μονάδες υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο – συμπληρώνουν η Έρευνα Πεδίου του Δικτύου, η Έκθεση των Ανθρώπων που Βιώνουν Φτώχεια 2024, η αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η μελέτη του συστήματος Κοινωνικής Προστασίας στη χώρα και η συγκεκριμένη μελέτη για τη φτώχεια στα ελληνικά νοικοκυριά με έμφαση στις οικογένειες με παιδιά.
Βασικά Ευρήματα της Έκθεσης
Τι αναφέρουν οι Οργανώσεις
Στη φετινή Έκθεση για τη Φτώχεια στην Ελλάδα του Δικτύου παρείχαν στοιχεία 33 Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών. Τα βασικότερα προβλήματα που αναδεικνύουν από την επαφή με τους εξυπηρετούμενούς τους είναι η ακρίβεια, οι ελλιπείς δημόσιες υπηρεσίες υγείας και οι στεγαστικές δαπάνες. Σημειώθηκε επίσης μεγάλη αύξηση στην ομάδα των ηλικιωμένων που θέλησαν να λάβουν υπηρεσίες και αναδείχθηκε η συνεχιζόμενη αύξηση στα προβλήματα ψυχικής υγείας.
Η φτώχεια δεν αφορά πλέον μόνο τις ευάλωτες ομάδες, αλλά επηρεάζει ευρύτερα την κοινωνία, κάτι που καθιστά αναγκαία μια συνολική αναθεώρηση της στρατηγικής για την εξάλειψή της.
Ανεπάρκεια κρατικών μέτρων: Οι οργανώσεις θεωρούν ότι τα κρατικά μέτρα ήταν ανεπαρκή. Αν και αναγνωρίστηκαν μερικά θετικά βήματα, όπως τα προγράμματα «Στέγαση και Εργασία» και η νομοθεσία για τη νομιμοποίηση της εργασίας μεταναστών, γενικά, οι δράσεις δεν επαρκούν για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών.
«Δεν σκέφτομαι για αύριο, να έχουμε σήμερα να φάμε κατάλαβες; Το αύριο το αφήνω… να είμαι μόνη μου δεν πειράζει, με τα παιδιά είναι πολύ δύσκολο. Με αγχώνει πάρα πολύ»
Έκθεση Ανθρώπων που Βιώνουν Φτώχεια, 2024
Σχετικά με τη Στέγη
- Το 62,4% των δαπανών των φτωχότερων εισοδημάτων καλύπτει στεγαστικά έξοδα.
- Αύξηση του αριθμού των αστέγων και των προβλημάτων στέγης για αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες.
- Αύξηση εξώσεων και κατασχέσεων, καθώς και του πληθυσμού που ζει σε συνθήκες δρόμου.
Σχετικά με τη Διατροφή
- Παρατηρήθηκε αύξηση της διατροφικής επισφάλειας στους εξυπηρετούμενους εξαιτίας της αύξησης των τιμών σε βασικά αγαθά.
- Έλλειψη υλικών και ανθρώπινων πόρων στους φορείς, που εμποδίζει την απάντηση στις αυξανόμενες ανάγκες σίτισης.
- Έλλειψη ρουχισμού, υπόδησης και βρεφικών ειδών.
Άλλα ευρήματα
Οι κοινωνικές πολιτικές και τα κοινωνικά επιδόματα δεν συμβάλλουν αρκετά στη μείωση της φτώχειας. Το ποσοστό κινδύνου φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις παραμένει χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα των επιδομάτων, όπως το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ), είναι περιορισμένη, καλύπτοντας μόνο το 59,9% του ορίου της φτώχειας.
Ανεπαρκής Χρηματοδότηση Κοινωνικών Πολιτικών: Η Ελλάδα δεν αξιοποιεί επαρκώς τα κοινωνικά επιδόματα, και μόνο το 58,4% των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες χαμηλής έντασης εργασίας λαμβάνουν επιδόματα, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από το 81,1% του μέσου όρου της ΕΕ. Η έλλειψη κοινωνικής προστασίας για εργαζόμενους σε άτυπες θέσεις εργασίας και αυτοαπασχολούμενους είναι σοβαρό κενό, αφήνοντας ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού ευάλωτο.
Αποτυχία Προοδευτικής Φορολογίας: Η επίδραση του ελληνικού φορολογικού συστήματος στη μείωση της ανισότητας είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ (μόλις 23% σε σχέση με 51% του μέσου όρου της ΕΕ). Το σύστημα δεν προχώρησε σε προοδευτικότερη φορολόγηση, ούτε σε ουσιαστικές δομικές μεταρρυθμίσεις.
Ανεπαρκής Κοινωνική Υποστήριξη και Δικαιούχοι: Η κάλυψη των κοινωνικών επιδομάτων μειώνεται, ενώ πολλοί δικαιούχοι χάνουν την πρόσβαση στα επιδόματα, κυρίως λόγω γραφειοκρατικών διαδικασιών και αύξησης ονομαστικών εισοδημάτων, που επιταχύνουν την έξοδό τους από τα προγράμματα, χωρίς το πρόβλημα να έχει λυθεί.
Εμπόδια πρόσβασης στις υπηρεσίες εξαιτίας της ψηφιοποίησης: Υπάρχουν σοβαρά εμπόδια στην πρόσβαση των πιο ευάλωτων πληθυσμών σε ψηφιακές υπηρεσίες και κοινωνικές παροχές, κυρίως λόγω έλλειψης εξοπλισμού, ψηφιακών δεξιοτήτων και προσαρμογής των συστημάτων σε άτομα με ειδικές ανάγκες.
Σχετικά με τις οικογένειες και την παιδική φτώχεια
- Το βιοτικό επίπεδο των νοικοκυριών στην Ελλάδα έχει υποβαθμιστεί σε μόνιμη βάση σε σχέση με την περίοδο πριν την κρίση που ξεκίνησε το 2009.
- Οι οικογένειες με παιδιά επλήγησαν περισσότερο από το μέσο νοικοκυριό.
- Η υποβάθμιση είναι ακόμα μεγαλύτερη για τις φτωχότερες από αυτές.¹
Η θεώρηση ότι η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός αφορούν μόνο τις ευάλωτες ομάδες τίθεται πλέον υπό αμφισβήτηση. Κατά συνέπεια η στρατηγική για την εξάλειψη της φτώχειας χρειάζεται να επανεξεταστεί με βάση τα νέα δεδομένα.
¹Η έρευνα της Καθηγήτριας Οικονομίας του ΕΚΠΑ, Γεωργίας Καπλάνογλου, με τίτλο “Δαπάνες σε τρόφιμα των οικογενειών με παιδιά το 2008 και τώρα: Ποσοτικές και ποιοτικές διαφορές” συμπεριλαμβάνεται στην Ετήσια Έκθεση Φτώχειας 2024.
Αναγκαία μέτρα
Οι οργανώσεις ζητούν άμεσες λύσεις στην ακρίβεια και στα βασικά αγαθά, ενώ υπογραμμίζουν την ανάγκη για καλύτερη κρατική στήριξη στις ευάλωτες ομάδες, με έμφαση στη στέγαση, την υγειονομική περίθαλψη, και τη βελτίωση της πρόσβασης σε κοινωνικά επιδόματα.
Συγκεκριμένα:
- Το 88% των απαντήσεων αναφέρθηκε στην ανάγκη να περιοριστεί δραστικότερα η ακρίβεια και οι αυξήσεις των τιμών στα είδη πρώτης ανάγκης.
- Το 82% τόνισε την ανάγκη για μέτρα σχετικά με την πρόσβαση σε δωρεάν, αμεσότερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες υγείας.
- Το 79% αναφέρθηκε στην ανάγκη περιορισμού των στεγαστικών δαπανών (χαμηλότερα ενοίκια, χαμηλότερες δαπάνες σε ρεύμα ή φυσικό αέριο).
- Το 73% τόνισε την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η ανεργία, ενώ παραμένοντας στα εργασιακά το 61% ζητούν μέτρα για τις συνθήκες εργασίας, τη μονιμότητα και τη σταθερότητα αποδοχών.
- Το 58% εξέφρασε την ανάγκη προστασίας των δικαιωμάτων των παιδιών και της φροντίδας τους, ώστε να μπορούν οι γονείς να εργαστούν.
- Το 55% αναφέρθηκε στο δικαίωμα χρήσης υπηρεσιών σε μη ψηφιοποιημένο περιβάλλον.
Προτάσεις Πολιτικής
Το Ελληνικό Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Φτώχειας προτείνει σειρά μέτρων για την άμεση ανακούφιση των ευάλωτων ομάδων και τη μακροπρόθεσμη μείωση της φτώχειας. Καλούνται οι αρμόδιοι φορείς να δώσουν προτεραιότητα στη στεγαστική επισφάλεια, την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την αντιμετώπιση των εμποδίων στη λήψη επιδομάτων.
- Να επικαιροποιηθεί η Εθνική Στρατηγική για την Αντιμετώπιση της Φτώχειας αναβαθμίζοντας τον ρόλο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών αλλά και λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία των ανθρώπων που πλήττονται από τη φτώχεια.
- Να αναβαθμιστεί ο ρόλος των Δήμων λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία των κοινωνικών υπηρεσιών τους και ενισχύοντάς τους με ανθρώπινο δυναμικό και πόρους.
- Να διασφαλιστεί ότι όλοι οι δικαιούχοι θα έχουν ίση πρόσβαση σε αξιοπρεπές και επαρκές εγγυημένο εισόδημα χωρίς διακρίσεις και γραφειοκρατικά εμπόδια.
- Η ψηφιακή μετάβαση πρέπει να συνοδεύεται από αποτελεσματικά προγράμματα ψηφιακής εκπαίδευσης και δεξιοτήτων που να καλύπτουν όλες τις ηλικιακές ομάδες. Παράλληλα οι ψηφιακές υπηρεσίες πρέπει να συνδυάζονται με δια ζώσης προσβάσιμες, οικονομικές και ποιοτικές ζωτικές υπηρεσίες για όλες και όλους.
Σε δεύτερο χρόνο, και δεδομένου ότι η φτώχεια πλέον δεν αφορά μόνο τις ευάλωτες ομάδες , το Δίκτυο προτείνει δικαιότερη φορολογική πολιτική και αναδιανομή εισοδημάτων με σκοπό να φτάσουμε τελικά στη μείωση των ανισοτήτων.
- Να περάσουμε σταδιακά από τις ελλιπείς, ανεπαρκείς και γραφειοκρατικές επιδοματικές πολιτικές, σε πολιτικές που θα εγγυώνται επαρκέστερη και πιο δίκαιη κατανομή εισοδήματος.
- Να εφαρμοστεί δικαιότερη φορολογική πολιτική με στόχο την εξοικονόμηση των απαραίτητων πόρων προς αυτή την κατεύθυνση.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Δίκτυο ζητά την εξαίρεση των δαπανών για την καταπολέμηση της φτώχειας από τους δημοσιονομικούς κανόνες, όπως έγινε με τις εξοπλιστικές δαπάνες το 2024 και τον ορισμό Επιτρόπου για την εξάλειψη της φτώχειας.
Για αναλυτικότερες πληροφορίες δείτε την πλήρη έκθεση
Discover more from socialpolicy.gr
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
