Παιδική Ενοχή, Ενήλικας με Κατάθλιψη;

Μετάφραση: Ελένη Τομπέα

Επιστήμονες θεωρούν ότι τα ακραία αισθήματα ενοχής κατά την παιδική ηλικία μπορεί να αποτελέσουν ένα ισχυρό προειδοποιητικό σημάδι για ψυχικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, άγχος, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και διπολική διαταραχή,  στα μετέπειτα στάδια της ζωής.

Έρευνες έχουν από καιρό συνδέσει τα υπερβολικά αισθήματα ενοχής με τις ψυχικές διαταραχές σε ενήλικες, με τo Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών (DSM-V) να περιλαμβάνει τα αισθήματα υπερβολικής ενοχής ως σύμπτωμα της κατάθλιψης. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Washington στο Σεντ Λούις, ανακάλυψαν, όμως, ότι η υπερβολική ενοχή στα παιδιά ενδέχεται να συνδέεται με ένα τμήμα του εγκεφάλου που είναι συνδεδεμένο με τον έλεγχο πολλών ψυχικών διαταραχών.

Ως μέρος μιας μελέτης 12 ετών, οι ερευνητές εξέτασαν ένα μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται πρόσθια “νήσος”, το οποίο ρυθμίζει την αντίληψη, την αυτογνωσία και το συναίσθημα. Μικρότερες ανάλογες περιοχές του εγκεφάλου (anterior insulas) έχουν συνδεθεί με διαταραχές άγχους, κατάθλιψη, σχιζοφρένεια και άλλες διαταραχές της διάθεσης.

Οι ερευνητές πήραν τα εγκεφαλογραφήματα 145 παιδιών σχολικής ηλικίας και ζήτησαν από τους φροντιστές να προσδιορίσουν αν τα παιδιά είχαν επίσης παρουσιάσει συμπτώματα υπερβολικής ενοχής, όπως να ζητούν συγγνώμη συνεχώς για ήσσονος σημασίας ανάρμοστη συμπεριφορά ή αίσθημα ενοχής για πράγματα που είχαν συμβεί πριν από πολύ καιρό. Έτσι οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το αίσθημα της έντονης ενοχής συσχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με μικρότερες πρόσθιες insulas του εγκεφάλου.

“Τα παιδιά που είχαν υψηλά επίπεδα ενοχής, ακόμη και αυτά που δεν είχαν απαραίτητα κατάθλιψη, είχαν μικρότερο όγκο πρόσθιας “νήσου”, και ο μικρότερος όγκος σε αυτή τη συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου είναι προγνωστικό της μετέπειτα εμφάνισης της κατάθλιψης”, δήλωσε η Joan Luby, μια από τις ερευνήτριες της μελέτης. “Η έρευνα αυτή δείχνει ότι οι πρώιμες εμπειρίες της παιδικής ηλικίας επηρεάζουν τον τρόπο που αναπτύσσεται ο εγκέφαλος .”

Η Joan Luby δήλωσε ότι τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Psychiatry το Νοέμβριο (2014), είναι σημαντικά, διότι είναι μία από τις πρώτες μελέτες που συνδέει τα αισθήματα υπερβολικής ενοχής στα παιδιά με τις φυσικές διαφορές στον εγκέφαλο. “Υπάρχουν πολλές μελέτες συμπεριφοράς για τα παιδιά, όμως όσον αφορά τις αλλαγές του εγκεφάλου στα παιδιά υπάρχουν πολύ λίγα στοιχεία”.

Η Michelle New, ψυχολόγος και αναπληρώτρια καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου George Washington, στην Ουάσιγκτον, δήλωσε ότι η έρευνα αυτή θα μπορούσε να συμβάλει στην επισήμανση συγκεκριμένης ανατομίας του εγκεφάλου για τον εντοπισμό των παιδιών που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για μετέπειτα εμφάνιση ψυχικών διαταραχών στη ζωή τους.

“Αυτή η έρευνα είναι πραγματικά νέα και συναρπαστική, επειδή μπορεί κανείς να δεί τις αλλαγές στον εγκέφαλο, και αυτό δείχνει ότι η πρώιμη παρέμβαση είναι πραγματικά σημαντική. Η απόρριψη της πρώιμης συμπτωματολογίας είναι επικίνδυνη”.  H καθηγήτρια εξήγησε ότι οι ψυχικές διαταραχές συχνά παραμένουν κρυφές στις ηλικίες μεταξύ 4 και 12 ετών, και έτσι προσδιορίζοντας ποια παιδιά διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για εμφάνιση διαταραχών της διάθεσης, βοηθά τους γονείς και τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας να λάβουν προληπτικά μέτρα νωρίτερα στη ζωή του παιδιού.

Επιπλέον, η έρευνα παρέχει νευρολογικές ενδείξεις για αυτό που οι ερευνητές έχουν αρχίσει να υποψιάζονται: πως η ενοχή στην πρώιμη παιδική ηλικία έχει αρνητικές επιπτώσεις στα παιδιά και μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη και άγχος αργότερα τη ζωή. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2013 από επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Jyväskylä, στη Φινλανδία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ανατροφή των παιδιών που δημιουργεί αισθήματα ενοχής, προκαλεί στα παιδιά αυξημένη αγωνία και θυμό που διαρκεί για πολλές ημέρες μετά. Σε μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2003, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα παιδιά των οποίων οι γονείς χρησιμοποιούν την ενοχή ως τακτική, ήταν πολύ πιο πιθανό να εσωτερικεύουν τα προβλήματά τους. Η κατάθλιψη και το άγχος είναι κλασικά παραδείγματα εσωτερικευμένων διαταραχών.

Το ερώτημα είναι αν η ενοχή προκαλεί  ψυχικές διαταραχές μετέπειτα στη ζωή ή εάν μια βιολογική προδιάθεση σε ψυχικές διαταραχές προκαλεί τα πρώιμα συμπτώματα της υπερβολικής ενοχής. Η ψυχολόγος και καθηγήτρια Michelle New αναφέρει πως αυτό δεν έχει σημασία στο κλινικό περιβάλλον. “Το σύμπτωμα δεν πρόκειται να φύγει. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι ασκούμε έγκαιρη παρέμβαση και πρόληψη.”

Οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον εξετάζουν επίσης αποτελεσματικούς τρόπους για να βοηθήσουν τα παιδιά να διαχειριστούν την ενοχή, σε περίπτωση που θα μπορούσε να μετριάσει αργότερα στη ζωή τους τις ψυχικές διαταραχές. Η ερευνήτρια της μελέτης Luby δήλωσε πως βρίσκονται στα πρώτα στάδια, εξετάζοντας το πώς η ψυχοθεραπεία επηρεάζει τη συμπεριφορά του παιδιού και το πώς αυτή επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου. “Είμαστε ακόμα στο πρώτο έτος, αλλά η κλινική μου εντύπωση είναι ότι η διαχείριση της ενοχής σε αυτά τα παιδιά έχει αποτελέσματα”.

Πηγή: theatlantic.com

socialpolicy.gr