Μόνο το ένα τέταρτο των χωρών παγκοσμίως διαθέτουν εθνική πολιτική, στρατηγική ή σχέδιο για την υποστήριξη ατόμων με άνοια και τις οικογένειές τους, σύμφωνα με την «Έκθεση της παγκόσμιας κατάστασης σχετικά με την ανταπόκριση της δημόσιας υγείας στην άνοια» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που δημοσιεύτηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2021. Οι μισές από αυτές τις χώρες βρίσκονται στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ, με το υπόλοιπο ποσοστό χωρών να χωρίζεται μεταξύ των άλλων Περιφερειών. Όμως, ακόμη και στην Ευρώπη, πολλά σχέδια ολοκληρώνονται ή έχουν ήδη ολοκληρωθεί, υποδεικνύοντας την ανάγκη για ανανέωση της δέσμευσης από τις κυβερνήσεις.
Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την Έκθεση ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με άνοια αυξάνεται : Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι περισσότεροι από 55 εκατομμύρια άνθρωποι (8,1% των γυναικών και 5,4% των ανδρών άνω των 65 ετών) ζουν με άνοια. Ο αριθμός αυτός εκτιμάται ότι θα αυξηθεί σε 78 εκατομμύρια έως το 2030 και σε 139 εκατομμύρια έως το 2050.
Η άνοια προκαλείται από μια ποικιλία ασθενειών και τραυματισμών που επηρεάζουν τον εγκέφαλο, όπως η νόσος Alzheimer ή το εγκεφαλικό. Επηρεάζει τη μνήμη και άλλες γνωστικές λειτουργίες, καθώς και την ικανότητα εκτέλεσης καθημερινών εργασιών. Η αναπηρία που σχετίζεται με την άνοια είναι ο βασικός παράγοντας αύξησης του κόστους που σχετίζεται με την πάθηση. Το 2019, το παγκόσμιο κόστος της άνοιας εκτιμήθηκε σε 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Το κόστος αναμένεται να αυξηθεί σε 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ έως το 2030 ή 2,8 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ εάν υπολογιστεί σύμφωνα με τις αυξήσεις στο κόστος φροντίδας.
Χρειάζεται περισσότερη υποστήριξη, ιδίως σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος
Η έκθεση υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης της υποστήριξης σε εθνικό επίπεδο, τόσο όσον αφορά τη φροντίδα για άτομα με άνοια, όσο και την υποστήριξη των ατόμων που παρέχουν αυτή τη φροντίδα, σε περιβάλλον τυπικής και άτυπης φροντίδας.
Η φροντίδα που απαιτείται για άτομα με άνοια περιλαμβάνει πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, εξειδικευμένη φροντίδα, κοινοτικές υπηρεσίες, αποκατάσταση, μακροχρόνια περίθαλψη και παρηγορητική φροντίδα. Ενώ οι περισσότερες χώρες (89%) που αναφέρονται στο Παγκόσμιο Παρατηρητήριο για την Άνοια του ΠΟΥ δηλώνουν ότι παρέχουν ορισμένες κοινοτικές υπηρεσίες για την άνοια, η παροχή είναι μεγαλύτερη στις χώρες υψηλού εισοδήματος από ότι στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Η φαρμακευτική αγωγή για την άνοια, τα προϊόντα υγιεινής, οι βοηθητικές τεχνολογίες και οι προσαρμογές των νοικοκυριών είναι επίσης πιο προσιτά σε χώρες υψηλού εισοδήματος, με μεγαλύτερο επίπεδο αποζημίωσης, από ό,τι σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Το είδος και το επίπεδο των υπηρεσιών που παρέχονται από τους τομείς υγείας και κοινωνικής φροντίδας καθορίζει επίσης το επίπεδο της άτυπης φροντίδας, το οποίο παρέχεται κυρίως από τα μέλη της οικογένειας. Η άτυπη φροντίδα αντιπροσωπεύει περίπου το ήμισυ του παγκόσμιου κόστους για την άνοια, ενώ το κόστος κοινωνικής φροντίδας αποτελεί πάνω από το ένα τρίτο. Σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, το μεγαλύτερο κόστος φροντίδας για την άνοια αποδίδεται στην άτυπη φροντίδα (65%). Στις πλουσιότερες χώρες το κόστος της άτυπης και κοινωνικής φροντίδας ανέρχεται σε περίπου 40%.
Το 2019, οι φροντιστές περνούσαν κατά μέσο όρο πέντε ώρες την ημέρα παρέχοντας υποστήριξη στην καθημερινή ζωή του ατόμου με άνοια που φροντίζουν. Το 70% αυτής της φροντίδας παρέχεται από γυναίκες. Δεδομένου του οικονομικού, κοινωνικού και ψυχολογικού φόρτου που αντιμετωπίζουν οι φροντιστές και οι φροντίστριες, η πρόσβαση σε πληροφορίες, κατάρτιση και υπηρεσίες, καθώς και η κοινωνική και οικονομική υποστήριξη, είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Επί του παρόντος, το 75% των χωρών αναφέρουν ότι προσφέρουν κάποιο επίπεδο υποστήριξης για τους φροντιστές/φροντίστριες, αν και πάλι, πρόκειται για χώρες με υψηλό εισόδημα.
Νέα πρωτοβουλία για καλύτερο συντονισμό της έρευνας για την άνοια
Μια σειρά ανεπιτυχών κλινικών δοκιμών για θεραπείες για την άνοια, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος έρευνας και ανάπτυξης, οδήγησαν σε μειωμένο ενδιαφέρον για νέες προσπάθειες. Υπήρξε, ωστόσο, πρόσφατη αύξηση της χρηματοδότησης της έρευνας για την άνοια, κυρίως σε χώρες υψηλού εισοδήματος όπως ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η τελευταία αύξησε την ετήσια επένδυσή της στην έρευνα για τη νόσο Alzheimer από 631 εκατομμύρια δολάρια το 2015 σε περίπου 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020.
“Για να έχουμε καλύτερες πιθανότητες επιτυχίας, οι ερευνητικές προσπάθειες για την άνοια πρέπει να έχουν μια σαφή κατεύθυνση και να είναι καλύτερα συντονισμένες”, δήλωσε ο Δρ. Tarun Dua, Επικεφαλής της Μονάδας Υγείας του Εγκεφάλου στον ΠΟΥ. “Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο ΠΟΥ αναπτύσσει Σχέδιο Έρευνας για την Άνοια, έναν παγκόσμιο μηχανισμό συντονισμού για την παροχή δομής στις ερευνητικές προσπάθειες και την τόνωση νέων πρωτοβουλιών¨.
Ένας σημαντικός στόχος των μελλοντικών ερευνητικών προσπαθειών πρέπει να είναι η ένταξη των ατόμων με άνοια, των φροντιστών και των οικογενειών τους. Επί του παρόντος, τα δύο τρίτα των χωρών που αναφέρονται στο Παγκόσμιο Παρατηρητήριο για την Άνοια περιλαμβάνουν άτομα με άνοια «σπάνια» ή καθόλου.
Πρόοδος στις εκστρατείες ευαισθητοποίησης
Θετικό στοιχείο αποτελεί η καλή πρόοδος που έχουν σημειώσει οι χώρες σε όλες τις περιοχές στην εφαρμογή εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού για τη βελτίωση της κατανόησης της άνοιας, με αποφασιστική καθοδήγηση από την κοινωνία των πολιτών. Τα δύο τρίτα των χωρών που αναφέρονται στο Παρατηρητήριο έχουν πραγματοποιήσει εκστρατείες ευαισθητοποίησης. Και τα δύο τρίτα έχουν αναλάβει δράση για τη βελτίωση της προσβασιμότητας του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος για άτομα με άνοια και την παροχή κατάρτισης και εκπαίδευσης σε ομάδες πληθυσμού εκτός του τομέα της υγείας και της κοινωνικής φροντίδας, όπως εθελοντές, αστυνομία, πυροσβεστικές υπηρεσίες και πρώτοι ανταποκριτές.
Πηγή: https://www.who.int
Απόδοση/Επιμέλεια: Τομπέα Ελένη
