Ντούνης Ανδρέας
Στα πλαίσια της λειτουργιστικής ανάλυσης του Talcott Parsons, η έννοια “κοινωνία” αντικαθίσταται από αυτήν του “κοινωνικού συστήματος“. Για τον Parsons το κοινωνικό σύστημα είναι μία εννοιολογική μεθοδολογία η οποία μπορεί όχι μόνο να αξιοποιηθεί για την κατανόηση και την εξήγηση των υφιστάμενων/ πραγματικών κοινωνιών, αλλά εξυπηρετεί επίσης και για τον συνδυασμό ορισμένων αναλυτικών στοιχείων που αποτελούν χαρακτηριστικά της κοινωνικής ζωής, όπως την ένταξη των ατόμων στην αλληλεπίδραση μεταξύ τους [1].
Ένα κοινωνικό σύστημα, σύμφωνα με τον Parsons, αποτελεί έναν τύπο οργάνωσης στοιχείων δράσης που σχετίζονται με την επιμονή ή τις τακτικές διαδικασίες αλλαγής των διαδραστικών μοτίβων της πολλαπλότητας των ατομικών δρώντων. Ανεξαρτήτως της τεράστιας μεταβλητότητας στους βαθμούς σταθερότητας και δομικής ενσωμάτωσης αυτών των μοτίβων αλληλόδρασης, του στατικού χαρακτήρα τους ή της “εμπλοκής” τους στις διαδικασίες δομικής ανάπτυξης ή αλλαγής, είναι απαραίτητο για την θεωρητική ανάλυση η ανάπτυξη ενός σχήματος για την ρητή ανάλυση της δομής τέτοιων συστημάτων. Αυτό το σχήμα θα πρέπει να παρέχει θεμελιώδη σημεία αναφοράς για την ανάλυση των διαδικασιών παρακίνησης (motivational processes) [2]
O Parsons υποστηρίζει ότι η θεωρία των κοινωνικών συστημάτων που ανέπτυξε αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι ενός ευρύτερου εννοιολογικού σχήματος , διατυπώνοντας μια γενική θεωρία της δράσης [3].
Επιπρόσθετα με την θεωρία του κοινωνικού συστήματος, τα υπόλοιπα τρία τμήματα, ή υποσυστήματα της γενικής θεωρίας της δράσης του Parsons είναι η θεωρία του συστήματος της συμπεριφοράς, η θεωρία του συστήματος της προσωπικότητας και η θεωρία του πολιτισμικού συστήματος. Ενώ και τα τέσσερα υποσυστήματα είναι αλληλοεξαρτώμενα, μπορούν επίσης να είναι και ανεξάρτητα. Ως αποτέλεσμα, η θεωρία των κοινωνικών συστημάτων δεν μπορεί να “μειωθεί/αναχθεί’ σε μία θεωρία περί προσωπικότητας ούτε, από την άλλη πλευρά, να συμπεριλαμβάνεται σε μία θεωρία περί πολιτισμού. Όμως, όταν εστιάζουμε στο κοινωνικό σύστημα, τα υπόλοιπα τρία υποσυστήματα μετατρέπονται σε μέρος του περιβάλλοντός του [4]
Το κοινωνικό σύστημα κατά Parsons αποτελείται από τέσσερα υποσυστήματα, και αποτελεί μία “λειτουργική οντότητα”:
(α) την οικονομία
(β) την πολιτική
(γ) την κοινωνικοποίηση
(δ) την κοινωνιακή (societal) κοινότητα
Τα παραπάνω τέσσερα υποσυστήματα του κοινωνικού συστήματος ανταποκρίνονται στις αντίστοιχες λειτουργίες του (προσαρμογή, επιδίωξη στόχων, διατήρηση υποδειγμάτων, αφομοίωση). [5]
Στα τέσσερα αυτά υποσυστήματα, βασίζει το κοινωνικό σύστημα τη λειτουργία του. Με τα υποσυστήματά του τείνει να εκπληρώσει τέσσερις “λειτουργικές αναγκαιότητες”:
| Προσαρμογή (Adaption) – Στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον |
| Επιδίωξη στόχων (Goal attainment): Το σύστημα διατηρεί τη λειτουργία του μόνο αν ορίσει ίδιους στόχους του και “εξοπλιστεί” με τα μέσα για την εκπλήρωσή τους. |
| Εσωτερική ισσοροπία (Integration) ή Διατήρηση υποδειγμάτων: Συντονισμός και εσωτερική ισορροπία των διαφόρων μερών του συστήματος – διατήρηση της συνοχής της κοινωνίας προκειμένου να σταθεροποιηθεί. |
| Διατήρηση προτύπων (Latent pattern maintenance): Αναπαραγωγή ενός συνόλου κοινών αξιών και διαχείριση των εντάσεων, που δίνουν κίνητρα σε ατομικές δράσεις. |
———————————–
Παραπομπές
[1] Α. Javier Trevino, Talcott Parsons Today: his theory and legacy in contemporary sociology, Rowman and Littlefield Publishers, 2001.
[2] Talcott Parsons, The Social System, Routledge Sociology Classics p.15 “Α social system is a mode of organization of action elements relative to the persistence or ordered processes of change of the interactive patterns of a plurality of individual actors. Regardless of the enormous variability in degrees of stability and structural integration of these interaction patterns, of their static character or involvement in processes of structural development or change, it is necessary for the present type of theoretical analysis to develop a scheme for the explicit analysis of the structure of such systems. This scheme must provide a fundamental set of points of reference for the analysis of motivational processes”.
[3] Α. Javier Trevino, Talcott Parsons Today: his theory and legacy in contemporary sociology, Rowman and Littlefield Publishers, 2001.
[4] ο.π.
[5] Δρ. Μαρία Μητροσύλη, Διδακτικές Σημειώσεις Κοινωνιολογίας του Δικαίου, ΤΕΙ Αθήνας, Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας – Τμήμα Διοίκησης Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας, 2008-2009 σελ. 25.
