Οι νέες τεχνολογίες στα πεδία δράσης της κοινωνικής πολιτικής

Κωνσταντίνα Θανάση,

Φοιτήτρια Τμήματος Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής,

Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Η κοινωνική πολιτική είναι διεπιστημονικό αντικείμενο, το οποίο απηχεί ηθικές αξίες και αποβλέπει στην ταυτόχρονη προαγωγή της κοινωνικής και ατομικής ευημερίας. Ως ευημερία ορίζουμε την οργανωμένη, αποτελεσματική και συστηματική κάλυψη των βασικών αναγκών. Η κοινωνική πολιτική του μέλλοντος, αυτή που εμείς οραματιζόμαστε, ελπίζουμε ότι θα έχει καταφέρει να καλύψει τις βασικές ανάγκες των πολιτών έτσι ώστε να μπορέσει να επεκταθεί και σε άλλους τομείς που μέχρι σήμερα έχει παραμελήσει (π.χ. πολιτισμός, οικολογία, έμφυλες διακρίσεις, κ.α.) ανελίσσοντας έτσι την ποιότητα ζωής των έμβιων όντων.

Η εφαρμογή της κοινωνικής πολιτικής αποτυπώνει τις ισχύουσες αξίες, ιδεολογίες και τα πρότυπα μιας κοινωνίας. Σε μία κοινωνία με ταχύτατους ρυθμούς ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών η κοινωνική πολιτική δεν μπορεί παρά να ενσωματώσει στις δράσεις της στα προσφερόμενα εργαλεία της. Ο μεταβαλλόμενος χαρακτήρας της κοινωνικής πολιτικής της επιτρέπει να ενσωματώνει διεύρυνση των μέσων που χρησιμοποιούνται για την άσκηση της, των ατόμων και ομάδων που επηρεάζονται από την έκβασή της καθώς και των προβλημάτων που αντιμετωπίζονται από την εφαρμογή της.

Καταρχήν, πρέπει να υπάρξει μια οργανωμένη άσκηση πολιτικής, ώστε το σύνολο του πληθυσμού να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο με σκοπό να κάνει χρήση των δυνατοτήτων που αυτό προσφέρει καθώς επίσης και των ψηφιακών του δικαιωμάτων. Η πρόσβαση στο διαδίκτυο αναγνωρίζεται ως δικαίωμα των πολιτών από πολλές χώρες (N. Lucchi, 2011). [1]

Οι σύγχρονες τεχνολογίες και πιο ειδικά το διαδίκτυο μπορούν να αποτελέσουν μέσα εφαρμογής της κοινωνικής πολιτικής και σε πολιτιστικό επίπεδο. Προσφέρουν την ανεπανάληπτη ευκαιρία στον μέσο πολίτη να έρθει σε επαφή με διάφορες μορφές τέχνης (π.χ. μουσική, υποκριτική, ζωγραφική, γλυπτική κ.λ.π.) χωρίς αυτό να προϋποθέτει ειδικές γνώσεις ή καταβολή χρηματικού αντιτίμου. Το διαδίκτυο μας παρέχει τη σπουδαία ευκαιρία να αναγάγουμε την τέχνη, μέσω ειδικών πολιτικών, σε δημόσιο αγαθό. Ελεύθερη πρόσβαση στο αγαθό του πολιτισμού για όλους!

Ακόμη, οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) μπορούν να διαδραματίσουν, μέσω των κατάλληλων πολιτικών, θετικό ρόλο στη μείωση των ρύπων και στην προστασία του οικοσυστήματος. Αν και η παραγωγή αερίων από την ίδια τη βιομηχανία αλλά και τη χρήση των προϊόντων ΤΠΕ, θα διπλασιαστεί μέχρι το 2020, οι ΤΠΕ βρίσκονται στην μοναδική θέση να μπορούν, με κατάλληλες πολιτικές, να βοηθήσουν άλλους τομείς να μειώσουν τις εκπομπές κατά μέγεθος πενταπλάσιο αυτού (Χ. Μπούρας, 2010). [2]

Αποκτώντας περιβαλλοντική διάσταση και περιορίζοντας την κατανάλωση της ενέργειας που προκαλούν οι ίδιες (Green ICT), η τεχνολογική ανάπτυξη γίνεται με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Δανίας όπου προωθήθηκε η αποκέντρωση της παραγωγής ενέργειας και η ενεργητική συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με αποτέλεσμα να μετατραπεί όλη η χώρα σε παραγωγό ενέργειας ενώ πολλοί δήμοι συναγωνίζονται για το ποιος θα είναι πιο φιλικός για το περιβάλλον έτσι ώστε να γίνουν πόλος έλξης ανθρώπων και επενδύσεων. [3]

Οι νέες τεχνολογίες μπορούν ακόμη να διαδραματίσουν σημαίνοντα ρόλο στην αποτελεσματικότερη λειτουργία της δημόσιας διοικησης. Παρατηρείται, μια διεθνής ανάταση στην ανάπτυξη συστημάτων Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, (e-Government), ως μια απαραίτητη και πρωτοποριακή δομή παροχής δημοσίων υπηρεσιών. Η τεχνολογική υποστήριξη της δημόσιας διοίκησης και η εισαγωγή των ΤΠΕ σ’αυτη συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη και διαφανή λειτουργία του κράτους. Ακόμη, η αναδιάρθρωση και ο εκσυγχρονισμός των δημοσίων υπηρεσιών συμβάλλουν στη βελτίωση των συναλλαγών μεταξύ της δημόσιας διοίκησης και των πολιτών.

Όσον αφορά στα ανοιχτά δημόσια δεδομένα, το 2003, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε οδηγία για την επαναχρησιμοποίηση πληροφοριών του δημόσιου τομέα (Public Sector Data Directive). Εισήγαγε ένα κοινό πλαίσιο το οποίο ρυθμίζει πώς οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να διαθέτουν τις πληροφορίες τους για περαιτέρω χρήση. Όλα τα  μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφάρμοσαν την οδηγία μέσω εθνικών νομοθετημάτων, εκ των οποίων και η Ελλάδα (Ελένη Κιτρίνου, 2009). Εάν οι πληροφορίες που παρέχονται διαδικτυακά βοηθούν τους πολίτες να είναι περισσότερο ενημερωμένοι σχετικά με την δημόσια διοίκηση και περισσότερο διατεθειμένοι να συμμετάσχουν σ’αυτή, τότε αυτό αποτελεί μέγα κέρδος τόσο για την κοινωνία στο σύνολό της όσο και για τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Όσον αφορά τους παραδοσιακούς τομείς δράσης της κοινωνικής πολιτικής (κοινωνική ασφάλεια, υγεία, απασχόληση, παιδείας) οι ΤΠΕ έχουν σε μεγάλο βαθμό ήδη θετική επίδραση. Πιο συγκεκριμένα, οι προδιαγραφές και εφαρμογές των ΤΠΕ συμβάλλουν στην εξάλειψη γεωγραφικής απόστασης και επιτρέπουν την πραγματοποίηση σημαντικών εφαρμογών όπως η τηλεϊατρική, η ασύγχρονη και σύγχρονη τηλεκπαίδευση, η τηλεργασία κ.α.. “Στην Ελλάδα, η τηλεϊατρική θα μπορούσε να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής για το μέρος του πληθυσμού που ζει στη νησιωτική Ελλάδα. Ωστόσο, οι έως σήμερα προσπάθειες περιορίζονται σε εφαρμογές που στηρίζονται στην ιδιωτική πρωτοβουλία ή που έχουν πιλοτικό χαρακτήρα και προκαθορισμένη ημερομηνία λήξης. Η έλλειψη χρηματοδότησης, και η απουσία συντονισμένης, μακροχρόνιας και ευρείας κλίμακας δράσης εκ μέρους της οργανωμένης πολιτείας είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους η ηλεκτρονική υγεία δεν προσφέρει στους κατοίκους της νησιωτικής Ελλάδος τις ευκαιρίες για ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες φροντίδας υγείας που θα μπορούσε να προσφέρει και που εκείνοι δικαιούνται να απολαμβάνουν” (Πραχαλιάς και Κώτης, 2009). [4]

Οι νέες τεχνολογίες έρχονται να εκμηδενίσουν αποστάσεις και να κάνουν πράξη την ισότητα ευκαιριών / πρόσβαση σε υπηρεσίες και άυλα αγαθά. Οι εφαρμογές ΤΠΕ μπορούν να διαδραματίσουν σπουδαίο ρόλο στον εκσυγχρονισμό των πολιτικών απασχόλησης. Ειδικότερα, η τηλεργασία προσφέρει τη δυνατότητα σε ανθρώπους όλων των κοινωνικών υποβάθρων να αποτελέσουν ενεργά μέλη του εργατικού δυναμικού της χώρας (εξοικονόμηση φυσικών πόρων/μείωση της ανεργίας/τόνωση της οικονομίας/εξάλειψη διακρίσεων). Μέσω της τηλεργασίας  αρκετές ευπαθείς ομάδες (π.χ. ΑΜΕΑ, νέες μητέρες, κάτοικοι παραμεθόριων περιοχών κ.α.) θα έχουν την ευκαιρία να ενταχθούν στην αγορά εργασίας.

Οι νέες τεχνολογίες αποτελούν αδιαμφισβήτητα συστατικό στοιχείο των σύγχρονων κοινωνιών, φυσικά όπως κάθε νόμισμα έτσι και αυτό διαθέτει δύο όψεις, όμως η κοινωνική πολιτική οφείλει να εκμεταλλευτεί όλες τις δυνατότητες που της προσφέρονται με γνώμονα την εξάλειψη των ανισοτήτων και την κοινωνική ευημερία.

_____________________________________

Αναφορές:

[1] Nicola Lucchi,(2011), Access to network services and protection of constitutional rights: Recognizing the essential role of internet access for the freedom of expression.

[2] Χ. Μπούρας, (2010), Δίκτυα  Επόμενης Γενιάς και Πράσινη Ανάπτυξη,  5o Διεθνές Συνέδριο ΕΕΤΤ: Δίκτυα Πρόσβασης Επόμενη Γενιάς: Για τον Πολίτη και την Οικονομία

[3] Ελένη Κιτρίνου, (2009), Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στις νησιωτικές και παραμεθόριες περιοχές: αναγκαίες υποδομές και υπηρεσίες.

[4] Πραχαλιάς Β. και Κώτης Κ. (2009) «ΤΠΕ εφαρμογές στον τομέα της υγείας στις νησιωτικές και παραμεθόριες περιοχές».

***