Τι είναι τα Ανθρώπινα Δικαιώματα;

Μετάφραση / Απόδοση: Ελένη Τομπέα / Ντούνης Ανδρέας

Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι εγγενή δικαιώματα για όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από την εθνικότητα, τον τόπο διαμονής, το φύλο, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, το χρώμα, την θρησκεία, την γλώσσα ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση. Έχουμε όλοι/όλες δικαίωμα στην ίση απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μας δίχως καμία διάκριση. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι όλα αλληλένδετα, αλληλοεξαρτώμενα και αδιαίρετα.

Τα καθολικά / θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα συχνά εκφράζονται και διασφαλίζονται από τους νόμους, υπό την μορφή διατάξεων, διεθνούς εθιμικού δίκαιου, γενικών αρχών και άλλων πηγών διεθνούς δικαίου. Το διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθορίζει την υποχρέωση των κυβερνήσεων να ενεργούν με συγκεκριμένους τρόπους ή να απέχουν από ορισμένες πράξεις, προκειμένου να προωθούν και να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες των ατόμων ή ομάδων.

Καθολικά και αναφαίρετα 

Η αρχή της καθολικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του διεθνούς δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή η αρχή, όπως τονίστηκε για πρώτη φορά στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα το 1948, επιβεβαιώθηκε σε πολυάριθμες διεθνείς συμβάσεις, διακηρύξεις και ψηφίσματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για παράδειγμα, στην Παγκόσμια Διάσκεψη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Βιέννη το 1993, σημειώθηκε ότι είναι καθήκον των μελών να προωθούν και να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες, ανεξάρτητα από τα πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά συστήματα τους.

Όλα τα κράτη έχουν επικυρώσει τουλάχιστον μία διάταξη, και το 80% των μελών έχουν κυρώσει τέσσερις ή περισσότερες κύριες διατάξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αντανακλώντας τη συγκατάθεση των κρατών η οποία δημιουργεί νομικές υποχρεώσεις και δίνοντας απτή έκφραση στην οικουμενικότητα. Ορισμένα βασικά πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα απολαύουν καθολικής προστασίας από το διεθνές εθιμικό δίκαιο πέρα από τα σύνορα και τους πολιτισμούς.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι αναφαίρετα. Δεν θα πρέπει να στερούνται, παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις και σύμφωνα με τη δέουσα διαδικασία. Για παράδειγμα, το δικαίωμα στην ελευθερία μπορεί να περιοριστεί, εάν ένα άτομο βρεθεί ένοχο για έγκλημα από ένα δικαστήριο.

Αλληλοεξαρτώμενα και αδιαίρετα

Όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι αδιαίρετα, είτε αποτελούν ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα στην ισότητα έναντι του νόμου και την ελευθερία της έκφρασης, είτε οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, όπως τα δικαιώματα στην εργασία, κοινωνική ασφάλεια και εκπαίδευση, ή συλλογικά δικαιώματα, όπως τα δικαιώματα στην ανάπτυξη και τον αυτοπροσδιορισμό – είναι αδιαίρετα, αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα. Η βελτίωση ενός δικαιώματος διευκολύνει την προώθηση των άλλων. Παρόμοια, η στέρηση ενός δικαιώματος επηρεάζει αρνητικά τα άλλα.

Ισότητα και μη-διάκριση 

Η μη-διάκριση αποτελεί μία εγκάρσια αρχή στο διεθνές δίκαιο περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η αρχή είναι παρούσα σε όλες τις κύριες συνθήκες περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παρέχει το κεντρικό θέμα για ορισμένες από τις Συμβάσεις περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όπως τη Διεθνή Σύμβαση για την Κατάργηση κάθε Μορφής Φυλετικών Διακρίσεων και τη Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών.

Η αρχή εφαρμόζεται σε όλους τους ανθρώπους σε σχέση με όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες και απαγορεύει τις διακρίσεις επί μίας λίστας μη-εξαντλητικών κατηγοριών όπως το φύλο, η φυλή, το χρώμα του δέρματος και ούτω καθεξής. Η αρχή της μη-διάκρισης συμπληρώνεται από την αρχή της ισότητας, όπως αναφέρεται στο Άρθρο 1 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα: “‘Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα”

Τόσο δικαιώματα όσο και υποχρεώσεις

Τα ανθρώπινα δικαιώματα εμπεριέχουν τόσο δικαιώματα όσο και υποχρεώσεις. Τα κράτη αναλαμβάνουν υποχρεώσεις και καθήκοντα υπό τη διεθνή νομοθεσία για τον σεβασμό, προστασία και εκπλήρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η υποχρέωση του σεβασμού σημαίνει πώς τα Κράτη θα πρέπει να απέχουν από την παρέμβαση τους ή τον περιορισμό της απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η υποχρέωση της προστασίας απαιτεί από τα Κράτη να προστατεύουν ανθρώπους και ομάδες ανθρώπων από τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η υποχρέωση της εκπλήρωσης σημαίνει πώς τα Κράτη θα πρέπει να λάβουν θετικά μέτρα για την διευκόλυνση της απόλαυσης των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε ατομικό επίπεδο, ενώ δικαιούμαστε την απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μας, θα πρέπει επίσης να σεβόμαστε και τα ανθρώπινα δικαιώματα των άλλων.

Πηγή: www.ohchr.org

socialpolicy.gr